چرایی ظهور دیپلماسی نوین در بستر متحول نظام جهانی
الموضوعات :
1 - استادیار روابط بین الملل و پژوهشگر سیاسی خبرگزاری تسنیم
الکلمات المفتاحية: حاکمیت, افکار عمومی, دیپلماسی نوین, پساوستفالیا, کنشگران غیردولتی, فناوری‌های ارتباطات,
ملخص المقالة :
طی دهه های اخیر به تبع وقوع گذار از نظم وستفالیایی به نظم پساوستفالیایی در نظام جهانی، بسیاری از قواعد، اصول و رویه های حاکم بر تعاملات کنشگران دستخوش دگرگونی های شگرفی شده و دیپلماسی نیز به عنوان یکی از مهم ترین نهادهای روابط بین الملل از تأثیر این دگرگونی ها مصون نمانده است. به طوری که در واکنش به تحولات محیط جهانی شده، دیپلماسی نوینبا اَشکال مختلفی همچون دیپلماسی رسانه ای، دیپلماسی مجازی، دیپلماسی مسیر دو و دیپلماسی عمومی ظهور یافته است. در این میان، فهم دلایل ظهور دیپلماسی نوین اهمیت بسیاری دارد و بی تردید می تواند در تعیین مسیر حرکت سیاست خارجی دولت ها به اقتضای تحولات صورت گرفته تأثیرگذار باشد. مقاله حاضر با همین دغدغه به مطالعه چرایی ظهور دیپلماسی نوین در بستر متحول نظام جهانی پرداخته است (سؤال اصلی). نگارنده در مقام علت کاوی، سه عاملِ کاهش نقش بلامنازع و تضعیف حاکمیت دولت های ملی متعاقب رشد فزاینده کنشگران غیردولتی، وقوع پیشرفت های شگرف در حوزه فناوری های ارتباطات و اطلاعات و نیز افزایش چشمگیر وزن و جایگاه افکار عمومی را شناسایی کرده و به بررسی نحوه اثرگذاری هر یک بر فرایند اجرای دیپلماسی پرداخته است (فرضیه). نتایج این بررسی می تواند رهنمودهایی را برای جهت دهی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در اختیار تصمیم سازان قرار دهد که مهم ترین آن بسنده نکردن به دیپلماسی رسمی دولت محور و فعالیت موازی در چهار گونه دیپلماسی رسانه ای، عمومی، مجازی و مسیر دو است.
منابع:
- آکسفورد، باری. (1386). نظام جهانی: اقتصاد، سیاست و فرهنگ، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
- ایزدی،فؤاد. (۱۳۹۰). دیپلماسی عمومی آمریکا در قبال ایران. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
- جکسون، رابرت و گئورگ سورنسون. (1385).درآمدی بر روابط بینالملل. ترجمه مهدی ذاکریان و دیگران. تهران: نشر میزان.
- سیفزاده، سیدحسین. (1382). اصول روابط بینالملل (الف و ب). تهران: نشر میزان.
- قوام، سید عبدالعلی. (1384). روابط بینالملل: نظریهها و رویکردها. تهران: انتشارات سمت.
- نوابخش، مهرداد. (1387). «دیپلماسی رسانهای به مثابه ابزار سیاست خارجی». در مجموعه مقالات دیپلماسی رسانهای. تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
- آشنا، حسامالدین و نادر جعفری هفتخوانی. (1386). «دیپلماسی عمومی و سیاست خارجی؛ پیوندها و اهداف». دو فصلنامه دانش سیاسی، دوره اول، شماره3.
- خانی، محمدحسن. (1384). «دیپلماسی فرهنگی و جایگاه آن در سیاست خارجی کشورها». دو فصلنامه دانش سیاسی، دوره اول، شماره 2.
- سجادپور، سیدمحمدکاظم و موسیالرضا وحیدی. (1390). «دیپلماسی عمومی نوین: چهارچوبهای مفهومی و عملیاتی». فصلنامه سیاست دانشگاه تهران. دوره 41، شماره 4.
- سیمبر، رضا و ارسلان قربانی. (1388). «دیپلماسی نوین در روابط خارجی: رویکردها و ابزارهای متغیر». فصلنامه روابط خارجی. دوره اول، شماره 4.
- گنجیدوست، محمد. (1387). «تحولات دیپلماسی در عصر اطلاعات». فصلنامه سیاست دانشگاه تهران. دوره 38، شماره 1.
- هادیان، ناصر و افسانه احدی. (1388). «جایگاه مفهومی دیپلماسی عمومی». فصلنامه روابط خارجی. دوره اول، شماه 3.
- Berridge, G. R. (2010). Diplomacy: Theory and Practice. New York: Palgrave MacMillan.
- Berridge, G. R. & Alan James. (2001). A Dictionary of Diplomacy. New York: Palgrave MacMillan.
- Hocking, Brian. (2005). “Rethinking the ‘New’ Public Diplomacy”, in Jan Melissen (Ed.). The New Public Diplomacy: Soft Power in International Relations. New York: Palgrave MacMillan.
- McGrew, Anthony. (2011). “Globalization and Global Politics“, in John Baylis, Steve Smith & Patricia Owens (Eds.). The Globalization of World Politics: An Introduction to International Relations. Oxford: Oxford University Press.
- Melissen, Jan. (2005). “The New Public Diplomacy: Between Theory and Practice”, in Jan Melissen (Ed.). The New Public Diplomacy: Soft Power in International Relations. New York: Palgrave MacMillan.
- Nakamura, Kennon H. & Matthew C. Weed. (2009). U.S. Public Diplomacy: Background and Current Issues (CRS Report for Congress), Congressional Research Service, December 18.
- Ronfeldt, David & John Arquilla. (2009). “Noopolitik: A New Paradigm for Public Diplomacy”, in Nancy Snow and Philip M. Taylor (Eds.). Routledge Handbook of Public Diplomacy. London and New York: Routledge.
- Rosenau, James. (1995). “Distant Proximities: The Dynamics and Dialectics of Globalization“, in Björn Hettne (Ed.). International Political Economy: Understanding Global Disorder. London: Zed Books Ltd.
- Reus-Smit, Christian. (2005). “Constructivism”, in Scott Burchill and others. Theories of International Relations. New York: Palgrave Macmillan.
- Smith, Steve & Baylis, John . (2001). “Introduction”. in John Baylis and Steve Smith (Eds.).The Globalization of World Politics: An Introduction to International Relations. Oxford: Oxford University Press.
- Snow, Nancy. (2009). “Rethinking Public Diplomacy”, in Nancy Snow and Philip M. Taylor (Eds.).Routledge Handbook of Public Diplomacy, London & New York: Routledge.
- Van Ham, Peter. (2005). “Power, Public Diplomacy, and thePax Americana”, in Jan Melissen (Ed.). The New Public Diplomacy: Soft Power in International Relations. New York: Palgrave MacMillan.
- White, Brian. (2001). “Diplomacy”, in John Baylis and Steve Smith (Eds.),The Globalization of World Politics: An Introduction to International Relations. Oxford: Oxford University Press.
- Wyne, Ali S. (2009). “Public Opinion and Power”, in Nancy Snow and Philip M. Taylor (Eds.).Routledge Handbook of Public Diplomacy. London & New York: Routledge.
- USIP. (2011). “Tracks of Diplomacy”. Glossary of Terms for Conflict Management and Peace building, accessible at: http://glossary.usip.org/resource.
_||_