بررسی مقایسه‌ای کنش سیاست خارجی ایران و ترکیه در قبال بحران سوریه بر اساس نظریه سازه‌انگاری

الموضوعات :

محمد محمودی کیا ¹ (استادیار پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی)
عباس فرهادی ² (دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه خوارزمی)

تاريخ الإرسال : 17 السبت , ربيع الثاني, 1441 تاريخ التأكيد : 17 السبت , ربيع الثاني, 1441 تاريخ الإصدار : 25 الجمعة , ربيع الأول, 1441

الکلمات المفتاحية: سیاست خارجی, بحران سوریه, ایران, ترکیه, سازه‌انگاری,

ملخص المقالة :

چکیده بحران سوریه یکی از خسارت‌بارترین و پیچیده‌ترین مسائل حاد بین‌المللی طی دهه‌ اخیر بوده است. بحرانی که به دلیل طولانی شدن زمان، تعدد بازیگران مؤثر در آن و نیز تضاد منافع بسیار به آوردگاه رقابت‌های قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی تبدیل شده است. دراین‌بین، ایران و ترکیه به‌عنوان دو بازیگر قدرتمند منطقه‌ای از تأثیرگذاری بالایی بر روند تحولات میدانی و سیاسی بحران مذکور برخوردار هستند. ایران به دنبال تضمین حیات محور مقاومت در منطقه، افزایش اعتبار و نفوذ خود در منطقه و جهان اسلام و نیز ارتقای منزلت خود در سطح بین‌المللی است؛ درحالی‌که ترکیه به دلیل وجود برخی نگرانی‌های ژئوپلیتیک، سیاست عمق استراتژیک و ارتقای خود به‌عنوان رهبری جهان اسلام را در چارچوب احیای شکوه امپراتوری عثمانی دنبال می‌کند. لذا با توجه به نقش‌آفرینی مؤلفه‌های هنجاری در تعیین رفتار سیاست خارجی بازیگران، این تحقیق در پی بررسی مقایسه‌ای کنش سیاست خارجی ایران و ترکیه در قبال بحران سوریه با بهره‌گیری از نظریه سازه‌انگاری است. فرضیه تحقیق بدین صورت بیان می‌شود که به علت برساختگی متفاوت هویت و منافع این دو بازیگر، شاهد بروز الگوهای کنش متفاوتی در این رابطه هستیم. بر این اساس، به‌واسطه وجود تهدیدات امنیتی مشترک، شاهد جلوه‌های از همکاری و به دلیل مسائل هویت پایه، شاهد جلوه‌هایی از تقابل‌گرایی و رقابت هستیم.

المصادر:

منابع:

-     اسمیت، استیو. (1388). «رویکردهای واکنش‌گرا و سازه‌انگاری در نظریه‌های بین‌الملل»، در: جان بیلیس و استیو اسمیت، جهانی‌شدن سیاست: روابط بین‌الملل در عصر نوین، تهران: ابرار معاصر، صص. 556-497.

-     افضلی، رسول، کامران دستجردی، حسن و دشتی، محمدحسین. (1395). «بررسی و تحلیل ژئوپلیتیکی بحران سوریه بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، جغرافیا، سال چهاردهم، شماره 50، صص. 368-345.

-     امیدی، علی و رضایی، فاطمه. (1390). «عثمانی‌گرایی جدید در سیاست خارجی ترکیه: شاخص‌ها و پیامدهای آن در خاورمیانه»، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، شماره 3، صص. 267-231.

-     حیدری، حجت‌الله، پیشگامی‌فرد، زهرا و عزتی، عزت‌الله. (1396). «تحلیل بحران سوریه با تأکید بر امنیت‌سازی در خلیج فارس»، فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال دهم، شماره 1، صص. 279-261.

-     دهشیری، محمدرضا و گلستان، مسلم. (1395). «الگوی رفتاری قدرت‌های بزرگ در مدیریت بحران بین‌المللی سوریه در نظام تک ـ چندقطبی»، تحقیقات سیاسیبینلا الم ال‌المللی، شماره 27، صص. 38-1.

