بررسی نظریه ی اتکای اولیات بر علم حضوری، بر مبنای دیدگاه های ملاصدرا

الموضوعات :  پژوهشهای معرفت شناختی

میثم عزیزیان مصلح ¹ ( فلسفه، الهیات، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران )
جهانگیر مسعودی ² ( فلسفه، الهیات، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران )
سید مرتضی حسینی شاهرودی ³ ( فلسفه، الهیات، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران )

تاريخ الإرسال : 18 الأربعاء , ربيع الأول, 1439 تاريخ التأكيد : 24 الأحد , شوال, 1439 تاريخ الإصدار : 17 الأربعاء , رمضان, 1440

الکلمات المفتاحية: ملاصدرا, علم حضوری, علم حصولی, اولیات, معقول ثانی فلسفی,

ملخص المقالة :

نظریه ی ارجاع علم حصولی به علم حضوری ریشه در دیدگاه فیلسوفانی همچون ملاصدرا دارد و در آثار متفکران متاخر همچون مصباح یزدی پرورانده شده است. هدف این مقاله وضوح بخشی معرفت شناسانه به این دیدگاه با ابتناء به آثار ملاصدراست. این منظور با طرح چهار پرسش و پاسخ به آن ها انجام خواهد شد. این چهار پرسش متمرکز به چهار ویژگی اساسی اولیات و پیدا کردن ریشه ی آن ها (سه ویژگی از این چهار ویژگی) در متن علوم حضوری است. اولین ویژگی واقع نمایی اولیات است، دومین ویژگی کلیت آن هاست، سومین ویژگی ضرورت قضایای اولی است و چهارمین ویژگی پایه بودن این قضایاست. بایستی ریشه ی این چهار ویژگی را در متن علم حضوری که واقعیتی شخصی و ظاهرا فاقد وصف ضرورت است پیدا کنیم، آن هم به گونه ای که آنچه می گوییم از سنخ استدلال و استنتاج نباشد، در غیر اینصورت ویژگی چهارم اولیات (پایه بودن اولیات) را رعایت نکرده ایم.

المصادر:

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله.(1400 ق). رسائل ابن سینا، قم، انتشارات بیدار.

همو.(1375 ه). اشارات و تنبیهات، قم، نشرالبلاغه.

همو.(1404 ق). منطق شفاء، به تحقیق سعید زاید، قم، مکتبة آیة الله المرعشى.

امید، مسعود.(1386 ش). معرفت‌شناسی رئالیستی اصول فلسفه و روش رئالیسم و چند دشواری مبنایی آن، حکمت و فلسفه، شماره 12، ص 9-22

حاج حسینی، مرتضی.(1391 ش). باورهای پایه و چگونگی تحصیل معرفت عینی و ضروری، مطالعات اسلامی؛ فلسفه و کلام، ش 89، ص 47-73

حسین زاده، محمد.(1393 ش). مولفه‌ها و ساختارهای معرفت بشری؛ تصدیقات یا قضایا، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

دومین کنگره فرهنگى به مناسبت سالگرد رحلت مرحوم علامه محمدحسین طباطبائى.(1363 ش). دومین یادنامه علامه طباطبایی، چاپ اول، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه اسلامی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی.

رازی، فخرالدین.(1411 ق). المحصل، مقدمه و تحقیق از دکتر اتای، عمان، دارالرازی

سربخشی، محمد.(1395 ش). بازگشتعلومحصولیبهحضوریوحلمسئلهصدق، حکمت اسلامی، شماره 1، ص 53-74

صدرالمتالهین.(1363 ش). مفاتیح الغیب، مقدمه و تصحیح از محمد خواجوی، تهران، موسسه تحقیقات فرهنگى.

همو.(1302 ق). مجموعة الرسائل التسعة، تهران.

همو.(1354 ش). مبدأ و معاد، به تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران

همو.(1375 ش). مجموعه رسائل فلسفى صدر المتالهین، تحقیق و تصحیح از حامد ناجى اصفهانى، تهران، انتشارات حکمت

همو. (1981 م). اسفار (ج 1 و 5 و 6)، چاپ سوم، بیروت، دار احیاء التراث.

همو.(بی تا). حاشیه بر الهیات شفا، قم، انتشارات بیدار.

عارفی، عباس.(1389ش). بدیهی و نقش آن در معرفت‌شناسی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).

کردفیروزجایی، یارعلی.(1393 ش). مباحث معرفت‌شناختی در فلسفه اسلامی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

مصباح یزدی، محمد تقی.(بی تا). چکیده چند بحث فلسفی، قم، موسسه در راه حق

همو.(1375 ش). دروس فلسفه، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ دوم

همو.(1383 ش). آموزش فلسفه، جلد 1، چاپ چهارم، تهران، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل سازمان تبلیغات اسلامی.

مطهری، مرتضی.(بی تا). مجموعه آثار، جلد 9، نرم‌افزار مجموعه آثار شهید مطهری.