تحلیل توانایی حسابرسان در کشف تقلب با استفاده از تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده: تأثیر تجربه حسابرس و تیپ شخصیتی با نقش تردید حرفه‌ای

الموضوعات :

لیلا علی زاده گان ¹ (گروه حسابداری، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران)
محمود صمدی لرگانی ² (گروه حسابداری، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران)
محسن ایمنی ³ (- استاد مدعوگروه حسابداری، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی،تنکابن، ایران. گروه حسابداری ،موسسه آموزش عالی آیندگان، تنکابن، ایران.)

تاريخ الإرسال : 15 الأحد , جمادى الثانية, 1444 تاريخ التأكيد : 20 الأحد , شعبان, 1444 تاريخ الإصدار : 29 الثلاثاء , شعبان, 1444

الکلمات المفتاحية: تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده, کشف تقلب, واژه‌های کلیدی: تیپ شخصیتی, تردید حرفه‌ای, تجربه حسابرس,

ملخص المقالة :

چکیدههدف از مقاله حاضر بررسی تحلیل توانایی حسابرسان در کشف تقلب در گزارشگری مالی با استفاده از تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده و تأثیر تجربه حسابرس و تیپ شخصیتی باتوجه به نقش میانجی تردید حرفه‌ای در کشور ایران با مراجعه به نظر اعضای حرفه‌ای حسابداری، شامل حسابرسان شاغل در مؤسسات حسابرسی عضو جامعۀ حسابداران رسمی ایران است. میزان تأثیر تجربه حسابرس و تیپ شخصیتی بر توانایی کشف تقلب با نقش میانجی تردید حرفه‌ای، با استفاده از پرسش‌نامه و در مقیاس طیف پنج‌گزینه‌ای لیکرت بررسی شد. بدین منظور 333 پرسش‌نامه، طراحی و بین اعضای جامعه حسابداران رسمی توزیع شد و 302 فقره آن در نهایت مورداستفاده قرار گرفت. به‌منظور بررسی تأثیر متغیرها از روش معادلات ساختاری و برای تحلیل الگوها از رویکرد حداقل مربعات جزئی استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که تجربه حسابرس، انواع تیپ‌های شخصیتی حسابرسان و تردید حرفه‌ای، بر توانایی کشف تقلب در صورت‌های مالی توسط حسابرسان، رابطه مثبت و معناداری دارند. همچنین، تجربه حسابرس و تیپ شخصیتی به طور غیرمستقیم باتوجه ‌به نقش میانجی تردید حرفه‌ای بر کشف تقلب در صورت‌های مالی رابطه مثبت و معناداری دارند. بر اساس یافته‌های پژوهش، حسابرسان با شناسایی و رفع محدودیت‌های ناشی از عوامل منجر به شکل‌گیری تقلب باتوجه‌به نقش اثرگذار تجربه شغلی و تیپ شخصیتی با تأکید بر تردید حرفه‌ای، توانایی کشف تقلب را افزایش داده به‌نوعی که هر چه حسابرسان در هنگام حسابرسی شک و تردید حرفه‌ای بیشتری نشان دهند، تمایل آن‌ها برای جستجوی اطلاعات در خصوص علائم تقلب بیشتر و از این ‌رو توانایی کشف تقلب آن‌ها بالاتر است.

المصادر:

فهرست منابع

• احمدپور، احمد، محمد کاشانی پور و محمدرضا شجاعی، (1389)، "بررسی تأثیر حاکمیت شرکتی و کیفیت حسابرسی بر هزینه تأمین مالی از طریق بدهی"، فصلنامه بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، شماره 62.


• پاشائی فشتالی، محمد، کیهان آزادی هیر و محمدرضا وطن‌پرست، (1399)، "مطالعه رابطه تیپ شخصیتی، تجربه و جنسیت با توانایی کشف حسابرس (نقش میانجی شک و تردید حرفه‌ای)"، مجله پیشرفت‌های حسابداری دانشگاه شیراز، دوره 13، شماره 1، صص 67-100.


