تثبیت ادوار تجاری با بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین و اقتصاد اخلاق
الموضوعات :
بیژن بید آباد
1
(استادیار اقتصاد دانشگاه تهران.ایران)
الکلمات المفتاحية: واژگان کلیدی: بانکداری بدون ربا, اقتصاد اخلاق, ادوار تجاری, اسراف,
ملخص المقالة :
در این مقاله ضمن بحث در نظریات سیکل‌های اقتصادی با تجزیه بازار پول به دو بازار پس‌انداز- سپرده‌گذاری و سرمایه‌گذاری- تسهیلات، ساختار زمانی رفتار سپرده‌گذاران- بانک- سرمایه‌گذاران را بررسی و به این نتیجه می‌رسیم که ساختار بانکداری متعارف موجب تموجات در بخش پول و نرخ‌های بهره می‌شود. این تموجات از طریق پس‌انداز و سرمایه‌گذاری به بخش حقیقی اقتصاد وارد شده و اقتصاد را دچار نوسان می‌نماید. با بررسی ریاضی این موضوع نشان داده می‌شود که ساختار بانکی از عوامل اساسی ایجاد سیکل‌های اقتصادی هستند. بر این اساس راه حل حذف ربا به معنی اتصال مستقیم سرمایه‌گذاری به پس‌انداز از طریق بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین پیشنهاد می‌گردد. بانک در این حالت خدمات مدیریت سرمایه ارائه می‌نماید و حق العمل دریافت می‌کند. در بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین عملاً ریسک‌ها از بخش تسهیلات به بخش سپرده‌ها منتقل می‌شود و بانک دچار خسارت نمی‌شود. و از طرف دیگر ایجاد ارتباط قوی و ساختاری بین نرخ بهره تسهیلات و نرخ سپرده‌ها اجازه نمی‌دهد که در بازار سرمایه‌گذاری زیان باشد و برعکس آن در بازار پس‌انداز سود. این موضوع برخلاف بانکداری متعارف است که اگر وام گیرنده سود یا زیان کند الا و لابد سپرده‌گذار سود می‌کند. شق دیگر آسیب شناسی بحران‌های اقتصادی افراط در مصرف و شَرَه اقتصادی و حرص مال اندوزی و زیاده مصرفی و اسراف و تبذیر و سایر موارد مشابه است که دامنة سیکل‌های اقتصادی را عریض می‌کند. تعدیل رفتار انسان‌ها به گونه‌ای که در آموزه‌های اخلاقی و عرفانی که در اسلام و سایر ادیان آسمانی مطرح است عملاً از شدت بحران‌ها می‌کاهد. جلوگیری از اسراف منجر به آن خواهد شد که سهم زیادی از منابع در اقتصاد آزاد گردد و نتیجتاً دامنه موج سیکل تجاری را باریک می‌گرداند و ثبات نسبی اقتصاد بیشتر خواهد بود. Abstract Meanwhile a discussion about business cycles, in this paper, by separating money market into two markets of “saving- deposits” and “investment-credit”, we study the time structure of depositors-bank-investors behavior and will conclude that the structure of prevailing banking causes oscillations in money market and interest rates. These oscillations will affect the real sector through deposits and investment and makes economic fluctuation. Mathematically, it is shown that the banking structure is of the most important factors for creation of economic cycles. Accordingly, deletion of usury as a solution for connecting investment to deposit directly through Rastin Profit and Loss Sharing (PLS) banking system is proposed. In this system, the bank provides investment management services and get wage. In Rastin PLS banking, practically risks are transferred from financing sector to depositor and the bank will not face losses. On the other side, structural and powerful linkage between the interest rate of credit facilities and rate of interest of deposits does not allow losses in credit market and only profit in deposit market. This is contrary to conventional banking system whereas if even the investor or credit receiver makes either profit or loss the depositor earns profit. The other sides of pathology of economic crises are due to excessive consumption, economic over-thirst (human indefinite desire), greed, squandering, waste and similar topics that widen the domain of crises. Adjusting the human behaviors as is taught in mystical and ethic educations mentioned in Islam and other divine religions have an important role for practical reduction of crises tensions. Reducing waste will contribute to release of a big share of resources in economy and result to attenuate the domain of the wave of business cycles and relatively will make the economy more stable.
