تأثیر تعدیل‌کننده قضاوت‌های اخلاقی مدیران بر رابطه بین مشارکت در بودجه‌بندی و نارسایی بودجه در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

الموضوعات :

سحر سپاسی ¹ ( استادیارگروه حسابداری،دانشگاه تربیت مدرس،تهران، ایران. )
حسین اعتمادی ² ( دانشیارگروه حسابداری،دانشگاه تربیت مدرس،تهران، ایران. )
سعید سیرغانی ³ ( دانشجوی دکتری حسابداری،دانشگاه تربیت مدرس،تهران، ایران. )

تاريخ الإرسال : 30 الأحد , ربيع الثاني, 1440 تاريخ التأكيد : 03 الأحد , رجب, 1440 تاريخ الإصدار : 09 الأحد , شعبان, 1440

الکلمات المفتاحية: قضاوت‌های اخلاقی, مشارکت در بودجه‌بندی, نارسایی بودجه,

ملخص المقالة :

در تجزیه‌وتحلیل مباحث بودجه‌بندی، به‌دلیل اینکه مدیران بخش‌های مختلف‌شرکت به عمل نزدیک‌تر هستند و اطلاعات بهتری‌دارند، می‌توانند به شیوه‌های متعددی بر معیارهای سنجش عملکرد خودشان تأثیر بگذارند. هدف اصلی پژوهش، تعیین این موضوع است که در چه شرایطی مدیران واحدهای‌تجاری از قضاوت‌های اخلاقی خودشان برای ارزیابی ایجاد نارسایی دربودجه، بطور مثبت ویا منفی استفاده می‌کنند. در این پژوهش، تأثیر سه معیار ارزش‌اخلاقی، قراردادگرایی و نسبیت‌گرایی به عنوان متغیرهای قضاوت‌اخلاقی، بر رابطه بین مشارکت‌در بودجه‌بندی و نارسایی‌بودجه با استفاده از روش‌های رگرسیونی_همبستگی، آزمون گردید. براساس یافته‌های پژوهش، بجز متغیر نسبیت‌گرایی، سایرمتغیرهای قضاوت‌اخلاقی، رابطه بین مشارکت‌در بودجه‌بندی و نارسایی‌بودجه را با اثرات منفی و بااهمیتی تعدیل می‌کنند. زمانی که اثرات متقابل متغیرها در مدل لحاظ می‌شود، متغیر نسبیت‌گرایی از حالت بی‌معنایی خارج شده و بطور بااهمیتی اثر آن معنادار می‌شود. بطور کلی، معیارهای چند بعدی این پژوهش می‌تواند ابزار مناسبی برای شناخت مدیرانی باشد که تمایل دارند با ایجاد قضاوت‌های اخلاقی نادرست، برای شرکت مشکلاتی را ایجاد کنند. In the analysis of budget issues, because managers in different parts of the company are closer to operate and better information, they can impact to measure their own performance in many ways. The aim of this study is to determine in what circumstances managers of the business units use their moral judgments to assess the budget slack, positively or negatively. In this study, the impact of the three measures of moral equity, contractualism and relativism as moral judgment variables, in the relationship between budget participation and budget slack using regression and correlation, were tested. Based on the findings, except relativism variable, other variables of moral judgment, moderating the relationship between budget participation and budget slack to the negative effects and adjustments are important. When the interactions between the variables inter in the model, ranging from the absurd relativism out and the important effect is significant. Overall, multi-dimensional criteria of this research can be a useful tool for knowledge managers that tend to make moral judgments wrong to cause problems.

المصادر:

1)   اعتمادی، حسین و زهرا دیانتی، (۱۳۸۸)، "بررسی آثار فرهنگ سازمانی، مشارکت در بودجه‌بندی و سیستم‌های حسابداری مدیریت بر عملکرد مدیران"، پژوهش های مدیریت در ایران، دوره ۱۳، شماره ۴، صص 35-60.

2)   اعتمادی، حسین، حجت‌اله فرزانی، رضا غلامی حسین آبادی و مهدی ناظمی اردکانی، (۱۳۸۹)، "بررسی تأثیر ارزش‌های اخلاق شرکتی بر درک مدیریت سود"، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال پنجم، شماره‌های ۳ و ۴، صص 35-46.

