بررسی همگرایی مالی ایران و کشورهای عضو اوپک (کاربرد روش فیلیپس- سول)
الموضوعات :ساغر نیکپور 1 , مجتبی بهمنی 2 , سید عبدالمجید جلایی 3 , مهدی نجاتی 4
1 - دانشجوی دکتری گروه اقتصاد دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه شهید باهنر کرمان
2 - استادیار گروه اقتصاد دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه
3 - استاد گروه اقتصاد دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه شهید باهنر کرمان . ایران
4 - استادیار گروه اقتصاد دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه شهید باهنرکرمان
الکلمات المفتاحية: C33, C32, G21, : کشورهای عضو اوپک, همگرایی مالی, روش فیلیپس- سول. طبقه بندی JEL : G15,
ملخص المقالة :
همگرایی مالی به فرآیندی دلالت دارد که طی آن بازارهای مالی در دو یا چند کشور/ منطقه به یکدیگر مرتبط شده به‌طوری‌که نرخ‌های موجود به سطوح مشابه ای نزدیک می‌شوند. سرعت نزدیکی متغیرهای قیمتی و همچنین درجه همگرایی آنها به عوامل مختلفی همچون حجم انتقال سرمایه و مراودات تجاری بین کشورها، زیرساختهای موجود در بازارهای مالی، شفافیت اطلاعات، قوانین و مقررات و... بستگی دارد. امروزه مباحث همگرایی باهدف حرکت به سمت بازارهای جهانی و همچنین انتفاع از سرریزهای فنی و سرمایه‌ای بسیار موردتوجه سیاست‌گذاران و اقتصاددانان است. این پژوهش به بررسی همگرایی مالی بین ایران و کشورهای عضو اوپک در دوره زمانی 2017-2005 و با استفاده از روش فیلیپس و سول و همچنین الگوریتم های خوشه ای پرداخته است. بدین منظور از متغیرهای نرخ بهره تسهیلات و سپرده به‌منظور بررسی همگرایی مالی در بازار پول و همچنین نسبت ارزش سهام معامله‌شده به تولید ناخالص داخلی به‌عنوان شاخص بررسی همگرایی در بازار سرمایه استفاده‌شده است. نتایج بیانگر این است که به‌طورکلی کشورهای عضو اوپک در هیچ‌یک از بازارهای مالی (پول و سرمایه) تشکیل یک گروه همگرا را نمی دهند این امر به دلیل تفاوت در سطح تجارت بین این کشورها، درجات آزادی های اقتصادی، سطح کارایی بازارهای مالی و همچنین زیرساختهای موجود در این کشورهاست. نتایج بررسی بازار پول نشان‌دهنده تایید همگرایی ایران با کشورهای عراق، نیجریه و ونزوئلاست که این امر ریشه در تعاملات اقتصادی و ارتباط تجاری میان آنها به‌عنوان شرط لازم و همچنین زیرساختهای مشابه اقتصادی موجود در آنها همچون شاخص های اقتصادی و سطح کارایی سیستم بانکی موجود در این کشورها دارد. از طرفی بررسی بازار سرمایه نیز نشان‌دهنده همگرایی ایران با کشورهای امارات و عربستان سعودی است که وجه تشابه این گروه از کشورها وابستگی اقتصاد آنها به درآمدهای نفتی و همچنین همبستگی میان تعداد سهام معامله‌شده در بازار سرمایه و قیمت نفت است. لازم به ذکر است کشورهای همگرای شناسایی شده از طریق آزمون خوشه ای در این گروه از سرعت همگرایی پایینی برخوردارند و بازارهای مالی در آنها ازیکپارچگی کاملی برخوردار نیستند. Financial integration is the process through which the financial markets of two or more countries or regions becomes more inter-connected to each other. This process can take many forms, including cross-border capital flows, foreign participation in domestic markets, sharing of information and practices among financial institutions, and unification of market infrastructures. Financial integration can have a regional or global dimension, depending on whether a country’s financial market is more closely linked to neighboring countries or to global financial centers/institutions. This paper examines the scope for further global and regional financial integration in OPEC countries in the period of 2005 to 2017, based on economic fundamentals and comparisons with emerging regions, and quantifies the potential macroeconomic gains that such integration could bring. By using Philips and Sul model, which uses a nonlinear time-varying factor model, this paper provides a comprehensive picture of the financial systems within OPEC by testing the convergence of their capital markets together with their Stock Traded Value (% GDP) and money markets with Lending Interest Rate and Deposit Interest Rate. The empirical findings show that the OPEC financial markets do not form a homogenous convergence club. The striking divergence revealed by our analysis emphasizes the different levels of development within the OPEC financial markets. Furthermore, Iran has convergence with Venezuela, Iraq and Nigeria in money market because of their similar economic structure such as their banks efficiency. Iran also has integrations with Emirate and Saudi Arabia in capital market dueto the relation between voality in oil price and value of their stock markets in the period of the research. Keywords: Financial Convergence, Philips & Sul Model, OPEC Country JEL classification: G15, G21, C32, C33
1) اکبری نعمت اله و موید فرد رزیتا (پاییز 1383) بررسی همگرایی درآمد سرانه بین استان‌های کشور (یک رهیافت اقتصادسنجی فضایی) فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، دوره،4 شماره 13 صفحات 13-1.