• پیتر دی. گلدمن با همکاری هیلتون کافمن، (2009)، "راهنمای کاربردی ریسک‌های تقلب و کنترل‌های ضد تقلب"، ترجمه امیر پوریا نسب و محسن قاسمی، انتشارات حساب‌ افزار ایرانیان (ایراکو).


• حق‌شناس، حسن، (1387)، "هنجاریابی آزمون شخصیتی نئو فرم تجدیدنظرشده"، روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی، 4(4)، صص 36-50.


• خطیری، محمد، یوسف تقی پوریان، رضا غلامی جمکرانی و حسین جهانگیر نیا، (1398)، "ویژگی‌های شخصیتی، هوش مالی مدیران و عملکرد شرکت"، دانش حسابداری مالی، 6(3)، صص 141-165. doi: 10.30479/jfak.2019.9988.2387


• خواجوی، شکراله و احسان کرمانی، (1400)، "ویژگی‌های شخصیتی مؤثر بر تسهیم دانش در مؤسسات حسابرسی با رویکرد معادلات ساختاری"،پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی"، 13(50)، صص 32-1.


• داوری، علی و آرش رضازاده، (1395)، "مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS"، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.


• دریائی، عباسعلی و اکرم عزیزی، (1397)، "رابطه اخلاق، تجربه و صلاحیت حرفه‌ای حسابرسان باکیفیت حسابرسی (باتوجه ‌به نقش تعدیل‌کننده شک و تردید حرفه‌ای)"، (5) 16-1، صص 99-79.


• سلمانی، چنگیز، سعید جبارزاده کنگر لویی، جمال بحری ثالث و عسکر پاک مرام، (1399)، "الگویی برای پیش‌بینی قضاوت حرفه‌ای حسابرسان"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی" ، 12(48)، صص 202-179


• شولتز، دوان، (1381)، "نظریه‌های شخصیت"، ترجمه یوسف کریمی و دیگران. تهران: ارسباران


• عدیلی، مجتبی، احمد خدامی پور و امید پورحیدری، (1399)، "بررسی تأثیر فرهنگ اخلاقی مؤسسه حسابرسی و تیپ‌های شخصیتی حسابرسان بر عینیت حسابرس"، تحقیقات حسابداری و حسابرسی، شماره 46، صص 5-20.


• عرب صالحی، مهدی و سپیده کاظمی نوری، (1393)، "تأثیر هزینه‌های نمایندگی بر حساسیت سرمایه‌گذاری جریان‌های نقدی"، دانش حسابداری، 5(17)، صص 118-97


• عرب‌مازار، علی‌اکبر، محمود صمدی لرگانی و محسن ایمنی، (1393)،"الماس تقلب و مسئولیت مدیران و حسابرسان در قبال پیشگیری از تقلب"، مطالعات حسابداری و حسابرسی، 3(12)، صص 4-17.


• فرقاندوست حقیقی، کامبیز و فرید برواری، (1383)، "بررسی کاربرد روش‌هایی تحلیلی در ارزیابی ریسک تحریف صورت‌های مالی (تقلب مدیریت) "، دانش و پژوهش حسابداری، شماره 16، صص 70-18


• قاسمی نژاد، احسان و بهمن بنی مهد، (1399)، "تأثیر محافظه‌کاری اجتماعی بر تردید حرفه‌ای حسابرسان مستقل: آزمونی از نظریه روان‌شناختی شخصیتی"، مجله علمی دانش حسابداری مالی، دوره 7، شماره 3، صص 1-27.


• کریمی، زهرا، احمد یعقوب‌نژاد، محمود صمدی لرگانی و محمدرضا پورعلی، (1400)، "ارزیابی تأثیر سوگیری‌های روان‌شناختی فردی و ابعاد شخصیتی حسابرسان بر کیفیت حسابرسی"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، دوره 13، شماره 4، صص 23-52.