3)   اعتمادی، حسین، بهروز دری و محمدعلی شیروانی، (۱۳۷۷)، "بررسی تأثیر مشارکت در بودجه‌بندی بر عملکرد مدیریت در صنعت نفت ایران"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی تهران.

4)   بنی‌مهد، بهمن و امیر نجاتی، (1395)، "رابطه بین فرهنگ سازمانی و تعهد کاری حسابرسان"، فصلنامه پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، دوره 8، شماره 30، صص 119-138.

5)   پورزمانی، زهرا و بابک نادری، (1390)، "تأثیرعواملپذیرش،تواناییواختیاربربودجهریزیعملیاتی (موردمطالعه: مناطقآزادتجاری- صنعتیایران)"، فصلنامه پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، دوره 3، شماره 11، صص 47-68.

6)   جبارزاده کنگر لویی، سعید، فاتحی، سمیه و مرتضی متوسل، (1395)، "ایدئولوژی‌هایاخلاقی،مسئولیت‌پذیریاجتماعیوعدمتقارناطلاعاتیدرشرکت‌ها"، فصلنامه پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، دوره 8، شماره 31، صص 22-40.

7)   توکلی محمدی، محمد و حسین اعتمادی، (۱۳۸۶)، "بررسی رابطه بین مشارکت در بودجه بندی و عملکرد مدیران و اثر اطلاعات مرتبط با شغل در شرکت‌های اصلی زیرمجموعه وزارت نفت"، دوفصلنامه دانشگاه شاهد، سال چهاردهم، شماره ۲۳، صص 81-90.

8)   ثقفی، علی و فاطمه صراف، (۱۳۸۹)، "نقش تبادل عمودی اطلاعات در روند تنظیم بودجه (بودجه‌ریزی عملیاتی)"، دانش و پژوهش حسابداری، شماره ۲۳، صص 6-11.

9)     مهدوی، غلامحسین و صفدر علی‌پور، (۱۳۸۹)، "رویکردهای تصمیم‌گیری اخلاقی مدیران مالی شرکت‌ها"، دانش حسابداری، شماره ۲، صص 33-53.

10)   A.A. Widanaputra, N.P.S.H. Mimba, (2014), “The Influence of Participative Budgeting on Budgetary Slack in Composing Local Governments’ Budget in Bali Province”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol. 164, PP. 391 – 396.

11)   Arrow, K. J, (1985), ‘The Economics of Agency”, In: J. W. Pratt & R. J. Zeckhauser (Eds), Principals and Agents: The structure of business, Vol. 14, PP. 37–51.

12)   Baerdemaeker, Jolien De; Brugge Man, Werner, (2015), “The Impact of Participation in Strategic Planning on Managers’ Creation of Budgetary Slack: The Mediating Role of Autonomous Motivation and Affective Organizational Commitment”, Management Accounting Research, Vol. 29, PP. 1–12.

13)   Baiman, S, (1990), “Agency Research in Managerial Accounting: A Second Look. Accounting”, Organizations and Society, 15(4), PP. 341–371.

14)   Baiman, S, (1982), “Agency Research in Managerial Accounting: A Survey”, Journal of Accounting Literature, Vol. 1, PP. 154–213.

15)   Baiman, S., & Evans, J. H., III, (1983), “Pre-decision Information and Participative Management Control Systems”, Journal of Accounting Research, Vol. 1, PP. 371–395.

16)   Blanchette, D., Pilot, C., &Cadieux, J, (2002), “Managers’ Evaluation of Budgetary Slack Creation”, Working Paper.

17)   Brownell, P., &Hirst, M, (1986), “Reliance on Accounting Information, Budgetary Participation, and Task Uncertainty: Tests of a Three-way Interaction”, Journal of Accounting Research, Vol. 24, PP. 241–249.

18)   Bowie, N. E., & Freeman, R. E, (1992), “Ethics and Agency Theory: An Introduction”, New York, NY: Oxford University Press.

19)   Cammann, C, (1976), “Effects of the Use of Control Systems”, Accounting, Organizations and Society, Vol. 1, PP. 301–313.