منابع
- بیدآباد، بیژن و ژینا آقابیگی، مهستی نعیمی، آذرنگ امیراستوار، سعید صالحیان، سعید نفیسی زیده سرایی، علیرضا مهدیزاده چله‌بری، حجت‌الله قاسمی صیقل سرایی، بیژن حسین‌پور، سعید شیخانی، محمود الهیاری فرد، محمد صفایی‌پور، نادیا خلیلی ولائی. طرح تفصیلی بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین (PLS)، اداره تحقیقات و برنامه‌ریزی، بانک ملی ایران، 1387.
- بیدآباد، بیژن و عبدالرضا هرسینی، تحلیل فقهی- اقتصادی ربا در وامهای مصرفی و سرمایه‌گذاری و کاستیهای فقه متداول در کشف احکام شارع. ارائه شده به همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی، پژوهشکدة اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، 1382.
- بیدآباد، بیژن و عبدالرضا هرسینی، شرکت سهامی بانک غیرربوی و بازبینی ماهیت ربوی و غیرربوی عملیات بانکی متداول. مجموعه مقالات سومین همایش دوسالانة اقتصاد اسلامی «نظریة اقتصاد اسلامی و عملکرد اقتصاد ایران»، 4-3 دی 1382، پژوهشکدة اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، صفحات 224-193، تهران.
- بیدآباد، بیژن و محمد صفائی پور. چارچوب بازار الکترونیکی معاملات گواهی مشارکت/پذیره در قالب طرح مشارکت در سود و زیان راستین (PLS). پنجمین همایش تجارت الکترونیکی، 4-3 آذر 1387، وزارت بازرگانی، تهران.
http://www.ecommerce.gov.ir/EArchive/EArchiveF/Item.asp?ParentID=43&ItemID=182
- بیدآباد، بیژن و محمود الهیاری فرد. سازوکار عملیاتی بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین (PLS)، معرفی ابزارهای مالی گواهی مشارکت و گواهی پذیره با کارائی بین‌المللی. ارائه شده به دومین همایش خدمات بانکی و صادرات، 27 مهر 1387، بانک توسعه صادرات ایران، تهران، ایران.
http://bidabad.com/doc/PLS-Banking-Export-Deveopment-Bank-2.ppt
- بیدآباد، بیژن و محمود الهیاری فرد. فناوری اطلاعات و ارتباطات در تحقق سازوکار مشارکت در سود و زیان راستین (PLS) (بانکداری اسلامی). فصلنامة علمی- پژوهشی اقتصاد و تجارت نوین، سال اول، شمارة سوم، زمستان 1384، صفحات 37-1.
http://prd.moc.gov.ir/jnec/farsi/3rd/Article2.pdf http://www.bidabad.com/doc/pls-it-2.htmlhttp://www.bidabad.com/doc/pls-it-2.html
- بیدآباد، بیژن. اسراف در اقتصاد اخلاق.
- بیدآباد، بیژن. پدیده جهانی گرسنگی و اسراف در غذا.
- بیدآباد، بیژن. توسعه پایدار و تبذیر در اقتصاد اخلاق.
- بیدآباد، بیژن. شاکله اجتماع و اقتصاد اخلاق.
http://www.bidabad.com/shakeleh-ejtema-eghtesade-akhlagh.pdf
- بیدآباد، بیژن، تعادل در اقتصاد اخلاق.
- بیدآباد، بیژن، مبانی عرفانی اقتصاد اسلامی، پول، بانک، بیمه و مالیه از دیدگاه حکمت. پژوهشکدة پولی و بانکی، بانک ایران، 1383، تهران.
- بیدآباد، بیژن، مدیریت دارائی و بدهی (ALM) در بانکداری اسلامی، با همکاری محمود الهیاری فرد.