• کمیته فنی سازمان حسابرسی، (1388)، "استانداردهای حسابرسی"، تهران: انتشارات سازمان حسابرسی.


• مهدوی، غلامحسین و مصطفی کاظم نژاد، (1389)، "تأثیر پیش‌بینی‌پذیری آزمون‌های حسابرسی بر اثربخشی حسابرسی تقلب"، ماهنامه حسابدار، 219، صص 63 -59.


• نمازی، محمد و حسن اسماعیل‌پور، (1399)، "تأثیر استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) بر فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی"، دانش حسابداری، 11(1)، صص 1-33.


• نمازی، محمد و حسین رجب‌دری، (1397)،"اخلاق حرفه‌ای حسابرسی در ایران: تحلیل محتوی"، مطالعات تجربی حسابداری مالی، 15(59)، صص 1-34.


• نیک‌بخت، محمدرضا و احمد گنجی میرزایی، (1395)، "بررسی تأثیر شاخص‌های حسابرسی بر ارزش سهام‌داران در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران" ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی تاکستان.

• Abdullatif, M. (2013), "Fraud Risk Factors and Audit Programme Modifications: Evidence from Jordan", AABFJ | Vol. 7, No. 1.


• Adnyani, Nyoman et al. (2014), "The Effect of Professional Skepticism Auditor, Independence, and Auditor's Experience Against Auditors' Responsibilities In Detecting Financial Reporting Frauds and Errors", E Journal Vol. 2 No. 1. University of Ganesha Education


• Agustina, F., Nurkholis, KhoiruRusydi, M., (2021), “Auditors’ Professional Skepticism and Fraud Detection", international Journal of Reserch in Business and Social Science ,10(4), PP. 275-287.


• Ajzen, I, (2005), "Attitudes, Personality & Behaviour", 2nd Ed., Open University Press, Berkshire.


• Ajzen, I. & Madden, T, (1986), "Prediction of Goaldirected Behavior: Attitudes, Intentions, and Perceived Behavioral Control", Journal of Experimental Social Psychology, 22(4), PP. 453-474.


• Ajzen, I. (1988) , "Attitudes, Personality & Behaviour" , Open University PRESS, Milton Keynes. American Institute of Certified Public Accountants (AICPA) (2014), “Code of Professional Conduct”,AICPA, New York, NY.


• Anderson, J.A, (2000), "Intuition in Managers", Jornal of Managerial psychology, 15(1), PP.46-67.


• Anggriawan, E. F. (2014), "The Influence of Workload, Professional Skepticism and Time Pressure on the Auditor's Ability to Detect Fraud", Nominal Journal, III (2), PP. 101-116.


• Arifuddin ,Aini Indrijawati.(2018), "Auditor Experience, Work Load, Personality Type, and Professional Auditor Skeptisism against Auditors Ability in Detecting Fraud", Vol.7, Issue. 11, PP. 2226-8235.


• Z., Andreas, A., & Zarefar, B, (2016), "The Influence of Ethics, Experience and Competency toward the Quality of Auditing with Professional Auditor Scepticism as a ModeratingVariable", 3rd Global Conference on Business and Social Sciences, Vol. 219, PP. 828–832.


• Association of Certified Fraud Examiners (ACFE), (2016), "Report to the Nations on Occupational Fraud and Abuse", TX: ACFE.


• Aufar,M.(2014), “7thAsia-pacific Business Reserch Conference”, Study of Post-churn Impacts on Brand Image in Telecommunication Sector.


• Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986), "The Moderator-mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic and Statistical Considerations", Personality and Social Psychology, 51(6), PP. 1173-1182.


• Beasley, M. S. (2013), "Residential Satisfaction of Middle Income Population: Medan City", Procedia-Social and Behavioral SCIENCES,105, PP. 674-465.


• Brown, J. O., Hays, J., Stuebs, M. T, (2016), "Modeling Accountant Whistle Blowing Intentions: Applying the Theory of Planned Behavand the Fraud Triangle", Accounting and the Public Interest. 16(1), PP. 28- 56.


