بررسی نقش میانجی بهزیستی روان شناختی در رابطه ی ذهن آگاهی و پذیرش با کمال گرایی در افراد متاهل شهر مشهد
الموضوعات :
1 - کارشناس ارشد روانشناسی بالینی- دانشگاه علوم تحقیقات تهران
2 - استادیار گروه روانشناسی دانشگاه تهران. ایران
الکلمات المفتاحية: کمال گرایی, ذهن آگاهی, پذیرش, بهزیستی روان شناختی,
ملخص المقالة :
این پژوهش با هدف بررسی نقش میانجی بهزیستی روان شناختی در رابطه ی ذهن آگاهی و پذیرش با کمال گرایی در افراد متاهل انجام شده است.روش این پژوهش از نوع توصیفی – همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش حاضر کلیهی افراد متأهل غیر بالینی ساکن مشهد در سال 1401 بود. از میان جامعه مورد نظر بود بر اساس فرمول کوکران تعداد 400 نفر عنوان تعداد نمونه در نظر گرفته شد . افرد نمونه به شیوه ی نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ ،پرسشنامه پذیرش و عمل نسخه دوم بوند ،هیز بایر کرپنتر، جینو و همکارانش (۲۰۱۱) ،پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف (1980)،مقیاس کمال گرایی چند بعدی تهران بشارت (1386) می باشد. داده ها با روش آماری معادلات ساختاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج نشان داد بهزیستی روان شناختی در رابطه ی ذهن آگاهی و پذیرش با کمال گرایی نقش میانجی دارد ( p<0.5).
_||_
بررسی نقش میانجی بهزیستی روان شناختی در رابطه ی ذهن آگاهی و پذیرش با کمال گرایی در افراد متاهل
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی نقش میانجی بهزیستی روان شناختی در رابطه ی ذهن آگاهی و پذیرش با کمال گرایی در افراد متاهل انجام شده است.روش این پژوهش از نوع توصیفی – همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش حاضر کلیهی افراد متأهل غیر بالینی ساکن مشهد در سال 1401 بود. از میان جامعه مورد نظر بود بر اساس فرمول کوکران تعداد 400 نفر عنوان تعداد نمونه در نظر گرفته شد . افرد نمونه به شیوه ی نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه ذهن آگاهي فرایبورگ ،پرسشنامه پذیرش و عمل نسخه دوم بوند ،هیز بایر کرپنتر، جینو و همکارانش (۲۰۱۱) ،پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف (1980)،مقياس كمال گرايي چند بعدي تهران بشارت (1386) می باشد. داده ها با روش آماری معادلات ساختاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج نشان داد بهزیستی روان شناختی در رابطه ی ذهن آگاهی و پذیرش با کمال گرایی نقش میانجی دارد ( p<0.5).
کلمات کلیدی: بهزیستی روان شناختی ، پذیرش ، ذهن آگاهی ، کمال گرایی
مقدمه
تعارضهای زناشویی1 در دنیای امروزه ی زوجین یکی از مسائل مهم و پیچیده است.تعارض ممکن است در هر زندگی زناشویی رخ دهد که به علت علایق، نگرش ها و تفکرات متفاوت بین زن و شوهر به وجود می آید. از نظر مفهومی، تعارض می تواند وجود مخالفت های آشکار، اختلاف ها و تفاوت عقیده و نظر تعریف شد(دلاتور و وانگر،22018) . تعارض های زناشویی می تواند به صورت روحی و جسمی باشد و یا تعارض در هر دوی آن ها باشد(خورشید3 و همکاران،2019) .پژوهشهای داخلی و خارجی نشان میدهد که میزان و تعداد تعارضهایی که به واسطه ی کمال گرایی زوجین در زندگی اتفاق میافتد به طور معناداری با نارضایتی زناشویی ارتباط دارد(یوانی و روماندر4 ، 2021) . تعارضهای زناشویی، یک تهدید مهم و جدی برای زندگی زوج ها می باشد که می تواند کیفیت روابط زناشویی و کیفیت ازدواج را کاهش دهد و زوجین را از زندگی دلسرد کند. سبب بروز پیامدهای منفی روانی، جسمانی، اجتماعی و اقتصادی میشوند. علاوه براین، طبق بررسیهای صورت گرفته توسط پژوهشگران، تعارضهای زناشویی میتواند آثار مخربی بر فرزندان خانواده داشته باشد(خورشید و همکاران،2019) . از طرفی بررسی ها و پژوهش ها نشان می دهد که کمال گرایی در افراد متاهلی که نارضایتی زناشویی دارند بالاست(گینگراس5 و همکاران، 2021) .
انسان کمال گرا مضطرب است و پیوسته احساس می کند که در وضعیت مطلوبی به نسبت دیگران قرار ندارد(کوران و هیل 6، 2019) . گروهی از نظریه پردازان، با در نظر گرفتن کمال گرایی به معناي تلاش فرد براي تحقق ظرفیت ها و استعدادهاي بالقوه خود به جنبه سالم آن توجه کرده اند(اوکامپو7 و همکاران،2020) .اما گروهی دیگری از نظریه پردازان به صورت دو بعد اصلی به آن نگریسته اند که یک بعد با عناوین طبیعی، سالم و بهنجار و بعد دیگر با عناوینی چون ناسالم، سازش نایافته و ناهماهنگ بیان شده است. در آسیب شناسی، کمالگرایی به عنوان نگرانی های مداوم برای ترس از شکست خوردن و نگرانی برای بهتر نبودن و از دیگران پایین تر بودن تعریف شده است(فلت8 و همکاران،2022) . شواهد پژوهشی در توصيف افراد كمال گرا نشان می دهد كـه عامل مهم در زندگي اين افراد رسيدن به خوشبختي نمی باشد، بلكه تكامل و برتري يافتن است و این فرایند سلامت روان آنان را به خطر می اندازد. آن ها زندگی خود را در یک سری از اصول باید و نباید خلاصه کرده اند و همیشه در تلاش هستند که در هر کاری اول باشند و اگر به خواسته ی خود نرسند دچار ترس و اضطراب می شوند و این فرایند سخت و توقعات نا درست زندگی را بر آنان سخت می کند(استوبر9 و همکاران،2020) .
