تحلیل تاثیر عناصر گفتمان اعتدال گرایی دولت روحانی بر مناسبات جمهوری اسلامی ایران با اتحادیه اروپا

الموضوعات :

علی محمد متقی ¹ ( دانشجوی دکترای علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران )
سید علی طباطبایی پناه ² ( استادیار روابط بین الملل، گروه روابط بین الملل، دانشکده علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران )

تاريخ الإرسال : 10 الجمعة , ذو الحجة, 1441 تاريخ التأكيد : 10 الجمعة , ذو الحجة, 1441 تاريخ الإصدار : 03 السبت , محرم, 1442

الکلمات المفتاحية: سازه انگاری, اتحادیه اروپایی, تعامل سازنده, اعتدال گرایی, ایدئولوژی گرایی اعتدالی,

ملخص المقالة :

طرح گفتمان اعتدال گرایی آقای روحانی به عنوان رئیس جمهور دولت های یازدهم و دوازدهم به همراه رویکردهای تعاملی و انعطافی، با استقبال کشورهای اتحادیه اروپا روبرو شد و با شروع مذاکرات هسته ای که منجر به توافق هسته ای برجام گردید، فصل نوینی از همکاری ها و تعامل را با اتحادیه اروپا گشود. ارزیابی روابط طرفین از محدوده سال های 1392 تا کنون نشان می دهد که همه عوامل و متغیرهای تحول آفرین گفتمانی در سیاست خارجی دولت آقای روحانی به سمت نوعی واقع گرایی به مفهوم درک و شناخت صحنه بین المللی و عمل براساس منافع و ظرفیت های کشور و پرهیز از ایدئولوژیک نمودن مسائل و در جهت بهبود مناسبات نقش داشته اند. این مقاله در نظر دارد در چارچوب نظریه سازه انگاری و به روش تحلیل محتوا، عناصر موثر گفتمان اعتدال گرایی دولت آقای روحانی که بر مناسبات با اتحادیه اروپا تاثیرگذار بوده اند را تبیین نماید. مجموع عناصر این گفتمان، رویکردهای تنش زدایی و تعامل با جهان و ارائه چهره ای مسئولیت پذیر و متعهد به قوانین و مقررات بین المللی را تداعی می کنند که با طرح این مباحث، تغییری اساسی در باور و برداشت اتحادیه اروپا نسبت به سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ایجاد شد و جهت گیری سیاست خارجی و مناسبات دوجانبه را از رویکردهای تقابلی گذشته به سمت تعامل و تنش زدایی، سوق داد.

المصادر:

• آزادی، افشین؛ ترابی، محمد و حیدرپور، ماشاءالله (1399). «جمهوری اسلامی ایران و فضای مجازی؛ راهکارهایی برای حل چالش‌ها»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال ششم، شماره 3، صص 147-178.


• جنیدی، رضا و ملائی، مسعود (1398). «راهبردهای مبتنی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با قدرت هوشمند ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 3، شماره 8، صص 65-89.


• حسن پور، جمیل (1394) «تبیینی تئوریک از چالش های منافع ملی در رویکرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: معمای آرمان-واقعیت»، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین الملل، (1) 16، صص 207-171.


• خسروی باب اناری، ملک تاج (1396) «رویکرد سیاست خارجی دولت یازدهم نسبت به نظم و امنیت منطقه خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، (10) 39، صص 58-31.


• خلیلی، رضا (1395) «پیامدهای منطقه ای و بین المللی برجام؛ رویکردی استراتژیک»، فصلنامه مطالعات راهبردی، (19) 2، صص 158-131.


• خلیلی، رضا (1393) «انتخابات ریاست جمهوری یازدهم و چشم انداز برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، (17) 1، صص 154-121.


• دهشیری، محمدرضا(1394) «توافق هسته ای و برساختگی هویت جدید ایران در افکار عمومی بین المللی»، فصلنامه پژوهش های روابط بین الملل، (1)16، صص 102-73.


• دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1392) «گفتمان اعتدال در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، همشهری دیپلماتیک، 31 تیرماه، شماره 74.


• دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1393) «گفتمان هسته ای دولت یازدهم، 1393»، فصلنامه مطالعات راهبردی، (17) 1، صص 120-92.


• ذولفقاری، مهدی و دشتی، فرزانه (1397). «مؤلفه‌ها و ظرفیت‌های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در دیپلماسی فرهنگی»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 8، شماره 2، صص 127-154.


• رسولی ثانی آبادی، الهام (1394) «رویکردهای چهارگانه تجزیه و تحلیل سیاست خارجی: مورد دولت یازدهم»، فصلنامه روابط خارجی، (7) 1، صص 119-93.


• رضائی، علیرضا و قاسم ترابی (1392) «سیاست خارجی دولت حسن روحانی تعامل سازنده در چهارچوب دولت توسعه گرا»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی، (5) 15، صص 161-131.