20)   Cheng-Li Huang, Mien-Ling Chen, (2009), “Relationships Among Budgetary Leadership Behavior, Managerial Budgeting Games, and Budgetary Attitudes: Evidence from Taiwanese Corporations”, Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, Vol. 18, PP. 73–84.

21)   Chow, C., Cooper, J., & Waller, W, (1988), “Participative Budgeting: Effects of a Truth-inducing Pay Scheme and Information Asymmetry on Slack and Performance”, The Accounting Review, Vol. 6, PP. 111–122.

22)   Chow, C. W., Cooper, J. C., & Haddad, K, (1991), ‘The Effects of Pay Schemes and Ratchets on Budgetary Slack and Performance: A Multiperiod Experiment”, Accounting, Organizations and Society, Vol. 15, PP. 47–60.

23)   Dees, J, (1992), “Principals, Gents and Ethics. In: N. E. Bowie & R. E. Freeman (Eds), Ethics and agency theory: An introduction”, New York, NY: Oxford University Press, Vol. 1, PP. 25–58.

24)   Dunk, A, (1993), “The Effect of Budget Emphasis and Information Asymmetry on The Relation between Budgetary Participation and Slack”, The Accounting Review, 7(1), PP. 400–410.

25)   Donaldson, T., &Dunfee, T. W, (1995), “Contractarian Business Ethics: Current Status and Next Steps. Business Ethics Quarterly”, 5(2), PP. 173–186.

26)   Douglas, P. C., &Wier, B, (2000), “Integrating Ethical Dimensions into a Model of Budgetary Slack Creation”, Journal of Business Ethics, 28(3), PP. 267–277.

27)   Douglas, P. C., &Wier, B, (2005), “Cultural and Ethical Effects in Budgeting Systems: A Comparison of US and Chinese Managers”, Journal of Business Ethics, 60(2), PP. 159–174.

28)   Ferrell, O. C., & Gresham, L. G, (1985), “A Contingency Framework for Understanding Ethical Decision Making in Marketing”, Journal of Marketing, 49(3), PP. 87–96.

29)   Flory, S., Phillips, T., Reidenbach, E., & Robin, D, (1992), “A Multidimensional Analysis of Selected Ethical Issues in Accounting”, The Accounting Review, Vol. 67, PP. 284–302.

30)   Gaa, J, (1986), “User Primacy in Corporate Financial Reporting: A Social Contract Approach”, The Accounting Review, Vol. 61, PP. 435–454.

31)   Gaa, J, (1990), “A Game-theoretic Analysis of Professional Rights and Responsibilities”, Journal of Business Ethics, Vol. 9, PP. 159–169.

32)   Ghosh, D, (2000), “Organizational Design and Manipulative Behavior: Evidence form a Negotiated Transfer Pricing Experiment”, Behavioral Research in Accounting, Vol. 12, PP. 1–30.

33)   Harrell, A., & Harrison, P, (1994), “An Incentive to Shirk, Privately Held Information, and Managers’ Project Evaluation Decisions”, Accounting, Organizations and Society, 19(7), PP. 569–577.

34)   Harrison, P., & Harrell, A, (1993), “The Impact of Adverse Selection on Project Continuation Decisions”, Academy of Management Journal, 36(3), PP. 635–643.

35)   Horngren, C. T., Datar, SM., & Foster, G, (2003), “Cost Accounting: A Managerial Emphasis, Prentice Hall, 11th ed.

36)   Hunt, S. D., &Vitell, S. J, (1986), “A General Theory of Marketing Ethics”, Journal of Macro Marketing, Vol. 6, PP. 5–16.

37)   Hughes, M. A., & Kwon, S. Y, (1990), “An Integrative Framework for Theory Construction and Testing”, Accounting, Organizations and Society, 15(3), PP. 179–191.

38)   Jeffrey, C., &Weatherholt, N, (1996), “Ethical Development, Professional Commitment, and Rule Observance Attitudes: A Study of CPAs and Corporate Accountants”, Behavioral Research in Accounting, Vol. 1, PP. 8–31.

39)   Jones, T, (1991), “Ethical Decision Making by Individuals in Organizations: An Issue-contingent Model”, Academy of Management Review, Vol. 16, PP. 366–395.

40)   Kaptein, M., &Wempe, J, (1998), “Twelve Gordian Knots When Developing an Organizational Code of Ethics”, Journal of Business Ethics, 17(8), PP. 853–869.