پژوهش های متعددی از جمله جاونو10 و همکارانش(2022) به پیامدهای منفی روان شناختی کمال گرایی از جمله بهزیستی روان شناختی پایین اشاره کرده اند(جاونو و همکارانش،2022). در پژوهش توماس و بیگاتی11 (2020) افرادی که دارای کمال گرایی ناسازگار می باشند سلامت روانی کمتری را در مقایسه با افرادی که دارای کمال گرایی سازگار می باشند، دارند(توماس و بیگاتی ، 2020). لویس و کاردول12 (2020) نیز در پژوهش خود نشان دادند در افراد کمال گرا، مولفه های مهم بهزیستی روان شناختی همچون خودپنداره، داشتن یک زندگی هدفمند، پذیرفتن خود و توانایی رابطه ی مثبت با دیگران ضعیف تر است و در مقابل این افراد از میزان افسردگی بالاتری در رنج هستند(لویس و کاردویل،2020). همچنین سایر پژوهش ها نشان داد که کمال گرایی مثبت داری رابطه ی معنادار و مثبتی با بهزیستی روان شناختی و سلامت روان است اما در مقابل رابطه ی معکوسی با آشفتگی روان شناختی دارد(نظری و همکاران،2018)
همچنین با وجود اهميت زیاد بهزیستی روانشناختی در سلامت جسمي و رواني، در گذشته توجه زیادی به آن نشده است، اما در فرایند روانشناسي مثبت، توجه بیشتری به بهزیستی روانشناختی معطوف گشته است(مورنو13 و همکاران،2020) . به عقیده‌ی نظریه پردازان علم روانشناسي در طی قرن بیست، به طور خاص به اختلال‌هاي رواني مانند افسردگي، اضطراب و نا امیدی معطوف شده است و از پرداختن به عواطف مثبت انسان مانند بهزیستی روانشناختی، چشم بسته است. او بیان می کند که، انسان داراي دو بخش مثبت و منفي می باشد و حال زمان آن است كه علاوه بر آسيب پذيري‌ها، به توانایی‌ها و جنبههاي مثبت وجود انسان متمرکز شویم. در محور اين نيمه مثبت، توجه به بهزیستی روانشناختی قرار دارد(شنبه زاده و همکاران،2021) . همچنين ازجمله حيطه‌هاي روانشناسي مثبت گرا، بهزیستی روانشناختی، شادماني، خرد و سازگاری و پذیرش میباشد .در دهة گذشته نظریه بهزيستي روانشناختي14 يا بهداشت رواني مثبت مطرح شد براساس این نظریه بهزيستي روانشناختي متشکل از شش عامل است: پذیرفتن خود (نگرش مثبت داشتن به خود)، توانایی و دارا بودن رابطه مثبت با ديگران ( توانایی همدلی کردن و برقراریرابطه دوستانه و صمیمانه با دیگران)، استقلال داشتن (داشتن حس استقلال و قادر بودن به مقاومت در مقابل مشکلات اجتماعی)، هدفمند زندگی کردن (داشتن هدف و معنا در زندگی)، داشتن رشد شخصي (داشتن احساس رشد مداوم) و مسلط بودن بر محيط (قادر بودن به مدیریت کردن محیط) (بودیمیر15 و همکاران،2021) .
از طرفی يكي از جديدترين نظريه ها براي تببين بهزیستی روان شناختی كه به درمان هاي نسل جديد نيز منجر شده است، توجه آگاهانه به حال و فرايند پذيرش است که علاوه بر فرايندهاي عمل متعهدانه و تغيير رفتار، بهزیستی روانشناختي را ایجاد می کند. ليكن در اين رويكرد بهزیستی رواني تحت تاثیر پذيرش اقدام متعهدانه می باشد.شواهد پژوهشی نشان می دهدكه بهزیستی رواني از طريق ارتباطات بين اين فرايندها شکل می گیرد و آنها روش هاي كاهش علائم روانشناختي نمی باشند، بلكه روش های روانشناختي سالم می باشند. آنها خواص كاربردي را به اشتراك می گذارند و به دو بخش از ان ها یاد می شود: فرايند پذيرش و توجه آگاهانه به حال بر اساس اين رويكرد نظري، ايجاد انگيزه جهت عمل متعهدانه يعني فعاليت معطوف به اهداف و ارزشهاي مشخص شده به همراه پذيرش تجارب ذهني ميتواند به بهزیستی روانشناختي مي انجامد(فورمان و هربرت16،2009) .بنابراين به نظر مي رسد كه بهزیستی روانشناختي به پذيرش و عمل در تعامل با استرس ها و تنش ها نیاز دارد كه نتیجه ی آن بهزیستی روانشناختي و در نتيجه سازگاري بيشتر می باشد(تامپسون17 و همکاران ، 2021). پژوهش ها نشان می دهد که ذهن آگاهی می تواند تبیین کننده ی بهزیستی روان شناختی باشد(گالانت و همکاران،2021)
تران18 (2022) در پژوهش خود نشان می دهد که سازه ی اصلي ذهنآگاهي خودكنترلی توجه است زیرا تمرکز مكرر و توجه داشتن روی يك محرك خنثي مثل تنفس، يك محيط توجهي مناسب ایجاد می کند(تران و همکاران،2022). در نتیجه می تواند موجب افزایش میزان سازگاری روانی و بهزیستی روانشناختی گردد در واقع ذهن آگاهی به معنی توجه به زمان حال به شیوه اي منحصر به فرد، هدفمند و بدون از قضاوت می باشد(مالبوف19 و همکاران،2021).تمرین هاي مراقبه و ذهن آگاهی باعث می شود تا توانایی خودآگاهی و پذیرش ، در افراد افزایش پیدا کند(رابرتسون20 و همکاران،2022) . به کمک ذهن آگاهی، فرد به فعالیت هاي روزانه و کارکرد اتوماتیک ذهن خود در دنیاي گذشته و آینده آگاهی پیدا می کند و از طریق آگاهی لحظه به لحظه از افکار، احساسات و حالت هاي جسمانی بر آنها کنترل بیشتری پیدا می کند و از ذهن روزمره و اتوماتیک متمرکز بر گذشته و آینده خود را ازاد می سازد. ذهن آگاهی باعث موجب به افزایش آگاهي افراد از لحظة حال و كاهش دوری از حوادث و خاطرات ناگوار و ناخوشايند و احساسات مرتبط با آنها مي شود. حال با توجه به مطالب بیان شده هدف بررسی نقش میانجی بهزیستی روان شناختی در رابطه ی ذهن آگاهی و پذیرش با کمال گرایی در افراد متاهل می باشد.
