احتیاج معلول به علت در اندیشه ابن سینا

الموضوعات :  پژوهشهای معرفت شناختی

مهدی نجفی افرا ¹ (*دانشیار گروه فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی)

تاريخ الإرسال : 04 الجمعة , شعبان, 1436 تاريخ التأكيد : 04 الجمعة , شعبان, 1436 تاريخ الإصدار : 27 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1433

الکلمات المفتاحية: علت, معلول, محدَث, واجب بالغیر, عدم,

ملخص المقالة :

ابن سینا با اینکه مناط احتیاج را امکان می داند، اما از امکان، تساوی نسبت به وجود و عدم را اراده نمی کند، بلکه از آن به واجب بالغیر یا امری که در تحقق وابسته به غیر است، یاد می کند. براین مبنا معتقد است که نه تنها حدوث نمی تواند نیاز به علت را در بقاء و دوام وجودی معنادار سازد، بلکه در پیدایش و حدوث اولیه نیز، ناتوان از تبیین نیاز خواهد بود. لذا با صراحت در برخی آثار، وجود را امر محتاج به علت تلقی می کند، اما وجودی که ضرورت خود را از ناحیه غیر دریافت می کند و این بسیار به امکان وجودی یا فقری ملاصدرا نزدیک بلکه عین آن است.

المصادر:

1. ابن سینا، الشفاء(الهیات)، انتشارات ناصر خسرو، تهران،1363ش.


2. -----،  الاشارات و التنبیهات، ج3، نشر البلاغه، قم،1375ش.


3. -----، المباحثات، بیدار، قم،1371ش.


4. ----، المبدا و المعاد، موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل و داانشگاه تهران، تهران،1363ش.


5. ------، النجاه، دارالآفاق الجدیده، بیروت ،1985م.


6. ------، التعلیقات، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم ،1379ش.


7. ملاصدرا،  شرح و تعلیقه علی الهیات شفاء،بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران ،1382ش.


8. ------، الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه، ج1و 2، دار احیاء التراث العربی، بیروت،1990م.


9. ویسنوسکی، روبرت، متافیزیک ابن سینا، ترجمه مهدی نجفی افرا،  نشر علم، تهران ،1389ش.