نقش تشکیلات قضایی در حفظ جایگاه و امنیت قضات با تاکید بر اصل 164 قانون اساسی

الموضوعات : تحقیقات حقوقی بین المللی

حسین مظفری ¹ (دانشجوی دکتری حقوق عمومی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.)
روح اله رحیمی ² (گروه حقوق، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه: [e-mail])
مهدی شیخ موحد ³ (گروه حقوق، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران. رایانامه: [e-mail])
محمد مقدم فر ⁴ (گروه حقوق، واحد نورآباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نورآباد، ایران. رایانامه: [e-mail])

تاريخ الإرسال : 03 الأحد , شعبان, 1443 تاريخ التأكيد : 23 الثلاثاء , شوال, 1443 تاريخ الإصدار : 21 الأحد , شوال, 1443

الکلمات المفتاحية: دادرسی عادلانه, استقلال قاضی, امنیت قضات, امنیت قضایی,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: استقلال قاضی و دستگاه های عدالت قضایی ریشه ای عمیق در فقه و باورهای دینی دارد. در ایران قانون‌گذار کشورمان به تأسی از قانون اساسی که ریشه در فقه اسلامی دارد، استقلال قوه قضائیه و قاضی را در قانون اساسی پیش‌بینی و این قانون، استقلال این قوه را تضمین نموده است. استقلال قاضی و دستگاه قضایی، امروزه در تمامی نظام‌های حقوقی دنیا به عنوان یک اصل دادرسی عادلانه و منصفانه به شمار می رود و تضمینی اساسی برای تحقق دادرسی عادلانه است که بدون آن تحقق عدالت میسر نیست.روش: پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است.یافته‌ها و نتایج: استقلال مقامات قضایی در اسناد بین المللی و نظام حقوقی ایران، در اصول قانون اساسی مورد پذیرش قرار گرفته که این امر مبیّن آزادی قاضی از هرگونه مداخله و تأثیرپذیری مقامات دیگر قوا است. استقلال قضایی به معنای عدم تاثیرپذیری دستگاه قضایی و به ویژه قاضی از عوامل غیر حقوقی و منع مداخله صاحبان قدرت و ثروت در فرآیند رسیدگی است. از آنجا که رعایت این اصل پیش شرط اجرای عدالت، حفاظت از حقوق شهروندان و تامین آزادی‌های مشروع آنان دانسته شده، رعایت آن مورد اجماع تمام نظامهای حقوقی بوده، هرچند سازوکارهای تضمین متفاوتی به کار گرفته شده است. بنابراین، به رغم وجود مقررات قانونی، اصل استقلال قضایی در نظام حقوق ایران به فعلیت کامل نرسیده و دارای ایراداتی بنیادین می‌باشد که لازمه آن اصلاح برخی قوانین مربوطه در این خصوص می‌باشد تا به‌تبع آن، اصل استقلال قضایی در نظام حقوقی ایران نیز به ‌مانند نظام حقوق بین‌الملل محقق گردد.

المصادر:

* قرآن کریم.

- امیری، آبتین، اهمیت قضاوت و استقلال قضات در حقوق اسلامی، فصلنامه تخصصی حبل المتین، دوره دوم، شماره سوم و چهارم ، ۱۳۹۲.

- امیری، محسن و ویژه، محمدرضا(1393).اصول بنیادین ناظر بر تضمین استقلال قضایی در نظام حقوقی ایران با نگاهی به حقوق فرانسه، پژوهش­های حقوق تطبیقی، 18 (3): 26-1.

https://clr.modares.ac.ir/article-20-2396-fa.html

- جانی پور، کرم و همکاران، بررسی استقلال قاضی از منظر فقه و قانون، مجله فقه و تاریخ تمدن، دوره ۶، شماره ۲، ۱۳۹۹.

http://jhc.sinaweb.net/article_680366.html

- حبیب‌زاده ،محمدجعفر و اسدی، فرشته(1387).  مسئولیت قضایی دادرسان و وکلای دادگستری در نظام حقوقی ایران ،فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 38 (۴): 183-161.

https://jlq.ut.ac.ir/article_27614.html

- حبیب زاده، محمد جعفر؛کرامت، قاسم؛شهبازی نیا،مرتضی(1389). استقلال قضایی در نظام حقوقی ایران با مطالعه تطبیقی، پژوهش­های حقوق تطبیقی، 1۴ (۴): 53-23.

https://clr.modares.ac.ir/article-20-10643-fa.html

- روستایی حسین آبادی، یاسر و علی نژاد، احمد، استقلال قضایی پیش‌شرط  دادرسی عادلانه مطالعه تطبیقی قانون اساسی ایران و فرانسه، دو فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، 5(11)، پاییز و زمستان ۱۳۹۵

- صفایی، سید حسین و  راضی، سپیده (1399). مسئولیت مدنی قاضی و تحول آن در فقه و حقوق ایران و فرانسه، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، 7 (25): 148-121.

https://csiw.qom.ac.ir/article_1649.html

- طه، فریده و اشرافی، لیلا (۱۳۹۰). دادرسی عادلانه، چاپ اول، تهران: بنیاد حقوقی میزان.

- کمیساریای حقوق بشر (1399). استقلال و بی طرفی قضات، دادستان­ها و وکلا، ترجمه آزاده عبداله زاده، چاپ دوم، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه.

- مدنی ،سیدجلال‌الدین، حقوق اساسی نهادهای سیاسی، جلد ۳ تهران ،۱۳۷۸.

- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار شهید مطهری، تهران، انتشارات صدرا ،جلد ۲۵، ۱۳۸۴.

- مظفری، حسین، رحیمی، روح اله، شیخ موحد و مقدم فر، محمد( 1400). الزامات و مؤلفه های امنیت قضایی با تأکید بر تضمین حقوق متهمان و استقلال قضایی، فصلنامه علمی کارآگاه، 15 (57): 149 -129.

http://det.jrl.police.ir/article_97727.html

- مهرپور، حسین، برخورداری قضات ایستاده از استقلال موضوع اصل ۱۶۴ قانون اساسی ،مجله حقوق- قضاوت ،شماره ۶۷، 1389.

- مهرپور،حسین، مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، دادگستر، چاپ ششم، پاییز 1394.

- ناجی زواره، مرتضی(1394). آشنایی با آیین دادرسی کیفری، جلد اول، چاپ اول. تهران: خرسندی.

- هاشمی ،سید محمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، نشر میزان، جلد دوم، چاپ ۲۱، ۱۳۸۹.

- هاشمی، سید محمد، حقوق بشر و آزادی های اساسی، نشر میزان،چاپ سوم، 1393.