تبیین الزامات بین المللی مؤثر بر تدوین قانون ملی فضایی
الموضوعات : تحقیقات حقوقی بین المللی
محمدرضا حسینی
1
(دانشیار حقوق بین‌الملل، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران. رایانامه: rezahsn88@gmail.com)
الکلمات المفتاحية: مسئولیت بین‌المللی, معاهدات فضایی, قانون ملی فضایی, صدور مجوز, ثبت اشیاء فضایی,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: بر اساس قواعد حقوق بین‌الملل فضایی، دولتها در قبال تمامی فعالیت‌های فضایی انجام‌گرفته در قلمرو خود، مسئولیت بین‌المللی دارند. گسترش فعالیت فزاینده بازیگران خصوصی و نهادهای غیردولتی در اکتشاف و استفاده از فضا و لزوم صدور مجوز و نظارت مستمر بر فعالیت‌های فضایی توسط دولت، این پرسش ها را مطرح می سازد که چه تعهدات بین‌المللی دولتها را بسوی تدوین قوانین ملی فضایی سوق می‌دهد؟ الزامات و بایسته هایی معاهدات فضایی برای وضع قانون ملی کشورها کدامند؟ کشورهای پیشرو در عرصه فضایی برای تنظیم چارچوب قوانین فضایی خود از چه الگویی پیروی کرده‌اند؟روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ گردآوری اطلاعات به روش اسنادی و از طریق مطالعه قوانین و منابع معتبر انجام‌شده و اطلاعات به‌دست‌آمده به صورت توصیفی- تحلیلی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است.یافته‌ها و نتایج: بررسی تطبیقی قوانین ملی 28 کشور پیشرو در عرصه فضایی گواه این امر است که تمامی آنها یک سری سرفصل های قانونی مشابه استفاده کرده اند. با این وجود، هر کشور در تدوین قانونی ملی اش، نیازهای ملی و ملاحظات امنیتی و مقتضیات بومی خود را مدنظر داشته و گستره قانون ملی اش بستگی تام به دامنه فعالیت‌های فضایی ملی و سطح مشارکت نهادهای غیردولتی و سیاستهای فضایی آن کشور دارد.الزامات بین‌المللی ضرورت تدوین قانون‌گذاری ملی فضایی از این موارد ناشی می‌گردد که دولتها در راستای بهره برداری و استفاده از فضا، بایستی ضمن توجه و ایفای تعهدات بین المللی خود ناشی از معاهدات فضایی و سایر اسناد حقوقی مرتبط، مکانیزم هایی را برای صدور مجوزها و نظارت بر فعالیت‌های فضایی نهادهای دولتی، غیردولتی و بخش خصوصی در نظام حقوقی داخلی خود پیش بینی کنند و مسئولیت ناشی از اعمال آنها را بپذیرند.
- حسینی، محمدرضا. (1393). نظام حقوقی فضای ماوراء جو(چالشها و رهیافت‌ها). انتشارات میزان.
-حدادی، مهدی و ستایش پور، محمد (1396). کنکاش در لزوم وجود نهاد «مسئولیت اشتقاقی» در آورده‌های کمیسیون حقوق بین‌الملل. مطالعات حقوق عمومی، 47(3)، 795-771.
http://ensani.ir/fa/article/382575
-زمانی، سید قاسم. (1380). تسخیر فضا به وسیله ماهواره‌ها از دیدگاه حقوق بین‌الملل. گروه مطالعات حقوقی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی. نشر سروش.
-سیدهادی محمودی. (1390). تاثیر فناوری های علمی بر توسعه و تحول حقوق بین‌الملل فضائی. پژوهش حقوق و سیاست، 13(32)، 328-293.
https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=175929
-علیزاده، پریسا و همکاران. (1389). مروری برحقوق فضای ماورای جو، بررسی سرفصل های اصلی قانون ملی فضا در کشورهای منتخب. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
-گلرو، علی‌اکبر؛ زرنشان، شهرام؛ محمودی، سیدهادی و رضی‌پور، فریبا. (1400). خصوصی‌سازی فعالیت‌های فضایی: مطالعه تطبیقی در حقوق بین‌الملل فضایی و قوانین ملی کشورها. پژوهشگاه هوافضا.
-نواده توپچی، حسین. (1399). حقوق بین‌الملل فضا. خرسندی.
-نواده توپچی، حسین. (1387). رژیم حقوقی فضای ماورای جو زمین و چالشهای پیش‌روی آن. راهبرد، (46)، 338-305.
http://rahbord.csr.ir/article_124300.html
-Armel Kerrest & Lesley Jane-Smith(2009). Article VII’ in Stephan Hobe, Bernhard Schmidt-Tedd, Kai-Uwe Schrogl (eds) & Gérardine Goh (assistant ed). Cologne Commentary on Space Law, 1(135): 15 – 24.
https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-319-70431-9?noAccess=true
-Annette Froehlich & Vincent Seffinga (eds.) (2018). National Space Legislation -A Comparative and Evaluative Analysis. Springer International Publishing.
-Bernhard Schmidt-Tedd & Stephan Mick (2009). Article VIII’ in Stephan Hobe, Bernhard SchmidtTedd, Kai-Uwe. Schrogl (eds) & Gérardine Goh (assistant ed). Cologne Commentary on Space Law, vol 1. Carl Heymanns Verlag.
Bin Cheng. (1997). Studies in International Space Law (Clarendon University Press.
-Bin Cheng(1998). Article VI of the 1967 Space Treaty Revisited: “International Responsibility”, “National Activities”, and The Appropriate State. of Space Law, 26(15): 1 – 12.
https://doi.org/10.1163/9789004314085_002
-Elisabeth Back Impallomeni. (2008). Necessities for the Development of National Space Law. Brünner & Edith Walter (eds). Nationales Weltraumrecht/National Space Law (Böhlau). V30.