• روحانی، حسن (12 تیرماه 1392)، دنیای اقتصاد قابل بازیابی در:2735839/https://donya-e-eqtesad.com


• روحانی، حسن (14 آبان 1396)، همشهری آنلاین، در سایت: http://hamshahrionline.ir/details/387495/Iran/politics


• روحانی، حسن (11 بهمن 1396)، خبرگزاری تسنیم، قابل بازیابی در: https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/11/11/1643427/


• روحانی، حسن (13 مرداد 1392)، خبرگزاری ایرنا، سخنرانی در مراسم تحلیف، قابل بازیابی در: http://www.irna.ir/fa/News/82745997


• روحانی، حسن (19 شهریور 1392)، خبرگزاری ایرنا، قابل بازیابی در 6 شهریور 1393: http://www.irna.ir/fa/News/81290015


• روحانی، حسن (۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۲)، دیپلماسی ایرانی، سخنرانی در جمع دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف، قابل بازیابی در دیپلماسی ایرانی 24 اردیبهشت 1392: http://www.irdiplomacy.ir/fa/news/1916161


• روحانی، حسن (29 شهریور 1392)، گفتگو با شبکه ان بی سی آمریکا، قابل بازیابی در سایت باشگاه خبرنگاران جوان:http://www.yjc.ir/fa/news/4561161


• روحانی، حسن (29 شهریور 1392)،سایت ریاست جمهوری، «چرا ایران به دنبال تعامل سازنده است»، قابل بازیابی در: http://president.ir/fa/71341


• روحانی، حسن(8 تیرماه 92) «سخنرانی در همایش افق رسانه»، پایگاه خبری تحلیلی انتخاب، قابل بازیابی در سایت: http://www.entekhab.ir/fa/news/119133/


• زیبایی نژاد، مریم (1398). «احیای انگاره‌های مهم هویتی در پرتو انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 29، صص 187-206.


• سنائی، اردشیر (1393) «روابط ایران و اتحادیه اروپا پس از روی کار آمدن دولت یازدهم»، پژوهشنامه روابط بین الملل، صص 178-145.


• ظریف، محمدجواد (17 آذر 1397)، خبرآنلاین، قابل بازیابی در: https://www.khabaronline.ir/news/1210521


• قنبرلو، عبدالله (1387) «بررسی رویکردهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از منظر مساله کارگزار-ساختار»، فصلنامه مطالعات راهبردی، (11)2، پیاپی 40، صص377-349.


• قنبرلو، عبداله (1397) «مبنای نظری تحریم های مربوط به برنامه هسته ای ایران: مقایسه دیپلماسی دولت های ترامپ و اوباما»، فصلنامه مطالعات راهبردی، (21)2، صص 100-75.


• کاظمی، پریسا و بشیری، اکبر (1398). «سازوکارهای تضمین حقوق بنیادین بشر در نظام حقوقی عمومی ایران»، دو فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، دوره 8، شماره 16، بهار و تابستان، صص 140-119.


• کریمی، غلامرضا (1392) «بررسی گفتمان اعتدال محور دولت یازدهم بر مبنای واقع گرایی آرمان گرایانه»، همایش سیاست خارجی اعتدال گرا، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، 21 اسفند، قابل بازیابی در: www.profdoc.um.ac.ir/articles/a/1040817.pdf


• کمالی اردکانی، مسعود(1395)«تاثیرات برجام بر تجارت خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، (19)2، صص 82-53.


• کومار پاندی، سانحی(1394) «پیامدهای توافق هسته ای بر سیاست های منطقه ای ایران»، فصلنامه سیاست خارجی، (29)3، صص 78-57.


• محمدنیا، مهدی(1394) «بررسی تطبیقی سیاست خارجی دولت های اصول گرا و اعتدال»، فصلنامه سیاست پژوهی، (2)1، صص 204-175.


• محمودخانی، زهرا(1395) «بررسی مقایسه ای گفتمان های سیاست خارجی دولت دهم و یازدهم و تاثیر آن بر امنیت منطقه خاورمیانه(1394-1384)»، فصلنامه سیاست خارجی، (30)2، صص 35-7.


• مشیرزاده، حمیرا(1383) «سازه انگاری به عنوان فرانظریه روابط بین الملل»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 65، پاییز، صص 143-113.


• موسویان، حسین( 30 اردیبهشت 1397)، روزنامه ایران، ص 2.


• موسویان، حسین(18 آذر 1397)، سایت تابناک، قابل بازیابی در: 858976https://www.tabnak.ir/fa/news/


• موسویان، حسین(8 دیماه 1397)، مردم سالاری آنلاین، قابل بازیابی در: https://www.mardomsalari.ir/interview/100022


• موگرینی، فدریکا (16 مرداد 1397)، سایت تابناک، قابل بازیابی در: http://www.tabnak.ir/fa/news/823105


• موگرینی، فدریکا( 3مهرماه1397)، سایت تابناک: http://www.tabnak.ir/fa/news/837095


• موگرینی، فدریکا( 4 مهرماه 1397)، مصاحبه مطبوعاتی در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل، شبکه خبر، قابل بازیابی در: http://www.irinn.ir/fa/news/628666/


• موگرینی، فدریکا(8 خرداد 1397)، روزنامه شرق، صص 1 و 15.