روش تحقیق
طرح این پژوهش از نوع توصیفی – همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش حاضر کلیهی افراد متأهل غیر بالینی ساکن مشهد در سال 1401 بود که تعداد آن ها حدودا برابر با 2 میلیون نفر است. از میان جامعه مورد نظر بود بر اساس فرمول کوکران تعداد 400 نفر متأهلی که حداقل 1 سال از زندگی مشترک زیر یک سقف آنها گذشته بود به عنوان تعداد نمونه در نظر گرفته شد . افرد نمونه به شیوه ی نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. معیارهای ورود شامل متاهل بودن، نداشتن مشکلات روانی، طبی و تجربهی رویداد تنش‌زای شدید در 9 ماه گذشته و عدم استفاده از الکل و مواد مخدر بود. مهم‌ترین معیارهای خروج از مطالعه شامل طلاق یا فوت همسر ، عدم تمایل به ادامه همکاری در پژوهش بود.
ابزارهای پژوهش
پرسشنامه ذهن آگاهي
در پژوهش حاضر برای سنجش ذهن آگاهی از نسخه کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ استفاده گردید. این مقیاس 14 سوال دارد و دارای دامنه ی پاسخ 1 تا 4 (همیشه (4 )تا به ندرت (1 ))بر اساس طیف لیکرت می باشد و سوال شماره 13 نیز به دارای نمره گذاری معکوس می باشد. کم ترین نمره در این پرسشنامه 14 و بیشترین 56 می باشد. هرچه نمره ی فرد بالاتر باشد، نشان دهنده ی این است که فرد ذهن آگاهی بالاتری دارد. قاسمی‌جوبنه و همکاران(1394) میزان آلفای کرونباخ این پرسشنامه را 92/0 به دست آورده اند که در سطح مطلوبی قرار دارد(قاسمی و همکاران،2015).
پرسشنامه پذیرش و عمل نسخه دوم
این پرسشنامه توسط بوند ،هیز بایر کرپنتر، جینو و همکارانش (۲۰۱۱) طراحی شده است. این پرسشنامه شامل ۱۰ ماده که هر آیتم از ۵ امتیاز مقیاس لیکرت اصلاً درست نیست (1) تا همیشه درست (۵) تشکیل شده است. توجه به ساختار نمره گذاری پرسشنامه پذیرش و عمل برای سنجش اجتناب تجربه ای افزایش نمره در نتایج حاصل از اجرای این پرسشنامه بیان کننده کاهش اجتناب تجربه ای آزمودنی و نمره بالاتر نشان دهنده سطوح بالاتری از پذیرش کلی است. ضریب آلفای کرونباخ این پرسشنامه توسط مکگراند و همکارانش (۲۰۱۱)، 89/0 گزارش شده است و در ایران توسط ،عباسی فتی مولودی و ضرابی (۱۳۹۱)، ترجمه شده است و ضریب آلفا 84/0 و پایایی بازآزمایی در فاصله ۳ و ۱۲ ماه به ترتیب 81/0 و 79/0 به دست آمد(نقوی و همکاران،2020).
مقیاس بهزیستی روانشناختی ریف: این مقیاس را ریف (1980) طراحی کرد. فرم اصلی آن 120 سؤال دارد ولی در مطالعات بعدی فرم‌های کوتاه‌تر 84 سؤالی، 54 سؤالی و 18 سؤالی نیز تهیه‌شده است. در این پژوهش از شکل 18 سؤالی آن استفاده شد. مقیاس بهزیستی روانشناختی دارای 6 خرده مقیاس است، شامل: تسلط بر محیط، رشد فردی، زندگی هدفمند، خودمختاری، پذیرش خود و روابط مثبت با دیگران. هر خرده مقیاس، در سه سؤال طرح‌شده است. هر سؤال به‌صورت 1، 2، 3،4، 5 و 6 نمره‌گذاری می‌شود. مجموع نمرات این،6 عامل، نمره‌ی کلی بهزیستی روانشناختی قلمداد می‌شود. نمره بالاتر نشان‌دهنده بهزیستی روانشناختی بیشتر است . در پژوهش ایران بیانی، کوچکی و بیانی،(1387) میزان پایایی این پرسشنامه را مورد بررسی قرار دادند نتایج نشان داد که برای هر شش مولفه میزان آلفای کرونباخ بالاتر از 70/0 بود که نشان دهنده ی این است که این پرسشنامه در سطح مطلوبی قرار دارد(سید ابراهیمی ،2022)
مقباس کمال گرایی چند بعدي تهران
پرسشنامه كمال گرايي چند بعدي تهران يك مقیاس با 30 گویه می باشد و بشارت در سال (1386) بر مبنای پرسشنامه های قبلی (فلت و هویت) ، این پرسشنامه را ساخته است. اين پرسشنامه از سه خرده مقياس تشكيل شده است كه كمالگرايي خودمدار، كمالگرايي ديگرمدارو كمالگرايي جامعه مدار را اندازه مي گيرد. آزمودني ها ميزان موافقت خود را بر يك مقياس ٥ قسمتي نشان مي دهند. نمره هاي بالاتر نشان دهنده ي كمالگرايي بيشتر است کمترین نمره در این پرسشنامه 30 و بیشترین نمره 150 می باشد. در پژوهش بشارت (1386) میزان الفای کرونباخ این پرسشنامه را 82/0 بیان کرده است که نشان دهنده اعتبار بالای این پرسشنامه است(بشارت،2017) .
