فراتحلیل اثربخشی مداخلات روان شناختی بر خودپنداشت دانش آموزان

الموضوعات :

محمدرضا مرادی پور ¹

1 - کارشناس ارشد روانشناسی بالینی دانشگاه اصفهان

تاريخ الإرسال : 07 الخميس , صفر, 1442 تاريخ التأكيد : 07 الخميس , صفر, 1442 تاريخ الإصدار : 29 الأحد , شوال, 1441

الکلمات المفتاحية: فراتحلیل, خودپنداشت, دانش‌آموزان, مداخلات روان‌شناختی,

ملخص المقالة :

این پژوهش با هدف بررسی میزان اثربخشی مداخلات روان‌شناختی بر خودپنداشت دانش‌آموزان بر اساس پژوهش‌های انجام‌شده در ایران بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷ صورت گرفت. روش این پژوهش، فراتحلیل و جامعه آماری آن، شامل تمام بررسی‌های انجام‌شده در کشور بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷ بود که در پایگاه‌های اطلاعاتی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، مجلات تخصصی نور، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، بانک اطلاعات نشریات کشور، و مرکز اسناد و مدارک علمی ایران دردسترس بودند. به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات لازم از فهرست استفاده شد. پس از جمع‌آوری اطلاعات و بررسی ملاک‌های ورود و خروج، 20 اندازه اثر از 18 پژوهش که دارای شرایط لازم بودند، به‌دست آمد. از نمودار قیفی، روش رگرسیون خطی ایگر وNایمن از خطای روزنتال و آزمونQبرای بررسی مفروضات فراتحلیل استفاده شد. اندازه اثر ترکیبی حاصل از بررسی تحت مدل اثرات تصادفی برابر با526/1به‌دست آمد که نشان‌دهنده اثربخشی مثبت مداخلات بود؛ بنابراین از یافته‌های این پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که مداخلات روان‌شناختی بر خودپنداشت دانش‌آموزان اثربخشی مطلوبی دارد.

المصادر:

آلبویه، گ.، طباطبایی، س. و طباطبایی، خ. (1394). اثر مداخله روان‌شناسی مثبت‌نگر به شیوه گروهی بر عزت نفس، خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر تجدیدی پایه اول دبیرستان. مطالعات روان‌شناسی تربیتی، ۱۲(22)، 22 -1.

اصغری ‌ملامحمود، ف.، شریفی درآمدی، پ.، فرخی، ن. و مقدس، ع. (1397). تدوین و بررسی اثربخشی برنامه آموزش جسمی، شناختی و هیجانی بلوغ بر خودپنداره دانش‌آموزان دختر نابینا. مطالعات ناتوانی، 8(14)، 7 -1.

افروز، غ.، قاسم‌زاده، س.، تازیکی، ط. و دلگشاد، ئ. (1393). اثربخشی آموزشی تنظیم خلق بر خودپنداره و کفایت اجتماعی دانش‌آموزان با ناتوانی یادگیری. ناتوانی‌های یادگیری، 3(3)، 24 -6.

الماسی، م. (1391). تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر خودپنداره و خطرجویی دانش‌آموزان پسر پایه اول مقطع دبیرستان منطقه جی اصفهان. پایان‌نامه ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ، رشته روان‌شناسی عمومی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز.

بیک‌محمدی، م.، ترخان، م. و اکبری، ب. (1391). تأثیر آموزش گروهی شناختی رفتاری و مصون‌سازی در مقابل فشار روانی بر سازگاری اجتماعی و خودپنداره دانش‌آموزان دختر دبیرستانی. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 13(50)، 50 -41.

جناآبادی، ح.، عیسی‌زادگان، ع. و نعمتی، م. (1394). اثربخشی مصاحبه انگیزشی بر افزایش خودکارآمدی و بهبود خودپنداره دانش‌آموزان کم‎پیشرفت مدارس متوسطه. مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 12(22)، 80 -70.

حسن‌زاده، ر.، حسینی، ح. و مرادی، ب. (1384). ارتباط بین خودپنداره کلی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 7(24)، ۲۴ -۱.

ربیعی‎نژاد، م.، کجباف، م.، مظاهری، م.، طالبی، ه. و عابدی، ا. (1394). بررسی اثربخشی آموزش مبتنی بر مدل هوش چندگانه بر خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پسر نارساخوان. ناتوانی‌های یادگیری، 5(1)، 85 -69.