• نصری، قدیر( 1385)« فهم کانستراکتیوسیتی امر سیاسی»، مطالعات راهبردی، (9)34، صص 737-712.


• نقیب زاده، احمد(1396)« دیپلماسی عمومی، رصد روابط ایران و اروپا در سال 2018»، روزنامه دنیای اقتصاد، 10دی ماه 1396، قابل بازیابی در: https://donya-e-eqtesad.com/ -64/3334034


• نوازنی، بهرام(1394) «ارزیابی محافل غربی از پیامدهای خاورمیانه ای برجام برای سیاست خارجی ایران»، فصلنامه سیاست خارجی، (29)4، صص 26-7.


• یزدان فام، محمود(1395) «سیاست خارجی ترامپ و جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، (19)4، صص 164-139.


• Adler, E (1997) “Seizing the Middle Ground: Constructivism in World Politics”, European Journal of International Relations, 3: 319-363.


• Brzezinski, Zbigniew and Robert Gates (2004) “Iran: Time For A New Approach”, Report of an Independent Task Force.


• European Parliament (23 June 2016) “An EU Strategy for relations with Iran after the nuclear deal”, Directorate-General For External Policies, Policy Department, in: http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2016/578005/EXPO_IDA(2016)578005_EN.


• France Diplomatie (31 Jan 2019), “Joint statement on the creation of INSTEX” in: https://www.diplomatie.gouv.fr/en/country-files/iran/events/article/joint-statement-on-the-creation-of-instex-the-special-purpose-vehicle-aimed-at.


• Frustenberg, Kai (7 Aug 2013) “Iran's New President: Foreign Policy Challenges for Rohani”, Institue of Peace and Conflict Studies, 4073, in: http://www.ipcs.org/comm_select.php?articleNo=4073.


• Goldberg, Jonah (24 Jan 2017) “ What Trump means when he says 'America first'”, Los Angeles Times, in: https://www.latimes.com/opinion/op-ed/la-oe-goldberg-america-first-20170124-story.html


• Jackson, Robert and Sorensen, Georg (2006) “Introduction to International RelationsTheories and Approaches”, 3rd edition, Oxford university press.


• Horowitz, David (2017) “Big Agenda; President Trump`s Plan to Save America”, Humanix Books, West Palm Beach, USA.


• Herszenhorn, David (8/6/2018) “ Europe vows to fight for Iran deal as US renews sanctions”, in:https://www.politico.eu/article/federica-mogherini-europe-vows-to-fight-for-iran-deal-as-us-donald-trump-renews-sanctions.


• Karlin,R.Anna and Yuval peres (2016) “Game Theory, Alive”, in: https://homes.cs.washington.edu/ karlin/GameTheoryBook.pdf


• Landler, Mark (2016) “Alter Egos”, Random House, New York.


• Kubalkova, Vendulka (2001) “ Foreign Policy in a Constructed World, International Relations in Constructed World”, Armonk, M.E. Sharpe.


• Mogherini, Federica (31/07/2016), in: http://www.irna.ir/en/News/82170250.


• Mogherini, Federica (1 Jan 2019) in: https://www.livemint.com/Opinion/RdCS/Federica-Mogherini-Shaping-Europes-present-and-future.htm/


• Mogherini, Federica (11/02/2017), European Union External Action, in: https://eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-homepage/20409/mogherini-underlines-importance-eu-us-ties.


• Mogherini, Federica (31/01/2019), “Statement by High Representative;creation of INSTEX, Instrument for Supporting Trade Exchanges”, European Union External Action,in: https://eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-homepage/57475/statement-high-representativevice-president-federica-mogherini-creation-instex-instrument_en


• Nugroho, Ganjar (2008) “Constructivism and International Relations Theories, Global & Strategis”, Th. II, No. 1, Januari-Juni , hlm. 85-98.


• Riley, Ben (6 August 2018), Washington, in: https://www.telegraph.co.uk/news/2018/08/06/america-dismisses-eu-blocking-statute-iran-sanctions-finally/


• Salehi, Akbar (14 December, 2018), in: https://www.livemint.com/Opinion/gFtSVIHjUFdNli, 4 lVduJHN/Opinion--Why-Europe-fears-end-of-the-Iran-Ndeal.html


• Trump, Donald (October 13, 2017), “Remarks by President Trump on Iran Strategy”, in:https://www.whitehouse.gov/briefings-statements/remarks-president-trump-iran-strategy/


• Trump, Donald (8 May 2018), “Remarks by President Trump on the Joint Comprehensive Plan of Action, Foreign Policy”, Whitehouse, in:https://www.whitehouse.gov /briefings-statements/remarks-president-trump-joint-comprehensive-plan-action.