یافته ها
یافته های جمعیت شناختی به دست آمده بیانگر این است که 3/59 درصد از پاسخگویان زن و 8/40 درصد مرد می باشند.همچنین 8/10 درصد از پاسخگویان دارای مدرک زیر دیپلم، 1/29 درصد دیپلم، 8/12 درصد فوق دیپلم، 3/43 درصد لیسانس، 3/2 درصد فوق لیسانس و 2 درصد دکترا می باشند.در نهایت این که میانگین سنی افراد شرکت کننده در پژوهش 39/41 و متوسط تفاوت سنی آنها 11/12 سال می باشد. میانگین مدت ازدواج 35/22 سال بوده است. همچنین نتایج توصیف متغیرهای پژوهش نشان می دهد که میانگین مولفه ی ذهن آگاهی 26/35، پذیرش 43/27، بهزیستی روانشناختی 76/63، کمال گرایی 30/23 می باشد.
یافته ها در خصوص این فرضیه که بهزیستی روانشناختی نقش میانجی در رابطه ی پذیرش و ذهن آگاهی با کمال گرایی دارد، نشان داد که :
با توجه به اطلاعات جمع اوری شده، ضرایب همبستگی بین متغیرهای مورد مطالعه در ماتریس همبستگی (جدول 1) نشان می دهد. ماتریس همبستگی، در سطح معناداری 05/0 بین تمامی متغیرها همبستگی معنادار و مثبتی وجود دارد ( p<0.05).
جدول (1) ماتریس همبستگی متغیرهای پژوهش
متغير | ذهن آگاهی | پذیرش | بهزیستی روانشناختی | کمال گرایی |
ذهن آگاهی | ۱ | - | - | - |
پذیرش | **63/0 | ۱ | - | - |
بهزیستی روانشناختی | **59/0 | **61/0 | ۱ | - |
کمال گرایی | **66/0- | **62/0- | **64/0- | ۱ |
تحلیل ساختاری نیاز به پیش فرض هایی دارد، در ابتدا به بررسی این مفروضه ها می پردازیم. در این مدل پژوهشی میزان آماره دوربین واتسون 8/1 می باشد که در سطح مطلوبی قرار دارد. همچنین شاخص های تورم واریانس و شاخص تحمل در تمامی متغیرها نیز در سطح مطلوب قرار دارد ( به ترتیب برابر است با 85/4 و 74/0). حال با توجه به تایید مفروضه های اصلی مدل به بررسی برازش مدل می پردازیم که نتایج در جدول زیر نشان داده شده است:
جدول (2) شاخصهاي نيکويي برازش برازش مدل اصلی و اصلاح شده
ردیف | نام آزمون | معیار های مدل برازنده | معیارها در تحقیق حاضر | نتیجه |
1 | X2 | معنادار باشد | 001/0 | مدل برازنده |
2 | X2/DF | بین 1-5 باشد | 99/1 | مدل برازنده |
3 | RMR | هر چه به صفر نزدیک تر باشد | 058/0 | مدل برازنده |
4 | GFI | بین صفر و یک. برابر یا بزرگتر از 9/0 | 91/0 | مدل برازنده |
5 | AGFI | بین صفر و یک. برابر یا بزرگتر از 9/0 | 92/0 | مدل برازنده |
6 | RMSEA | کوچکتر از 1/0 باشد | 02/0 | مدل برازنده |
7 | NFI | باید بزرگتر از 9/0 باشد | 93/0 | مدل برازنده |
8 | CFI | باید بزرگتر از 9/0 باشد | 93/0 | مدل برازنده |
سه نوع شاخص برجسته در مدل سازی معادلات ساختاری از اهمیت بیشتری برخوردارند که شامل شاخص های برازش مطلق،برازش تطبیقی و برازش مقتصد است. برای تایید مدل با توجه به جدول 2 مقادیری از این سه شاخص گزارش می شود. شاخص نیکویی برازش21 وریشه ی میانگین مربعات باقیمانده22جزو شاخص های مطلق هستند که در جدول مقادیر آنها با توجه به دامنه ی پذیرشدر حد قابل قبول هستند.
نوع ارتباط مستقیم و غیرمستقیم متغیرها و میزان ارتباط آنها بر اساس داده های استاندارد در نمودار 1 مشخص شده است علاوه بر شاخص های برازش لازم است، به سایر شاخص های استانداردβ و g و مقادير t براي هريک از مسيرهاي علي متغیر های ذهن آگاهی و پذیرش (متغیر مستقل ) بهزیستی روانشناختی (متغیرهای میانجی ) و کمال گرایی (متغیر وابسته نهایی ) توجه کرد. همانطور که در شکل (1) مشاهده ميشود براي هر کدام از این متغیرها ضرائب مسیر نشان داده شده است که در حد قابل قبول و بالایی می باشد. در تمامی رابطه ها میزان t بیشتر از 95/1 می باشد که نشان دهنده معنادار بودن مسیر رابطه است.