ساکت محجوب، م.، خسروجاوید، م. و کافی‌ماسوله، س. (1393). تأثیر آموزش نظریه ذهن در مهارت‌های اجتماعی و خودپنداره کودکان نارساخوان. مطالعات ناتوانی، 4(4)، 92 -85.

سلگی، ز. و ویسی، ر. (1397). اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر حساسیت اضطرابی، خودپنداره و خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان دچار نارسانویسی. روان‌شناسی کاربردی، 12(4)، 594 -573.

شیخ‌الاسلامی، ع.، جعفری، ع. و عبادیان، ع. (1395). تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر خودپنداره دانش‌آموزان دارای افت تحصیلی. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 10(32). 63 -52.

عبدالعلیان، م. و فرهنگی، ع. (1395). اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی بر خودپنداره و حساسیت اضطرابی دانش‌آموزان مبتلابه ناتوانی‌های یادگیری. ناتوانی‌های یادگیری، 5(19)، 58 -43.

عبدالعلی‌زاده، ف. (1393). بررسی مقایسه‌ای اثربخشی نقاشی درمانی و بازی‌درمانی بر خودپنداره و پرخاشگری دانش‌آموزان پسر دارای اختلال یادگیری شهر مشهد. پایان‌نامه ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارشد، رشته روان‌شناسی بالینی، پردیس بین‌الملل دانشگاه فردوسی مشهد.

عسگری، م.، میرمهدی، س. و مظلومی، ا. (1390). تأثیر آموزش راهبردهای خودتنظیمی بر خودپنداره و پیشرفت تحصیلی ریاضی دانش‌آموزان دختر سال سوم راهنمایی اراک. روان‌شناسی تربیتی، 7(21)، 44 -23.

غفاریان، ح. و خیاطان، ف. (1397). تأثیر آموزش درمان مبتنی بر شفقت بر خودپنداره و ابراز وجود دانش‌آموزان دختر دوره اول دبیرستان. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 19(1)، 36 -26.

غلامی، ی.، حیدری، م.، رحیمی‌نژاد، ع. و خداپناهی، م. (1385). رابطه انگیزش پیشرفت و خودپنداشت با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پایه هشتم در درس علوم بر اساس تحلیل نتایج «تیمزـ آر». فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 2(7)، 218 -207.

قربانی‌زاده، و. (1396)، روش تحقیق فراتحلیل با نرم‌افزار CMA-2. تهران: بازتاب.

کارزانی‌نژاد، م. (1392). بررسی اثربخشی آموزش ابراز وجود بر سازگاری اجتماعی، خودپنداره و انگیزه‌ پیشرفت دانش‌آموزان دختر پایه‌‌ اول و دوم دبیرستان یزد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.

کریم‌زاده، م. و محسنی، ن. (1384). بررسی و شناسایی خودپنداره‌ تحصیلی و غیرتحصیلی، و پیش‌بینی‌کنند‌گی آن در پیشرفت تحصیلی: در دانش‌آموزان دختر سال دوم دبیرستان شهر تهران (گرایش‌های ریاضی- فیزیک و علوم انسانی). اندیشه‌های نوین تربیتی، 1(2)، 38 -23.

کریمی‌جوزستانی، ل.، قمرانی، ا. و یارمحمدیان، ا. (1396). اثربخشی آموزش مبتنی بر اثر پیگمالیون به معلمان بر خودپنداره و رضایت از مدرسه دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری املا. اندیشه‌های نوین تربیتی، 13(4)، 268 -251.

لطفی عظیمی، ا. و ابراهیمی قوام، ص. (1394). سبک‌های انگیزش و پیشرفت تحصیلی: نقش واسطه‌ای خودپنداشت تحصیلی. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روا‌ن‌شناسان ایرانی، 11(43)، 258 -247.

نبی‌دوست، ع.، برجعلی، ا. و استکی، م. (1394). اثربخشی آموزش دو نیمکره مغز بر خودپنداره و مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان مبتلا به اختلال نارساخوانی. ناتوانی‌های یادگیری، 4(3)، 103 -90.

نظری، ف. (1394). اثربخشی آموزش مهارت همدلی بر افزایش مهارت‌های اجتماعی و خودپنداره دانش‌آموزان دختر. پایان‌نامه ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ، رشته روان‌شناسی عمومی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد مرودشت.

نعامی، ع.، شمس‌علیزاده، ن. و عبدی، ع. (1395). اثربخشی برنامه آموزش مهارت جرأت‌ورزی بر میزان کمرویی و خودپنداره کلی دختران نوجوان. زن و جامعه، 7(1)، 200 -181.