2) عسگری حشمت‌الله، تقوی مهدی، زارع برات پور اصغر (زمستان 1385)، بررسی روند همگرایی درآمد سرانه در بین کشورهای جهان با استفاده از مفهوم همگرایی سیگما و بتا درداده های مقطعی و ترکیبی، مجله اقتصاد مقداری، شماره 4ISC صفحات 134- 117.
3) ابونوری عباسعلی، سجادی سمیه السادات، محمودی تیمور،(پاییز 1392)، رابطه بین نرخ تورم و نرخ سود بانکی در سیستم بانکداری ایران، فصلنامه سیاست های مالی و اقتصادی صفحات 52-23.
4) محمودی عبدالله تابستان (1393) تأثیرات همگرایی اقتصادی کشورهای عضو اکو در یک مدل تعادل عمومی استاندارد (مدل GTAP). فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی. سال بیست و دوم، شماره 70، تابستان 1393، صفحات 30-5.
5) رضایی محمد، یاوری کاظم، عزتی مرتضی، اعتصامی منصور بهار (1394) اثر وفور منابع طبیعی بر سرکوب مالی و رشد اقتصادی از کانال اثرگذاری بر توزیع درآمد، پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، سال چهارم، شماره 14، بهار 1394، صفحات 122-89...
6) ابراهیمی سجاد زمستان 1392، تحولات ساختار نظام مالی ایران بین سالهای (1388-1385)، فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی صفحات 44-25.
7) نصراللهی خدیجه، آذربایجانی کریم و زین‌العابدینی محمدرضا پاییز (1395)، انتخاب شرکای تجاری در چارچوب نظریه همگرایی باشگاهی فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره ششم، شماره 24، صفحات 54-39.
8) سلامی فریبا، فقه مجیدی علی و محمدی احمد زمستان (1396)، بررسی همگرایی درآمدی و رفاه بین استان‌های ایران با استفاده از روش خوشه‌ای.فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، سال هفدهم، شماره چهارم، صفحات 68-45.
9) رفعت منیره تابستان (1397)، یکپارچگی مالی و نقش آن در همگرایی درآمد سرانه مطالعه موردی: ایران و کشورهای درحال‌توسعه، فصلنامه علمی - پژوهشی، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره هشتم، شماره 31، صفحات 134-123.
10) Calacagnini.G. Farabullini.F & Hester D (Dec 2000)Financial Convergence in the European Monetary Union? Rivista di Politica Economica, January, pp. 3 – 42.
11) Buch, C. M. & Pierdzioch, C. 2005. The integration of imperfect financial markets: Implications for business cycle volatility. Journal of Policy Modeling, 27(7), 789-804.
12) Bashar, Z. (2006). “Wild Oil Prices, but Brave Stock Markets!The Case of Gulf Cooperation Council (GCC) Stock MarketsMiddle East Economic Association Conference Dubai.
13) Fung, M. K. 2009. Financial development and economic growth: convergence or divergence? Journal of International Money and Finance, 28(1), 56-67.
14) Arouri,m.e.h. & D.K, Nguyen(2010),Oil Prices,Stoc Market and Portfolio Investment: Evidence from Sector Analysis in Europe Over The Last Decade, Energy Policy, Vol38, pp.4528-4539.
15) Apergis, N. Christou, C. & Miller, S. M. 2014. Country and industry convergence of equity markets: International evidence from club convergence and clustering. The North American Journal of Economics and Finance, 29, 36-58.
16) Pourshahabi F, Elyasi Y(2013). Financial Depth – Financial Repression Linkage, Iran. Econ. Rev. Vol.17, No.2, 2013.
17) Carmen M. Reinhart, Miguel Angel Santos(July 2015), From Financial Repression to External Distress: The Case of Venezuela, NBER Working Paper No. 21333.
18) Ewin,T.B &M.A.Thompson(2007).Dynamic Cyclical Comovements and Stock Pricees, Energy Policy,Vol 35.pp5535-5540.
19) An Analysis Of The United Arab Emirates Banking Sector .M. Anaam Hashmi International Business & Economics Research Journal – January )2007.(.
20) Hamilton, D.J.(2009).Understanding Crude Oil Prices, Energy Journal, Vol.30(2),pp.179-206.
21) Dekle.R & PUNDIT. M, (Dec 2015). The Recent Convergence of Financial Development in Asia. Asian Development Bank E conomics Working Paper Series NO.440.
22) Raiser.M, Wes M & Yilmaz A (2016) Beyond convergence: Poland and Turkey en route to high income. Central Bank Review, 2016, vol. 16, issue 1, 7-17
23) Ceylan. R & Abiyev. V An examination of convergence hypothesis for EU-15 countries. International Review of Economics & Finance. Volume 45, September 2016, Pages 96-105
24) Eyraud. L, Singh. D & Sutton.B (January 2017). Benefits of Global and Regional Financial Integration in Latin America IMF Working Papers Western Hemisphere Department.
25) Ali Fegheh, M., Nanavay Sabegh, B., & Mohammadi, A. (2018). An Investigation of the Price Index Convergence Emphasizing on Iran Stock Market. Financial Research Journal, 20(1),107-129. (in Persian)
یادداشت‌ها