• Carpenter, T. D., &Reimers, J. L. (2013), "Professional Skepticism: The Effects of a Partner’s Influence and the Level of Fraud Indicators on Auditors’ Fraud Judgments and Actions", Behavioral Research in Accounting, 25(2), PP. 45–69. doi:10.2308/bria-50468


• Carpenter, T., Cindy Durtschi, & Lisa M. Graynor.(2002), "The Role of Experience in Professional Skepticism", Knowledge Acquisition, and Fraud Detection.


• Cressey, D. R, (1953), "Other People's Money; a Study of the Social Psychology of Embezzlement", New York, NY.


• Dwirandra, A.N., & Suryanawa. I.K, (2018), "Idealism and Professional CommitmentMediation the Effect of Work Experience and Training on Ethical Decision Making of Tax Consultan. Research", Journal of Finance and Accounting, 9(21), PP 85.94Emerald Publishing Limited


• Enofe, A., Ukpebor, I. &Ogbomo, N. (2015), "The Effect of Accounting Ethics In Improving Auditor Professional Skepticism", International Journal of Advances Academic Research, 1(2), PP. 1-16.


• Fogelin, R. J. (1994), "Pyrrhonian Reflections on Knowledge and Justification", New York, NY: Oxford University Press.


• Fullerton, Rosemary R. And C. Durtschi. (2010), "The Effect of Professional Skepticism on The Fraud Detection Skills of Internal Auditors", Utah State University, Working Paper. http://www.ssrn.com/abstract=1140267 accessed May 2, 2010


• Gede Sanjaya Adi Putra,Anak Agung Ngurah Bagus Dwirandra (2019), "The Effect of Auditor Experience, Type of Personality and Fraud Auditing Training on Auditors Ability in Fraud Detecting with Professional Skepticism as a Mediation Variable", Vol. 6, NO. 2, PP. 31-43


• Gede Sanjaya Adi Putra,Anak Agung Ngurah Bagus Dwirandra. (2019), "The Effect of Auditor Experience, Type of Personality and Fraud Auditing Training on Auditors Ability in Fraud Detecting with Professional Skepticism as a Mediation Variable", Vol. 6, NO. 2, PP. 31-43


• Glover, S. M; and Prawitt, D. F. (2014), "Enhancing Auditor Professional Skepticism: The Professional Skepticism Continuum", Current Issues in Auditing, 8(2), PP.1-10.


• Gordon Allport and His Impact on Psychology of the Personality", Verywell Mind. Retrieved 2020-12-24


• Umar, Detecting Corruption, HU-Model. Jakarta: Penerbit Universitas Trisakti, (2020).


• Hammersley, J.S., Johnstone, K.M., Kadous, K. (2011), "How Do Audit Seniors Respond to Heightened Fraud Risk. Auditing", A Journal of Practice & Theory, 30 (3), PP. 81˚ 101.


• Hasanah, S. (2010), "The Effect of the Application of Ethics, Experience, and Professional Skepticism of Auditors on Fraud Detection", UIN SyarifHiddayatullah.


• Hookway, C. (1990), “Scepticism”, New York, NY: Routledge


• Hulland, J, (1999), "Use of Partical Least Squares (PLS) in Strategic Management Research: A Review of four Recent Studies", Strategic Management Journal, 20(2), PP. 195-204.


• Hurtt, R. K, (2010), "Development of a Scale to Measure Professional Skepticism", A Journal of Practice & Theory, 29(1), PP. 149-171.


• Hurtt, R. K, (2010), "Development of a Scale to Measure Professional Skepticism", A Journal of Practice & Theory, 29(1), PP. 149-171.


• Hurtt, R. K; Brown-Liburd, H; Earley, C. E; and Krishnamoorthy, G. (2013), "Research on Auditor Professional Skepticism: Literature Synthesis and Opportunities Forfuture Research", Auditing: A Journal of Practice and Theory, 32(sp1), PP. 4597.