نمودار 1 اثرات مستقيم موجود، ضرايب مسير و معناداري آنهادر الگوي پيشنهادي بر اساس نمودار فوق تحلیل مسیر برای اثرات مستقیم و غیر مستقیم در جدول زیر نشان داده شده است
جدول (3) ضرايب استاندارد مستقيم وغيرمستقيم وكل مدل
متغير پيش بيني كننده | متغیر واسط | متغير ملاك | اثر مستقيم | اثر غيرمستقيم | اثر كل |
ذهن آگاهی | ----- | کمال گرایی | 53/0-** | ----- | 53/0-** |
پذیرش | ----- | کمال گرایی | 47/0-** | ----- | 47/0-** |
بهزیستی روانشناختی | ----- | کمال گرایی | 51/0-** | ----- | 51/0-** |
ذهن آگاهی | ----- | بهزیستی روانشناختی | 50/0** | ----- | 50/0** |
پذیرش | ----- | بهزیستی روانشناختی | 49/0** | ----- | 49/0** |
ذهن آگاهی | بهزیستی روانشناختی | کمال گرایی | ----- | 25/0-** | 78/0-** |
پذیرش | بهزیستی روانشناختی | کمال گرایی | ----- | 24/0-** | 71/0-** |
جدول (4) نتایج ازمون بوت استراپ برای مسیر های غیر مستقیم
متغير پيش بيني كننده | متغیر واسط | متغير ملاك | حدپایین | حد بالا | فاصله اطمینان |
ذهن آگاهی | بهزیستی روانشناختی | کمال گرایی | 0123/0 | 185/0 | 95/0 |
پذیرش | بهزیستی روانشناختی | کمال گرایی | 0130/0 | 136/0 | 95/0 |
نتايج مندرج در جدول 4 نشان مي دهد كه حد پايين و حد بالای مسيرهای غير مستقيم ذهن آگاهی به کمال گرایی از طريق بهزیستی روانشناختی صفر را در برنمي گيرند؛ كه حاكي از معنادار بودن مسيرهای غير مستقيم است. به عبارت دیگر ؛ نقش ميانجي بهزیستی روانشناختی در ارتباط بين ذهن آگاهی با کمال گرایی مورد تاييد قرار گرفت. همچنین حد پايين و حد بالای مسيرهای غير مستقيم پذیرش به کمال گرایی از طريق بهزیستی روانشناختی صفر را در برنمي گيرند؛ كه حاكي از معنادار بودن مسيرهای غير مستقيم است. به عبارت دیگر ؛ نقش ميانجي بهزیستی روانشناختی در ارتباط بين پذیرش با کمال گرایی مورد تاييد قرار گرفت.
بحث و نتیجه گیری
بررسی نتایج و یافته ها نشان داد که بهزیستی روان شناختی در رابطه ی ذهن آگاهی و پذیرش با کمال گرایی در افراد متاهل نقش میانجی دارد. در تبیین یافته های به دست آمده می توان بیان کرد که کمالگرايي ويژگي شخصيتي می باشد؛ که با تلاش براي بي نقص بودن و وضع استانداردهاي بسيار بالا براي عملکرد و گرايش به ارزيابي منتقدانه رفتار خود و ديگران ایجاد مي شود(یاورنیا و همکاران،2017) .فرد کمالگرا مجموعه اي از استانداردهاي سخت، غيرواقعي و بالا دارد. چنين شخصي هنگام بررسی عملکرد خود، دارای تفکر همه يا هيچ است و اصل پیروزی را در به دست آوردن اين استانداردها در نظر گرفته است. بررسی پژوهش ها نشان می دهد کمال گرايي با سلامت روان رابطه دارد.سیمون23(2022) و الی24 (2020) در پژوهش خود نشان می دهد که نگراني در مورد اشتباهات، هسته اصلي و مرکزي مفهوم کمالگرايي است که ارتباط معناداری با نشانه هاي اختلال رواني دارد(الی ،2022 ؛ سیمون، 2022).
در مطالعه نلسن25 (2021) مشخص شد که افرادی که از سلامت روانی و بهزیستی روان شناختی بالایی برخوردار هستند کمال گرایی کمتری دارند(نلسن و همکاران،2021). در مطالعه ديگري که توسط میشل 26 (2022) انجام شد نشان داده شد. بهزیستی روان شناختی می تواند تبیین کننده ی کمال گرایی باشد و ان را به شکل تعدیل شده دراورد و میزان کمال گرایی را کاهش دهد(میشل ، 2022) . در مطالعه حکیمی و نقش (2018) .نيز همبستگي منفي معني دار بين کمالگرايي و سلامت رواني در افراد نشان داده شد (حکیمی و نقش،2018).نتايج مطالعات یاد شده نيز با نتايج مطالعه حاضر همسو مي باشد. در تبيين اين يافته ها شايد بتوان گفت ازآنجاکه کمالگرايي به صورت اعتقاد به برتري نسبت به ديگران، دوري از هرگونه اشتباه، انجام بي عيب و نقص امور، نگراني در مورد اشتباهات و ادراک تحميل انتظارات آرماني از سوي ديگران نمود پيدا مي کند، افراد با کمالگرايي بالا در صورت عدم موفقيت در امور، حسن سرزنش شديدي نسبت به خود پيداکرده و در این بین افرادی که بهزیستی روان شناختی بالاتری دارند و بهتر می تونند بر اهداف فرایند های هیجانی آن تسلط داشته باشند، می توانند میزان کمال گرایی را در خود کاهش دهند و دیدگاه منطقی تر و سالم تری نسبت به انجام امور و دستیابی به اهداف خود داشته باشند.
