تحلیل کاربردی ارسال‌المثل در شعر صائب تبریزی

الموضوعات : مطالعات نقد ادبی

اشرف شیبانی اقدم ¹ , ژاله کریمی کیوی ²

1 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
2 - دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

تاريخ الإرسال : 18 الأربعاء , صفر, 1436 تاريخ التأكيد : 06 السبت , رجب, 1436 تاريخ الإصدار : 04 الجمعة , شعبان, 1436

الکلمات المفتاحية: تمثیل, ارسال‌المثل, اسلوب معادله, کنش‌های کلامی, کارکرد گفتاری, غزلیات صائب تبریزی,

ملخص المقالة :

شعر و مثل همواره کارکردی دو طرفه دارند؛ ارسال‌المثل، از ارکان مهم ادبیات به شمار می‌رود که شاعران و نویسندگان در اشعار خود برای شیرینی کلام به سبب روانی الفاظ و روشنی مفاهیم و معانی و وضوح ‌بخشی بیشتر به حقیقت و اثبات سخن، از آن بهره جسته و با بیان آن هنرمندی و توانایی خود را در شعر نشان داده‌اند. از مهم‌ترین مباحث زبان‌شناسی در حوزة سبک شناسی کاربردی، کنش گفتار است. در این مقاله مطالعة جنبه‌های کاربردشناسی زبان که یکی از ابزارهای علمی تحلیل گفتار است؛ بر طبق نظرات جان سرل[1]، زبان‌شناس آمریکایی بررسی می‌شود و غزل‌های صائب تبریزی را در حیطة کاربردشناسی و نوع کنش‌های گفتاری تبیین می‌کند. این مقاله برگرفته ‌از پایان نامة کارشناسی ارشد پژوهشگر است. یکی از دستاوردهای این پژوهش آن است که مقولات سبک‌شناسی کاربردی را به صورت عملی و از طریق طبقه‌بندی کنش‌های گفتاری و جنبه‌های کاربردی آن تحلیل و توصیف می‌کند که چارچوبی روشن برای در نظر گرفتن تفاوت‌های کنش‌ها در ارسال‌المثل‌های صائب است و نگرش او را به دنیای پیرامونش آشکارمی‌سازد که از طریق پاره‌گفتارهای گوناگون حامل پیام و مضمون‌هایی است که وجهه‌های اجتماعی افراد را در زبان تعاملی خود نشان می‌دهد. 3- John searl

المصادر:

آقاگل زاده،فردوس.(1385). تحلیل گفتمان انتقادی، چاپ نخست، تهران: انتشارات علمی وفرهنگی.

البرزی، پرویز.(1386). مبانی زبان‌شناسی متن، تهران: امیر کبیر.

پورنامداریان، تقی.(1368). رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی، چاپ سوم، انتشارات علمی و فرهنگی.

شعیری، حمیدرضا(1381). مبانی معنا شناسی نوین، تهران: سمت.

صائب تبریزی، محمد. (1375). دیوان غزلیات، به کوشش محمد قهرمان، 6 جلدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.  

منصور مؤید، علیرضا.(1376). ارسال‌المثل در مثنوی، تهران: سروش.

همو.(1373). ارسال‌المثل در شاهنامه فردوسی، تهران: سروش.

یول، جورج.(1389). کاربردشناسی زبان، ترجمه مهدی عموزاده مهدیرجی و منوچهر توانگر، چاپ چهارم، تهران، سمت.

Searle, J.R.(1975). Indirect  speech  acts. In Cole & Morgan (1975:59-82).