-     سیمبر، رضا و قاسمیان، روح‌الله. (1393). «مؤلفه‌های اساسی محیط امنیتی ایران و سوریه»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال سوم، شماره 9، صص. 178-143.

-     شهریاری، محمدعلی، شفیعی، اسماعیل و واعظ، نفیسه. (1395). «بررسی عملکرد جمهوری اسلامی در سوریه (در چارچوب نظریه بازی‌ها)»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره 27، صص. 144-119.

-     صفوی، سید حمزه و نبوی، سید مهدی. (1394). «رفتارشناسی ترکیه در قبال تحولات سوریه در پرتو دکترین عمق راهبردی»، مجله سیاست دفاعی، سال 24، شماره 94، صص. 134-119.

-     عسگریان، عباسقلی و تجری، سعید. (1396). «تأثیر بحران سوریه بر روابط روسیه و ترکیه در منطقه قفقاز»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 97، صص. 173-139.

-     فیلیپس، اندرو. (1388). «برسازی». در: مارتین گریفیتس، دانشنامه روابط بین‌الملل و سیاست جهان، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی، صص. 213-204.

-     قربانی شیخ‌نشین، ارسلان و محمودی‌کیا، محمد. (1395). «چارچوب نظری رهیافت تحلیل انتقادی سیاست خارجی»، سیاست جهانی، دوره 5، شماره 3: 62-27.

-     لطفی، حیدر، قندالی، محسن، پورمجلسی، مجید، رویان، محمود. (1396). «تحولات سوریه و نقش راهبردی ایران؛ توازن منطقه‌ای و چشم‌انداز سیاست خارجی ایران»، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال نهم، شماره چهارم، صص. 38-15.

-     مرادیان، محسن. (1385). برآورد استراتژیک ترکیه، تهران: ابرار معاصر تهران.

-     نیاکویی، سید امیر و بهمنش، حسین (1391). «بازیگران معارض در بحران سوریه: اهداف و رویکردها». فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، شماره 4، صص. 135-97.

-     نیاکویی، سید امیر و ستوده، علی‌اصغر. (1394). «تأثیر منازعات داخلی سوریه و عراق بر مجموعه امنیتی خاورمیانه»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال چهارم، شماره 15، صص. 177-153.

-     هادیان، ناصر. (1382). «سازه‌انگاری: از روابط بین‌الملل تا سیاست خارجی»، فصلنامه سیاست خارجی، سال هفدهم، شماره 4، 949-915.

-     یزدانی، عنایت‌الله، طحانیان‌زاده، عاطفه و فلاحی، احسان. (1396). «بررسی مقایسه‌ای راهبرد ترکیه و عربستان در بحران سوریه». مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال ششم، شماره 23، صص. 192-169.

-     یعقوبی‌فر، حامد. (1392). «گونه‌شناسی سیاست خارجی ترکیه در خاورمیانه»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و هفتم، شماره 4، صص. 987-965.

 

-     Aarts, P.W.H, and Van Duijne, J. (2009). "Saudi Arabia after U.S. – Iranian Détente: Left in the Lurch?", Middle East Policy, 16(3), pp. 64-78.

-     Grigoriadis, L. (2010). "The Davutoglu Doctrine and Turkish Foreign Policy". Working Paper at: Hellenic Foundation for European and Foreign Policy, pp. 1-12, viewed in: www.eliamep.gr

-     Kubalkova, V. (2001). Foreign Policy in a Constructed World. Armonk and London: M. E. Sharpe.

-     Onuf, N. (1989). World of Our Making: Rules in Social Theory and International Relations. Columbia, SC: University of South California Press.

-     Price, R. M. and Reus-Smit, C. (1998). "Dangerous liasons? Critical International Theory and Constructivism". European Journal of International Relations, 4, 3: 259-261.

-     Reus-Smit, C. 1996 "Constructivism", in: S. Bruchill, A. Linklater et al., Theories of International Relations, 2^nd, Basingstoke: Palgrave, 209-230.

-     "The Davutoglu Effect", viewed in: www.economist.com/node/17276420

-     "ISIS goes global: Mapping ISIS attacks around the world". Viewed in: edition.cnn.com, February 12, 2018.