همچنین پژوهش ژو27 و همکارانش (2021) نشان میدهند که ذهن آگاهی با بهزیستی روان شناختی همبسته است(ژو و همکارانش،2021). نتایج پژوهش واس28 و همکارانش(2021)نشان دادند، افراد با ذهن آگاهی بالا بیشتر به ارزیابی استرس می پردازند و کمتر از راهبردهای مقابله ای اجتنابی برای مقابله با استرس استفاده می کنند. این افراد در برابر مشکلات تاب اوری و تحمل بیشتری دارند و در نتیجه از بهزیستی روان شناختی بالاتری نیز برخوردار می باشند و ذهن آگاهی عامل مهمی در پیش بینی بهزیستی و سلامت روان شناختی می باشد(واس و همکارانش،2021). شانکلند29 (2021) بیان می کند ذهن آگاهی تبیین کننده ی بهزیستی روانشناختی می باشد و دو مؤلفه ذهن آگاهی یعنی عملکرد همراه با آگاهی و پذیرش و عمل با بهزیستی روان شناختی همبستگی داد و منجر به افزایش ان می شود(شانکلند و همکارانش،2021).
به طور کلی افرادی که از ذهن آگاهی بالایی برخوردارند از دانش و بینش مناسبی در مورد فرایندهای شناختی و توانمندی های خود برخوردارند . فردی که ذهن آگاهی بالایی دارد به موقعیت درونی خود و همچنین به موقعیتش در رابطه با دیگران مسلط است و نسبت به آن آگاهی دارد در نتیجه ی این آگاهی فرد، در شرابط کنونی حاضر باشد و نسبت به دیگران تعاملات سازنده و درستی داشته باشد که این خود می تواند بهزیستی روانشناختی فرد را ارتقا دهد. فرد می تواند موقعیت ها را به درستی درک کند و در صورت لزوم در انتخاب راهبردهای مقابله ای به صورت هوشمندانه رفتار کند و استفاده از راهبرد مساله مدار را به راهبرد هیجان مدار ترجیح دهد. همچنین پاسخ های هیجانی منفی کمتری را از خود بروز می دهند که این فرایند پیش بینی کننده ی مثبت سلامت روان شناختی می باشد. از طرفی پذیرش شرایط پیش آمده و داشتن تفکر منطقی نسبت به شرایط و دوری کردن از تصمیمات هیجان مدار یکی از مولفه های اصلی فرایند پذیرش و سازگاری است که خود عامل مهم و موثری در بهزیستی روان شناختی می باشد.
نتایج مطالعه لیندسای و کراسول30(2019) نشان داد که پذیرش یک مولفه ی اصلی در افزایش سازگاری و بهزیستی روان شناختی است این نتایج با نظریه هیز و همکاران که نشان می دهند انعطاف پذیری روان شناختی و سلامت روان نیازمند پذیرش ذهنی و عمل متعهدانه است، همخوان میباشد(لیندسای و کراسول،2019). سایر پژوهش ها هر چند به صورت توصیفی نشان دهنده تأثیر پذیرش و عمل نیستند اما نشان می دهند که آموزش و مداخلات مبتنی بر پذیرش عمل و می تواند انعطاف پذیری روان شناختی را بالا ببرد و باعث کاهش مسائل روان شناختی و بالارفتن بهزیستی روان شناختی و کیفیت زندگی افراد گردد. در رابطه با این تأثیرگذاری شواهد پژوهشی نشان می دهد که پذیرش و عمل که مانع اجتناب تجربی می شود، ممکن است به مردم در تعدیل الگوهای رفتاری منفی و افکار اتوماتیک و افزایش انعطاف پذیری کمک کند و این فرایند باعث می شود رفتارهای مثبت مرتبط با سلامتی از جمله سازگاری و بهزیستی روان شناختی بیشتر شود(گراس31 و همکاران،2018) .در واقع در این حالت از طریق درک واقعی تجربيات و پذيرش آنها ميتواند تغييرات مثبتي را در سازگاري و بهزیستی روان شناختی ممکن کند و میتوان گفت با توجه به این که افزایش توجه و آگاهی نسبت به افکار هیجانات و تمایلات عملی از جنبه های مثبت پذیرش و عمل می باشد و موجب به افزایش رفتارهایی با سازگاری بیشتر و حالت های روان شناختی مثبت و بهزیستی روان شناختی می گردد در نتیجه می تواند کمال گرایی را در فرد کاهش دهد.
ملاحظات اخلاقی
پژوهشگر اطلاعات لازم را درباره اهداف پژوهش در اختیار شرکت کنندگان قرار داد. همچنین اصول لازم در مورد ناشناس بودن و محرمانه بودن رعایت گردید. شرکت گنندگان در هر مرحله از پژوهش میتوانستند از ادامه دادن انصراف دهند. پس از این، رضایت آگاهانه از همه شرکت کنندگان اخذ شد.
تعارض منافع
یافته های این مطالعه با منافع هیچ شخص یا سازمانی در تعارض نیست.
سهم نویسندگان
نویسنده اول: ارایه ایده اولیه پژوهش، مفهوم سازی و طراحی پژوهش، جمع آوری داده ها و نگارش نسخه اولیه. نویسنده دوم: تجزیه و تحلیل داده ها، تفسیر و کمک به نگارش نسخه اولیه مقاله.
