تأثیر نوسانات نرخ ارز و تحریم های اقتصادی بر درآمد مالیاتی در ایران

الموضوعات :

مونا منصوری ¹ , محمد خضری ² , فاطمه زندی ³ , بیژن صفوی ⁴

1 - دانشجوی دکترا، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی
2 - استادیار گروه اقتصاد، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی
3 - استادیار اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران، ایران
4 - استادیار گروه اقتصاد، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی

تاريخ الإرسال : 26 الخميس , جمادى الأولى, 1443 تاريخ التأكيد : 25 الإثنين , ربيع الثاني, 1446 تاريخ الإصدار : 05 الأحد , رجب, 1446

الکلمات المفتاحية: نوسانات نرخ ارز, تحریم های اقتصادی, درآمد مالیاتی, مدل تحلیل عاملی اکتشافی, مدل غیرخطی NARDL,

ملخص المقالة :

مهم‌ترین منبع درآمد برای دولت‌ها درآمدهای مالیاتی می‌باشد. دولت ها به واسطه درآمدهای مالیاتی می‌توانند بر بسیاری از مشکلات مهم اقتصادی و اجتماعی غلبه کنند. در مطالعه حاضر با بکارگیری مدل تحلیل عاملی اکتشافی و مدل غیرخطی NARDL به بررسی تأثیر نوسانات نرخ ارز و تحریم-های اقتصادی بر درآمد مالیاتی در ایران طی دوره 1396-1358 پرداخته شده است. مطابق با نتایج مدل تحلیل عاملی اکتشافی، چهار عامل اول از متغیرهای مطالعه بعنوان نماینده تحریم شناخته شد و از بین شاخص‌ها، شاخص قیمت کالاهای وارداتی و شاخص قیمت کالاهای صادراتی دارای بیشترین نقش در عامل‌ها هستند. همچنین مطابق با نتایج تخمین مدل غیرخطی NARDL؛ در بلندمدت، نوسانات مثبت و منفی نرخ ارز تأثیر مثبت بر درآمد مالیاتی دولت دارد. و اثر تحریم اقتصادی بر درآمد مالیاتی منفی و برابر 0/15- می‌ باشد. با توجه به شرایط اقتصادی کشور در زمان تحریم لازم است تغییرات منسجم در ساختار و نظام مالیاتی اتفاق بیوفتد. پذیرش تحولات در متغیرهای اساسی چون نظام بانکی و پولی، نظام ورود و خروج کالا و تشویق سرمایه‌گذاری، نیازمند تغییر نگرش در مالیات، جدی گرفتن و حمایت از اصلاح نظام مالیاتی کشور در دوران تحریم است.

المصادر:

امامی، کریم، و ملکی، الهه (1393). بررسی اثر نوسانات نرخ ارز بر اشنتغال در ایران، فصلنامه علوم اقتصادی، 8 (26)، 95-112.
doi: 20.1001.1.25383833.1393.8.26.6.2
بصیرت، مهدی، نصیرپور، آرزو، و جرجرزاده، علیرضا (1394). اثر نوسان های نرخ ارز بر رشد اقتصادی با توجه به سطح توسعه بازارهای مالی در کشورهای منتخب عضو اوپک. فصلنامه علوم اقتصادی، 9(30). 141-156. doi: 20.1001.1.25383833.1394.9.30.8.9
پارسا، امیدعلی، مهرکام، مهرداد، و حصنی مقدم، فاطمه (1399). تأثیر تحریم¬های اقتصادی و ارتباطات سیاسی بر درآمدها و شکاف مالیاتی: آزمون تئوری اقتصاد سیاسی. پژوهشنامه مالیات، شماره 48. 107-83. doi: ‎ 10.52547/taxjournal.28.48.83
پورمقیم، سید جواد (1384)، مالیه بین‌¬الملل، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهران.
توتونچی ملکی، سعید، موسوی جهرمی، یگانه و مهرآرا، محسن (1399). ارزیابی عوامل مؤثر بر
درآمدهای مالیاتی در اقتصاد ایران با رویکرد مدل های میانگین گری پویا (TVP DMA). پژوهشنامه مالیات، شماره 44، صص 98-69.
10.29252/taxjournal.27.44.71 doi:
جلائی، سید عبدالمجید، نجاتی، مهدی، و باقری، فرخنده (1395). بررسی تأثیر تکانه های نرخ ارز بر سرمایه¬گذاری و اشتغال در ایران با رهیافت مدل های تعادل عمومی قابل محاسبه. فصلنامه پژوهش¬های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 16(2)، 201-220.
doi: 20.1001.1.17356768.1395.16.2.4.9
حسنی القار، مسعود، و شعری آناقیز، صابر (1396). بررسی تأثیر توانایی مدیریت بر اجتناب مالیاتی. دانش حسابداری، 8(1)، 107-134.
doi: 20.1001.1.20088914.1396.8.1.5.8
صامتی، مجید، آذربایجانی، کریم، بصیرت، مهدی، و سیدصالحی، شهرزاد (1399). تحلیل پویای مالیات در یک اقتصاد باز کوچک صادرکننده نفت با استفاده از سیستم های فازی عصبی، فصلنامه پژوهشنامه مالیات. 101-125. doi: 10.29252/taxjournal.27.44.101
عربی، مهدی، تقوی، مهدی، رویایی، رمضانعلی، و بنی مهد، بهمن (1396). پیامدهای مالی تشدید تحریم-های اقتصادی بر مربوط بودن اطلاعات صورت¬های مالی. دانش حسابداری مالی، 4(2)، 27-51. dor: JR_JFAK-4-2_002:
عطائیه، بابک و پایتختی اسکوئی، سید علی (1396). بررسی رابطه بین نرخ ارز و مالیات‌ها (مطالعه موردی: منتخبی
از کشورهای در حال توسعه). سومین کنفرانس بین¬المللی مدیریت، حسابداری و اقتصاد دانش بنیان با تاکید بر اقتصاد مقاومتی، 1-9.
dor: ACONF03_432
فدایی، مهدی، و درخشان، مرتضی (1393). تحلیل اثرات کوتاه¬مدت و بلندمدت تحریم¬های اقتصادی بر رشد اقتصادی در ایران.
فصلنامه پژوهش¬های رشد و توسعه اقتصادی، 5(18)، 113-132. 20.1001.1.22285954.1394.5.18.7.7 doi:
فرامرزی، ایوب، دشتبان فاروجی، مجید، حکیمی پور، نادر، علیپور، صادق، و جباری، امیر (1394). بررسی رابطه مالیات و رشد اقتصادی، مطالعه موردی ایران و کشورهای عضو اوپک و سازمان همکاری¬های اقتصادی(OPEC) و (OECD). فصلنامه علوم اقتصادی، 9(32)، 103-122.
dor: JR_ECJ-9-32_006
کازرونی، سید علیرضا، اصغرپور، حسین، و خضری، اوین(1395). بررسی اثر تحریم¬های اقتصادی بر ترکیب شرکای عمده تجاری ایران طی دوره 1392-1372. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، 33، 1-79. dor: JR_ITSR-20-79_001
گرایی‌ نژاد، غلامرضا، و چپردار، الهه (1391). بررسی عوامل مؤثر بر درآمدهای مالیاتی در ایران، فصلنامه علوم اقتصادی، 20 (24). 62-92.
doi:10.22055/jqe.2018.22887.1690
منافی انور، وحید، خداداد کاشی، فرهاد، بیابانی، جهانگیر، و پاسبان، فاطمه (1394). عوامل مؤثر بر تغییرات نرخ ارز واقعی و تأثیر آن بر شاخص رقابت پذیری در اقتصاد ایران(92-1358). فصلنامه علوم اقتصادی، 9(32)، 3220.1001.1.25383833.1394.9.32.1 . doi:
موهبتی، یاسر (1397). بررسی تحریم¬های اقتصادی و تأثیر آن بر اقتصاد ایران. فصلنامه مطالعات مدیریت و حسابداری. چهارمین کنفرانس بین¬المللی مدیریت. کارآفرینی و توسعه اقتصادی، 46-63. doi: 10.22054/JOER.2022.68460.1071
Azid, T., Jamil, M., Kousar, A., & Kemal, M. A. (2005). Impact of exchange rate volatility on growth and economic performance: A case study of Pakistan, 1973-2003. The Pakistan Development Review, 749-775. doi:10.30541/v44i4IIpp.749-775‏.
Kwesi Ofori, I., Obeng, C. K., & Armah, M. K. (2018). Exchange rate volatility and tax revenue: Evidence from Ghana. Cogent Economics & Finance, 6(1): 153-782
doi: 10.1080/23322039.2018.1537822.
Yelena, T. & Faryal, Q. (2016). Global oil glut and Sanctions: the Impaction on Putins Russia, Energy Policy, 90, 140-151. doi: 10.1016/j.enpol.2015.12.008
Zakharov, N. (2019). Asymmetric oil price shocks, tax revenues, and the resource curse, Economics Letters, 186(2020): 108-515. doi10.1016/j.econlet.2019.06.02.