• Indriyani, Yosita. (2015), "The Effect of Workload, Audit Experience, Professional Skepticism and Personality Type to the Auditor's Ability to Detect Cheating", Thesis. University of Muhammadiyah Yogyakarta


• Januarti, I. (2011), "Analyze the Experience of Auditor Experience, Professional Commitment, Ethical Orientation and Organizational Ethics Value towards Perceptions & Ethical Considerations, Paper Presented at the National Symposium on Accounting XIV, Aceh Jogiyanto, H. (2007), "Portfolio Theory and Investment Analysis", 5th Edition, Yogyakarta: BPFE. Journal of Auditing, Vol. 9, No.1, PP. 45-58.


• Karyono, M, (2013), "Forensic Fraud", Yogyakarta: CV. Andi


• Keil, M., Tiwana, A., Sainsbury, R., & Sneha, S, (2010), "Toward a Theory of Whistle Blowing Intentions: A Benefit to Cost differential Perspective", Decision Sciences Journal, 41(4), PP. 787-812.


• Klersey, G. F. (1994), "Identification of Auditors' Propositions Related to Assessments of Management Estimates", Behavioral Research in Accounting, 6, PP. 43-71.


• Lefcourt, H.M. (1991), “Locus of Control. In: J.P. Robinson, P.R. Shaver and L.S, Wrightsman. Measures of Personality and Social Psychological".


• Libby, R. (1985), "Availability and the Generation of Hypothesis Generation in Auditing", Journal of Accounting Research, (Autumn), PP. 648-667.


• Mautz, P.K., Sharaf, H.A. (1961), "The Philosophy of Auditing", American Auditing Association,Saratosa.


• McConnell Jr, D. K. & Bank, G. Y, (2003), "How Sarbanes-Oxley Will Change the Audit Process", Journal of Accountancy, 196(3), PP. 49-55.


• McConnell Jr, D. K. & Bank, G. Y, (2003), "How Sarbanes-Oxley Will Change the Audit Process", Journal of Accountancy, 196(3), PP. 49-55.


• McCrae, R.R., and Costa, J.R, (1980), "Openness to Experience and ego Level in Loevinger'sentce Completion Test: Dispositional Contribution to Developmental Models of Personality", Journal of Personality and Social Psychology, 39, PP. 1179- 1190.


• McCrae, R.R؛ and P.T. Costa. (1996), "Toward a New Generation of Personality Theories: Theoretical Contexts for the Five- Factor Model", In J. Wiggin (Ed) ؛ the Five- Factor Model of Personality, Theoretical Perspectives.


• Mohd-Sanusi, Z., Haji Khalid, N., Mahir, A., (2015), "An Evaluation of Clients’ Fraud Reasoning Motives in Assessing Fraud Risks: From the Perspective of External and Internal Auditors", Procedia Economics and Finance 31 (3), PP. 2 – 12.


• Mohd-Sanusi, Z., Haji Khalid, N., Mahir, A., (2015), "An Evaluation of Clients’ Fraud Reasoning Motives in Assessing Fraud Risks: From the Perspective of External and Internal Auditors", Procedia Economics and Finance 31 (3), PP. 2 – 12.


• Mui, G. Y. (2018), "Defining Auditor Expertise in Fraud Detection", Journal of Forensic and Investigative Accounting, 10(2), PP. 168-186.


• Mui, Grace Y. (2010), "Factors That Impact On Internal Auditors’ Fraud Detection Capabilities – A Report For The Institute of Internal Auditors Australia. Presentation", Center for Business Forensics HELP University Malaysia


• Namazi, M., Namazi, N.R, (2016), "Conceptual Analysis of Moderator and Mediator Variables in Business Research", Procedia Economics and Finance, 36(1), PP. 540-554.