سپاسگزاری
نویسندگان بر خود الزم میدانند که از تمامی شرکت کنندگان که در انجام این پژوهش همکاری نمودند، تشکر و قدردانی نمایند
References
Besharat, M. A., Asadi, M. M., & Gholamali Lavasani, M. (2017). The Mediating Role of Ego Strength in the Effects of Dimensions of Perfectionism on Anxiety Symptoms. Positive Psychology Research, 2(4), 1-18. https://doi.org/10.22108/ppls.2017.21717 (persian)
Budimir, S., Probst, T., & Pieh, C. (2021). Coping strategies and mental health during COVID-19 lockdown. Journal of Mental Health, 30(2), 156-163. https://doi.org/10.1080/09638237.2021.1875412
Curran, T., & Hill, A. P. (2019). Perfectionism is increasing over time: A meta-analysis of birth cohort differences from 1989 to 2016. Psychological bulletin, 145(4), 410. https://doi.org/10.1037/bul0000138
Delatorre, M. Z., & Wagner, A. (2018). Marital conflict management of married men and women. Psico-usf, 23, 229-240. https://doi.org/10.1590/1413-82712018230204
Eley, D. S., Bansal, V., & Leung, J. (2020). Perfectionism as a mediator of psychological distress: Implications for addressing underlying vulnerabilities to the mental health of medical students. Medical Teacher, 42(11), 1301-1307. https://doi.org/10.1080/0142159X.2020.1805101
Flett, G. L., Hewitt, P. L., Nepon, T., Sherry, S. B., & Smith, M. (2022). The destructiveness and public health significance of socially prescribed perfectionism: A review, analysis, and conceptual extension. Clinical Psychology Review, 93, 102130. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2022.102130
Forman, E. M., & Herbert, J. D. (2009). New directions in cognitive behavior therapy: Acceptance-based therapies.
Galante, J., Friedrich, C., Dawson, A. F., Modrego-Alarcón, M., Gebbing, P., Delgado-Suárez, I., Gupta, R., Dean, L., Dalgleish, T., & White, I. R. (2021). Mindfulness-based programmes for mental health promotion in adults in nonclinical settings: a systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials. PLoS medicine, 18(1), e1003481. https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1003481
Ghasemi Jobaneh, R., Arab Zadeh, M., Jalili Nikoo, S., Mohammad Alipoor, Z., & Mohsenzadeh, F. (2015). Survey the Validity and Reliability of the Persian Version of Short Form of Freiburg Mindfulness Inventory [Research]. Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences, 14(2), 137-150. http://journal.rums.ac.ir/article-1-2293-en.html (persian)
Gingras, A. S., Lessard, I., Mallette, F., Brassard, A., Bernier‐Jarry, A., Gosselin, P., & de Pierrepont, C. (2021). Couple adaptation to the birth of a child: the roles of attachment and perfectionism. Journal of Marital and Family Therapy, 47(3), 581-594. https://doi.org/10.1111/jmft.12453
Gross, M., Moore, Z. E., Gardner, F. L., Wolanin, A. T., Pess, R., & Marks, D. R. (2018). An empirical examination comparing the mindfulness-acceptance-commitment approach and psychological skills training for the mental health and sport performance of female student athletes. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 16(4), 431-451. https://doi.org/10.1080/1612197X.2016.1250802
Hakim, S. M. H., & Naghsh, Z. (2018). Modeling of the relationship between perfectionism and mental-health by examining the mediating role of academic perocrastination and academic self-handicapping. Journal of Applied Psychological Research, 9(3), 35-54. 10.22059/japr.2018.70936 (persian)
Juwono, I. D., Kun, B., Demetrovics, Z., & Urbán, R. (2022). Healthy and Unhealthy Dimensions of Perfectionism: Perfectionism and Mental Health in Hungarian Adults. International Journal of Mental Health and Addiction, 1-16. https://doi.org/10.1007/s11469-022-00771-8
Khurshid, S., Peng, Y., & Wang, Z. (2019). Respiratory sinus arrhythmia acts as a moderator of the relationship between parental marital conflict and adolescents’ internalizing problems. Frontiers in Neuroscience, 13, 500. https://doi.org/10.3389/fnins.2019.00500
Lewis, E. G., & Cardwell, J. M. (2020). The big five personality traits, perfectionism and their association with mental health among UK students on professional degree programmes. BMC psychology, 8(1), 1-10. https://doi.org/10.1186/s40359-020-00423-3
Lindsay, E. K., & Creswell, J. D. (2019). Mindfulness, acceptance, and emotion regulation: Perspectives from Monitor and Acceptance Theory (MAT). Current opinion in psychology, 28, 120-125. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2018.12.004
Malboeuf-Hurtubise, C., Léger-Goodes, T., Mageau, G. A., Joussemet, M., Herba, C., Chadi, N., Lefrançois, D., Camden, C., Bussières, È.-L., & Taylor, G. (2021). Philosophy for children and mindfulness during COVID-19: Results from a randomized cluster trial and impact on mental health in elementary school students. Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry, 107, 110260. https://doi.org/10.1016/j.pnpbp.2021.110260
Mitchell, K. (2022). How Perfectionism, Procrastination and Parenting Styles Impact Students Mental Health and How Mindfulness and Self-Compassion May be the Antidote. Mental Health and Higher Education in Australia, 191-208. https://doi.org/10.1007/978-981-16-8040-3_12
Moreno, C., Wykes, T., Galderisi, S., Nordentoft, M., Crossley, N., Jones, N., Cannon, M., Correll, C. U., Byrne, L., & Carr, S. (2020). How mental health care should change as a consequence of the COVID-19 pandemic. The Lancet Psychiatry, 7(9), 813-824. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(20)30307-2
Naghavi, M., Asadpour, E., & Kasaee, A. (2020). The Effectiveness of Group counselling based on Acceptance and Commitment Therapy on increasing Psychological Flexibility and Marital Intimacy of Infertile Women. QUARTERLY JOURNAL OF HEALTH PSYCHOLOGY, 8(32), 105-126. https://doi.org/10.30473/hpj.2020.42918.4188 (persian)