41)   Kren, L, (1993), “Control System Effect on Budget Slack”, Advances in Management Accounting, Vol. 2, PP. 109–118.

42)   Lampe, J., & Finn, D, (1992), “A Model of Auditors’ Ethical Decision Processes”, Auditing: A Journal of Practice & Theory, Vol. 11, PP. 33–59.

43)   LaFollette, H, (1991), “The Truth in Ethical Relativism”, Journal of Social Philosophy, Vol. 1, PP. 146–154.

44)   Luft, J, (1997), “Fairness, Ethics and The Effect of Management Accounting on Transaction Costs”, Journal of Management Accounting Research, Vol. 9, PP. 199–216.

45)   Lukka, K, (1988), “Budgetary Biasing in Organizations: Theoretical Framework and Empirical Evidence”, Accounting, Organization and Society, Vol. 13, PP. 281–301.

46)   Magee, R. P, (1980), “Equilibria in Budget Participation”, Journal of Accounting Research, Vol. 9, PP. 551–573.

47)   Merchant, K, (1985), “Budgeting and The Propensity to Create Budgetary Slack”, Accounting, Organizations and Society, Vol. 10, PP. 201–210.

48)   Milani, K, (1975), “The Relationship of Participation in Budget-setting to Industrial Supervisor Performance and Attitudes: A Field Study”, The Accounting Review, 50(2), PP. 274–284.

49)   Nouri, H., & Parker, R. J, (1998), “The Relationship between Participation and Job Performance: The Roles of Budget Adequacy and Organizational Commitment”, Accounting, Organizations and Society, 25(5–6), PP. 74–91.

50)   Noreen, E, (1988), “The Economics of Ethics: A New Perspective on Agency Theory”, Accounting, Organizations, and Society, Vol. 13, PP. 359–369.

51)   Onsi, M, (1973), “Factor Analysis of Behavioral Variables Affecting Budgetary Slack”, The Accounting Review, Vol. 1, PP. 535–548.

52)   Reidenbach, R., & Robin, D. P, (1991), “A Conceptual Model of Corporate Moral Development”, Journal of Business Ethics, 10(4), PP. 273–284.

53)   Ponemon, L., &Gabhart, D, (1993), “Ethical Reasoning in Accounting and Auditing”, Vancouver, BC: Canadian General Accountants’ Research Foundation.

54)   Rutledge, R., &Karim, K, (1999), “The Influence of Self-interest and Ethical Considerations on Managers’ Evaluation Judgments”, Accounting, Organizations and Society, Vol. 24, PP. 173–184.

55)   Shaub, M, (1994), “An Analysis of Factors Affecting the Cognitive Moral Development of Auditors and Auditing Students”, Journal of Accounting Education, Vol. 18, PP. 1–26.

56)   Smith, J. H, (2002), “Ethics and Information Systems: Resolving the Quandaries”, ACM SIGMIS Database, 33(3), PP. 8–22.

57)   Stevens, D. E, (1998), “Determinants of Budgetary Slack in the Laboratory: An Application and Extension of Agency Theory”, Unpublished Working Paper, University of New Hampshire.

58)   Sweeney, J, (1995), “The Moral Expertise of Auditors: An Exploratory Analysis”, In: L. Ponemon (Ed.), Research on Accounting Ethics. Greenwich, CT: JAI Press.

59)   Trevino, L. K, (1986), “Ethical Decision Making in Organizations: A Person-situation Interactions Model”, Academy of Management Review, 11(3), PP. 601–617.

60)   Waller, W. S, (1988), “Slack in Participating Budgeting: The Joint Effect of a Truth-inducing Pay Scheme and Risk Preferences”, Accounting, Organizations and Society, Vol. 13, PP. 87–98.

61)   Waller, W. S., & Bishop, R. A, (1990), “An Experimental Study of Incentive Pay Schemes, Communication and Intrafirm Resource Allocation”, The Accounting Review, 65(4), PP. 812–836.

62)   Young, S. M, (1985), “Participative Budgeting: The Effects of Risk Aversion and Asymmetric Information on Budgetary Slack”, Journal of Accounting Research, Vol. 14, PP. 829–842

 

 

 

یادداشت‌ها