- Marenkov, D. & Schmidt-Tedd, B. (2005). Russian Federation. Introduction, in K.H. Böckstiegel, M. Benkö & S. Hobe (Eds.). Space Law – Basic Legal Documents. at E.IV, 117 – 278.
https://www.researchgate.net/publication/328451354
- Von der Dunk F.G. & Negoda, S. (2002). Ukrainian national space law from an international perspective. Space Policy, 18(19): 15 – 23.
https://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1054&context=spacelaw
- Von der Dunk, F.G. (2008). .Implementing the United Nations Outer Space Treaties – The Case of the Netherlands. in C. Brünner & E. Walter (Eds.). National Space Law: Development in Europe – Challenges for Small Countries, 92.
https://vdoc.pub/documents/handbook-of-space-law-ljmje4mh4m80
-Fabio Tronchetti(2013). The Future Challenges of Space Law and Policy. In: Fundamentals of Space Law and Policy. SpringerBriefs in Space Development. Springer. New York, 83.
https://blog.ipleaders.in/future-legal-issues-challenges-international-space-laws/
-He Qizhi. (1997). The Outer Space Treaty in Perspective. Journal of Space Law,(25): 93- 97.
https://airandspacelaw.olemiss.edu/pdfs/jsl-25-1.pdf
- Benkö, M. (2005). The Problem of Space Debris: A Valid Case Against the Use of Aggressive Military Systems in Outer Space?. in M. Benkö & K.-U. Schrogl (Eds). Space Law: Current Problems and Perspectives for Future Regulation, 161: 1 – 5.
https://spacelaw.univie.ac.at/fileadmin/user_upload/p_spacelaw/EPIL_Outer_Space.pdf
- Couston. M. (2008). Introduction to the French Space Operation Act. in K.H. Böckstiegel. M. Benkö & S. Hobe (Eds.). Space Law – Basic Legal Documents, E.XVI.,518.
https://www.unoosa.org/pdf/pres/lsc2009/pres-04.pdf
- Hedman. N. (2008). Swedish Legislation on Space Activities. in C. Brünner & E. Walter (Eds.). National Space Law: Development in Europe – Challenges for Small Countries, 74: 127 – 204.
https://doi.org/10.4337/9781781000366.00012
- Siemon. N & Freeland. S. (2010). Regulation of Space Activities in Australia. in: R.S. Jakhu (Ed.). National Regulation of Space Activities, 39(3): 258 – 265.
DOI:10.1093/slr/hmx010
- Malysheva. N.R. (2010). Regulation of Space Activities in Ukraine. in: R.S. Jakhu (Ed.). National Regulation of Space Activities, 335.
https://lib1.ut.ac.ir:8443/site/catalogue/653544
-F.G. von der Dunk(2005). Current and Future Development of National Space Law and Policy. in United Nations Office for Outer Space Affairs (Ed.). Disseminating and Developing International and National Space Law: The Latin America and Caribbean Perspective. V 41.
- Irmgard Marboe. (2015). National Space Law. in Frans von der Dunk & Fabio Tronchetti (eds). Handbook of Space Law (Edward Elgar Publishing), 145.
- Hermida. J. (2004). Legal basis for a national space legislation. Space Regulations Library.
-Julian Hermida,( 2004). Legal Basis for a National Space Legislation. Kluwer Academic Publishers.
-K.U. Schrogl et al. (Eds.), (2007/2008). Yearbook on Space Policy: New Trends in Space Policy. edited by the European Space Policy Institute (ESPI).
-Kim, Tu-hwan,( 2022). Global Issues Surrounding Outer Space Law and Policy. United States, IGI Global.
-Michael Gerhard(2009). in Stephan Hobe, Bernhard Schmidt-Tedd. Kai-Uwe Schrogl (eds) & Gérardine Goh (assistant ed). Cologne Commentary on Space Law, vol 1 (Carl Heymanns Verlag), 107 – 117.
-Naveed Muhammad & Yang Caixia(2017). Need of National Space Legislation for Space FaringNations. International Scholarly and Scientific Research & Innovation, 11(11): 2482-2486.
https://publications.waset.org/10008117/need-of-national-space-legislation-for-space-faring-nations
- Achilleas. P. (2010). Regulation of Space Activities in France. in: R.S. Jakhu (Ed.). National Regulation of Space Activities, 111: 357 – 620.
https://doi.org/10.4337/9781781000366.00012
- Vorwig. P.A. (2010). Regulation of Private Launch Services in the United States. in: R.S. Jakhu (Ed.). National Regulation of Space Activities, 405.
https://www.worldcat.org/title/national-regulation-of-space-activities/oclc/663093723
- Hobe, S. Schmidt-Tedd, B. & Schrogl, K.U. (Eds.) (2004). Towards a Harmonised Approach. National Space Legislation in Europe. 155: 37 – 45.
https://ghum.kuleuven.be/ggs/publications/working_papers/2017/190linden
- Malkov, S.P. & Doldirina, C. (2010). Regulation of Space Activities in the Russian Federation. in: R.S. Jakhu (Ed.). National Regulation of Space Activities, 315–33.
https://www.worldcat.org/title/national-regulation-of-space-activities/oclc/663093723
-Tare Brisibe. (2015). “Preambular Paragraphs” in Stephan Hobe. Bernhard Schmidt-Tedd, Kai-Uwe Schrogl (eds) & Peter Stubbe (assistant ed). Cologne Commentary on Space Law, vol 3 (Carl Heymanns Verlag), 555.
-Von der Dunk,(2015). Current and Future Development. Sánchez Aranzamendi, 17: 127 – 204.
https://doi.org/10.4337/9781781000366.00012
_||_