Nazari, R., & Karbalaie Mohammad Meigooni, A. (2018). Structural model of perfectionism, psychological well-being and marital adjustment. Journal of Applied Psychology, 11(4), 411-432. https://apsy.sbu.ac.ir/article_96925_0a6913119a403f54f0fc2231825781ec.pdf (persian)
Nelsen, S. K., Kayaalp, A., & Page, K. J. (2021). Perfectionism, substance use, and mental health in college students: A longitudinal analysis. Journal of American College Health, 1-9. https://doi.org/10.1080/07448481.2021.1891076
Ocampo, A. C. G., Wang, L., Kiazad, K., Restubog, S. L. D., & Ashkanasy, N. M. (2020). The relentless pursuit of perfectionism: A review of perfectionism in the workplace and an agenda for future research. Journal of Organizational Behavior, 41(2), 144-168. https://doi.org/10.1002/job.2400
Robertson, M. C., Cox-Martin, E., Liao, Y., Flores, S. A., Shegog, R., Markham, C. M., Fujimoto, K., Durand, C. P., Brewster, A., & Lyons, E. J. (2022). Acceptance-and mindfulness-based techniques for physical activity promotion in breast cancer survivors: a qualitative study. Supportive Care in Cancer, 30(1), 465-473. https://doi.org/10.1007/s00520-021-06428-x
Seyed Ebrahimi:, S. A., & Yazdkhasti, A. (2022). The Effect of Positive Group training on Psychological Well-Being and Marital Satisfaction in Women. Positive Psychology Research, 8(2), 33-50. https://doi.org/10.22108/ppls.2022.130146.2170 (persian)
Shanbehzadeh, S., Tavahomi, M., Zanjari, N., Ebrahimi-Takamjani, I., & Amiri-Arimi, S. (2021). Physical and mental health complications post-COVID-19: Scoping review. Journal of psychosomatic research, 147, 110525. https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2021.110525
Shankland, R., Tessier, D., Strub, L., Gauchet, A., & Baeyens, C. (2021). Improving mental health and well‐being through informal mindfulness practices: an intervention study. Applied Psychology: Health and Well‐Being, 13(1), 63-83. https://doi.org/10.1111/aphw.12216
Simon, P. D. P. (2022). A review of the mental health consequences of perfectionism among students: Implications for education researchers and practitioners in the time of covid-19. Hellenic Journal of Psychology, 19(2), 163-183. https://doi.org/10.26262/hjp.v19i2.8547
Stoeber, J., Lalova, A. V., & Lumley, E. J. (2020). Perfectionism,(self-) compassion, and subjective well-being: A mediation model. Personality and Individual Differences, 154, 109708. https://doi.org/10.1016/j.paid.2019.109708
Thomas, M., & Bigatti, S. (2020). Perfectionism, impostor phenomenon, and mental health in medicine: a literature review. International journal of medical education, 11, 201. doi: 10.5116/ijme.5f54.c8f8
Thompson, E. M., Destree, L., Albertella, L., & Fontenelle, L. F. (2021). Internet-based acceptance and commitment therapy: a transdiagnostic systematic review and meta-analysis for mental health outcomes. Behavior Therapy, 52(2), 492-507. https://doi.org/10.1016/j.beth.2020.07.002
Tran, U. S., Birnbaum, L., Burzler, M. A., Hegewisch, U. J., Ramazanova, D., & Voracek, M. (2022). Self-reported mindfulness accounts for the effects of mindfulness interventions and nonmindfulness controls on self-reported mental health: A preregistered systematic review and three-level meta-analysis of 146 randomized controlled trials. Psychological bulletin, 148(1-2), 86.
Vos, L. M., Habibović, M., Nyklíček, I., Smeets, T., & Mertens, G. (2021). Optimism, mindfulness, and resilience as potential protective factors for the mental health consequences of fear of the coronavirus. Psychiatry research, 300, 113927. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2021.113927
yavarian, r., haghighi, m., ramezanpour, a., & radfar, m. (2017). A SURVEY ON RELATIONSHIP BETWEEN PERFECTIONISM AND MENTAL HEALTH IN STUDENTS OF URMIA UNIVERSITY OF MEDICAL SCIENCES [Research]. Nursing and Midwifery Journal, 15(7), 497-503. http://unmf.umsu.ac.ir/article-1-3254-en.html (persian)
Yovani, M. C., & Rumondor, P. C. (2021). Perfectionistic Concerns, Other-Oriented Perfectionism and Marital Satisfaction. Jurnal Ecopsy, 8(2), 119-128. https://ppjp.ulm.ac.id/journal/index.php/ecopsy/ar...
Zhu, J. L., Schülke, R., Vatansever, D., Xi, D., Yan, J., Zhao, H., Xie, X., Feng, J., Chen, M. Y., & Sahakian, B. J. (2021). Mindfulness practice for protecting mental health during the COVID-19 pandemic. Translational psychiatry, 11(1), 1-11. https://doi.org/10.1038/s41398-021-01459-8
Abstract
This research was conducted with the aim of investigating the mediating role of psychological well-being in the relationship between mindfulness and acceptance with perfectionism in married people. The method of this research was descriptive-correlational. The statistical population of this research was all non-clinical married people living in Mashhad in 1401. Based on Cochran's formula, 400 people were considered as the sample number from among the target population. The sample individuals were selected by available sampling method. The tools used in this research are the Freiburg Mindfulness Questionnaire, the Acceptance and Action Questionnaire of the second edition of Bund, Hayes-Bayer Carpenter, Gino et al. . The data was analyzed with the statistical method of structural equations. The results showed that psychological well-being has a mediating role in the relationship between mindfulness and acceptance with perfectionism (p<0.5).
Keywords: psychological well-being, mindfulness, acceptance, perfectionism
[1] marital conflict
[2] Delatorre & Wagner
[3] Khurshid
[4] Yovani & Rumondor
[5] Gingras
[6] Curran & Hill
[7] Ocampo
[8] Flett
[9] Stoeber
[10] Juwono
[11] Thomas & Bigatti
[12] Lewis & Cardwell
[13] Moreno
[14] Psychological well- being
[15] Budimir
[16] Forman & Herbert
[17] Thompson
[18] Tran
[19] Malboeuf
[20] Malboeuf
[21] 1- GFI
[22] 2 - RMR
[23] Simon
[24] Eley
[25] Nelsen
[26] Mitchell
[27] Zhu
[28] Vos
[29] Shankland
[30] Lindsay & Creswell
[31] Gross