• Nasution, H., dan Fitriany, (2012), "Pengaruh Beban Kerja, Pengalaman Audit dan Tipe Kepribadian Terhadap Skeptisme Profesional dan Kemampuan AuditorDalam Mendeteksi Kecurangan", Simposium Nasional Akuntansi XV, Banjarmasin.


• Nitzl, C, (2018), "Managment Accounting and Partial Least Squares-structural Equation Modeelling (PLS-SEM): Som Illustrative Examples", Structural Equation Modeling, 20(4), PP. 211-229.


• Noviyani, Princess. and Bandi. (2002), "The Influence of Experience and Training on the Knowledge Structure of the Auditor About the Error", Journal. Faculty of Economics, Semarang State University.


• Ode, A., Wahyuniati, H., Angela, F., Oktri, S., (2020), "Auditors Ability to Detect Fraud: Independence, Audit Experience, Professional Skepticticism, and Work Load, Rjoas", 11(107).


• Okpianti, Ch. N., (2016), "The Influence Of Auditor’s Experience, Ethic of Profession and Personality Toward Auditor’s Profes-sional Skepticism and Auditor’s Capabil-ity on Fraud Detection (Empirical Study on Public Accountant Office in Yogyakarta, Solo and Semarang)", Jurnal Value Added, 5 (2), PP. 52-73.


• Prasetyo, S. (2015), "The Influence of Red Flags, Professional Skepticism, Competence, Independence and Professionalism on the Auditor's Ability to Detect Fraud (Empirical Study of Public Accounting Firms in Pekanbaru, Padang and Medan which are Registered at IAPI 2013).


• Sarbanes p. and M. Oxley (2002), “Sarbans- oxley Act of 2002”, Washington D.c : u .s . Congress


• Shahriar M, Saadullah Charles D. Bailey. (2014), "The Big Five Personality Traits Accountants’Ethical Intention Formation in Research on Professional Responsibility and Ethics in Accounting", Available at:http://www.emeraldinsight.com/doi/pdfplus/10.1108/S1574-076520140000018006. Accessed: 13 Oct2014.


• Shi, W., Brian, L., Connelly, and Robert, E. H. (2017), "External Corporate Governance and Financial Fraud: Cognitive Evaluation Theory Insights on Agency Theory", Prescriptions.Strategic Management Journal, 38, PP. 1268–1286.


• Sobel, M.E. (1982), "Asymptotic Intervals for Indirect Effects in Structural Equations Models", Sociological Methodology, 13(23), PP. 290-312.


• Sulistiyanti, R., and Y. Yakub, (2020),"Can Professional Skepticism, Experience, and Training Support the Ability of Internal Government Supervisors to Detect Fraud?", Point of View Research Accounting and Auditing, 1(4), PP. 190-196.


• The Institute of Internal Auditors, (2009), “Internal Auditing and Fraud”, IPPF – Practice Guide. IIA.


• Tirta, Rio., And Sholihin, Mahfud. (2004), "The Efect of Experience and Task-Specific Knowledge on Auditors' Performance in Assessing A Fraud Case", JAAI, Vol. 8, No.1, PP. 1-21.


• Umar, H, (2020), "Detecting Corruption HU Model", Jakarta: Penerbit Universitas Trisak.


• Umar, Haryono, Purba, Rahima, (2020), "HU Model: Incorporation of Fraud Star in Detection of Corruption", International Journal of Economics and Management Studies, 13(6), PP. 234-265.

 

 

 

 

 

 

 

یادداشت‌ها                                                                                                                

 

1. Adelphia


2. Worldcom


3. Tyco


4. Lehman Brothers


5. Association of Certified Fraud Examiners(ACFE(


6. Brown &et al


7. Mohd-Sanusi


8. Dwirandra& Suryanawa


9. Ode&et al


10. Mui


11. Theory of reasond action )TRA(


12. Jogiyanto


13. Theory of Planned Behavior (TPB)


14. Ajzen


15. Ajzen & Madden


16. Hasanah


17. Nasution &Fitriany


18. Umar & Purba

A