عشاق عامل تکامل مفهوم عرفانی عشق در خمسه نظامی نگاهی به تفاوت مسلک عشاق در خمسه نظامی با عشاق پیش از آن در ادبیات فارسی
الموضوعات : مطالعات نقد ادبی
1 - دانشجوی دکترای ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحدتهران مرکزی
2 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی
الکلمات المفتاحية: عشق, خمسه نظامی, عذری,
ملخص المقالة :
عشق در خمسه نظامی مفهومی اصلی است تا جایی که نظامی عشق را جوهره زندگی دانسته و زندگی بدون عشق را با افسردگی و مرگ برابر می‌داند. عشق در خمسه نظامی ستون اصلی خلق داستان‌های منظوم اوست. این پژوهش بر آن است تا سرچشمه منظوم سازی عشق عارفانه در حوزه ادب فارسی را با توجه به مقایسه موضوع عشق در اشعار نظامی و شاعران پیش از او ارزیابی نماید. این مقاله به شیوه توصیفی ـ تحلیلی انجام شده و پرسش اصلی این است که نظامی در ایجاد مقوله عشق عذری در ادب فارسی چه نقشی داشته است؟ یافته‌ها نشان می‌دهد پیش ازنظامی آن چه به عنوان عشق در متون ادبی مطرح شده، عموماً با توجه به امور جسمانی و شرح معاشقه عاشق و معشوق در شرایط رزم و بزم معرفی شده است و نظامی دگرگونی اصلی را در تغییر نگاه به عشق جسمانی و تبدیل آن به مفهوم عرفانی در ادب فارسی ایجاد کرده است.
ابوت، پورتر(۱۳۹۷). سواد روایت، ترجمه رویا پورآذر و نیما اشرفی. تهران: نشر اطراف.
پورنامداریان، تقی، 1380، در سایه آفتاب، تهران، سخن.
حسینی، مریم، 1388، ریشه های زن ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی، نشر چشمه.
ذوالفقاری، حسن، 1399، یکصد منظومه عاشقانه فارسی، تهران، دالاهو، چاپ سوم.
ستاری، جلال، 1366، حالات عشق مجنون، تهران، طوس.
سعدی، مصلح الدین، 1382، کلیات، تصحیح: محمدعلی فروغی، تهران، نامک.
فخرالدین اسعد گرگانی، 1391، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
فردوسی، ابوالقاسم، 1384، شاهنامه، تهران، سخن گستر.
فخرالدین اسعد گرگانی، 1391، ویس و رامین، تهران، نشر پارسه.
قشیری، عبدالگریم هوازن، 1399، رساله قشیریه، ترجمه: بدیع الزمان فروزانفر، تهران، علمی فرهنگی.
کربن، هانری، 1353، تاریخ فلسفه اسلامی، تهران، امیرکبیر.
نظامی گنجوی، 1366، کلیات، تهران، امیرکبیر، چاپ چهارم،.
هاشمی، زهره.(۱۳۹۴). عشق صوفیانه در آینة استعاره؛ نظام های استعاری عشق در متون منثور براساس نظریة استعاره شناختی. تهران: نشرعلمی.
_||_