- بیدآباد، بیژن، معادلات تفاضلی (دیفرانس) و ثبات پویای تعادل.
- Baumol, William Jack, Topology of Second Order Linear Difference Equations with Constant Coefficients", 1958, Econometrica.
- Baumol, William Jack, R. Turvey, Economic Dynamics, 1951.
- Bidabad, Bijan, Economic-juristic analysis of usury in consumption and investment loans and contemporary jurisprudence shortages in exploring legislator commandments. Proceeding of the 2nd International Islamic Banking Conference. Monash University of Malaysia. 9-10 September 2004. Reprinted in: National Interest, Journal of the Center for Strategic Research, Vol. 2, No. 1, winter 2006, pp. 72-90. Tehran, Iran. http://www.bidabad.com/doc/reba-english-4.html
- Bidabad, Bijan, M. Allahyarifard Assets and Liabilities Management in Islamic Banking. Paper prepared to be presented at the the 3rd International Conference on Islamic Banking and Finance: Risk Management, Regulation and Supervision in Jakarta, Indonesia on 23-24 February, 2010. http://www.bidabad.com/doc/alm-english.pdf
- Bidabad, bijan, Mahmoud Allahyarifard, Implementing IT to Fulfill Profit & Loss Sharing Mechanism. Islamic Finance News (IFN), Vol. 3, Issue 3, 6, February 2006, pp. 11-15. http://www.bidabad.com/doc/summary-pls-it-1.html
- Bidabad, bijan, Mahmoud Allahyarifard. IT role in fulfillment of Profit & Loss Sharing (PLS) mechanism. Proceeding of the 3rd International Islamic Banking and Finance Conference, Monash University, KL, Malaysia, 16-17 November, 2005. http://www.bidabad.com/doc/english-pls-5.pdf
- Bidabad, Bijan, Non-Usury Bank Corporation (NUBankCo), The Solution to Islamic banking, Proceeding of the 3rd International Islamic Banking and Finance Conference, Monash University, KL, Malaysia, 16-17 November, 2005. http://www.bidabad.com/doc/nubankco.html
- Bidabad, bijan, Non-Usury Banking Fits to Obama's Change Strategy, The Solution to Revive the Economy. http://www.bidabad.com/doc/PLS-paper-en-5.pdf
- Clement Juglar, Des Crises commerciales et leur retour periodique en France, en Angleterre, et aux Etats-Unis. Paris: Guillaumin, 1862. http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k1060720
- Fisher, Irving (1933), "The Debt-Deflation Theory of Great Depressions", Econometrica, http://fraser.stlouisfed.org/docs/meltzer/fisdeb33.pdf
- Hyman Minsky The Credit Crisis: Denial, delusion and the "defunct" American economist who foresaw the dénouement. http://www.finfacts.ie/irishfinancenews/article_1014734.shtml
- Hyman Minsky The Financial Instability Hypothesis, Working Paper No 74, May 1992, pp. 6-8. http://www.levy.org/pubs/wp74.pdf
- Kitchin, Joseph (1923). "Cycles and Trends in Economic Factors". Review of Economics and Statistics 5 (1): 10–16. http://www.jstor.org/stable/1927031
- Kondratieff, N. D.; Stolper, W. F. (1935). "The Long Waves in Economic Life". Review of Economics and Statistics 17 (6): 105–115. http://www.jstor.org/stable/1928486
- Real business cycle theory. Kydland, Finn E.; Prescott, Edward C. (1982). "Time to Build and Aggregate Fluctuations". Econometrica 50 (6): 1345–1370. http://www.jstor.org/stable/1913386
- Richard Goodwin, "The Business Cycle as a Self-Sustaining Oscillation", 1949, Econometrica
- Richard Goodwin, Nonlinear Dynamics and Economic Evolution", 1991, in Niels Thygesen et al., editors, Business Cycles
- Schumpeter, J. A. (1954). History of Economic Analysis. London: George Allen & Unwin.
- Simon Kuznets, Secular Movements in Production and Prices. Their Nature and their Bearing upon Cyclical Fluctuations. Boston: Houghton Mifflin, 1930.