نعمتی، م. (1390). ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ مصاحبه اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ ﺑﺮ ﺧﻮدﻛﺎرآﻣﺪی، ﺧﻮدﭘﻨﺪاره و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ دانش‌آموزان کم‌پیشرفت پسر مدارس ﻣﺘﻮسطه ﺷﻬﺮ اروﻣﻴﻪ در ﺳﺎل ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ 90 -1389. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته روان‌شناسی، دانشکده ادبیات دانشگاه ارومیه.

هومن، ح. (1396)، راهنمای عملی فراتحلیل در پژوهش علمی. تهران: سازمان‌ مطالعه ‌و تدوین‌ کتب‌ علوم ‌انسانی ‌دانشگاه‌ها (سمت).

ینگی‌ملکی، س. (1393). بررسی اثربخشی آموزش مثبت‌اندیشی بر خودپنداره و سازگاری دانش‌آموزان بینا و نابینا شهر تهران. پایان‌نامه ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ، رشته روان‌شناسی تربیتی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی.

 

Burnett, P. C., Pillay, H., & Dart, B. C. (2003). The influences of conceptions of learning and learner self-concept on high school students' approaches to learning. School Psychology International, 24(1), 54-66.

Chao, C. N. G., McInerney, D. M., & Bai, B. (2019). Self-efficacy and Self-concept as Predictors of Language Learning Achievements in an Asian Bilingual Context. The Asia-Pacific Education Researcher, 28(2), 139-147.

Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences (2nd ed.). Hillsdale, N.J: Lawrence Erlbaum Associates.

Gana, K. (2012). Psychology of self-concept. Hauppauge, N.Y: Nova Science Publishers.

Haney, P., & Durlak, J. A. (1998). Changing self-esteem in children and adolescents: A meta-analytical review. Journal of Clinical Child Psychology, 27(4), 423-433.

Hansen, K., & Henderson, M. (2019). Does academic self-concept drive academic achievement? Oxford Review of Education, 45(5), 657-672.

Huang, C. (2011). Self-concept and academic achievement: A meta-analysis of longitudinal relations. Journal of School Psychology, 49(5), 505-528.

Huitt, W. (2004). Self-concept and self-esteem. Educational Psychology Interactive, 1-5.

Leflot, G., Onghena, P., & Colpin, H. (2010). Teacher–child interactions: relations with children's self-concept in second grade. Infant and Child Development, 19(4), 385-405.

Marsh, H. W., & Craven, R. G. (2006). Reciprocal effects of self-concept and performance from a multidimensional perspective: Beyond seductive pleasure and unidimensional perspectives. Perspectives on Psychological Science, 1(2), 133-163.

Marsh, H. W., & O'Mara, A. (2008). Reciprocal effects between academic self-concept, self-esteem, achievement, and attainment over seven adolescent years: Unidimensional and multidimensional perspectives of self-concept. Personality and Social Psychology Bulletin, 34(4), 542-552.

Marsh, H. W., & Yeung, A. S. (1997). Causal effects of academic self-concept on academic achievement: Structural equation models of longitudinal data. Journal of Educational Psychology, 89(1), 41-54.

O'Mara, A. J., Marsh, H. W., Craven, R. G., & Debus, R. L. (2006). Do self-concept interventions make a difference? A synergistic blend of construct validation and meta-analysis. Educational Psychologist, 41(3), 181-206.

Preckel, F., Niepel, C., Schneider, M., & Brunner, M. (2013). Self-concept in adolescence: A longitudinal study on reciprocal effects of self-perceptions in academic and social domains. Journal of Adolescence, 36(6), 1165-1175.

Sewasew, D., & Schroeders, U. (2019). The developmental interplay of academic self-concept and achievement within and across domains among primary school students. Contemporary Educational Psychology, 58, 204-212.

Shavelson, R. J., Hubner, J. J., & Stanton, G. C. (1976). Self-concept: Validation of construct interpretations. Review of Educational Research, 46(3), 407-441.

Taylor, L. D., Davis-Kean, P., & Malanchuk, O. (2007). Self‐esteem, academic self‐concept, and aggression at school. Aggressive Behavior: Official Journal of the International Society for Research on Aggression, 33(2), 130-136.

Valentine, J. C., DuBois, D. L., & Cooper, H. (2004). The relation between self-beliefs and academic achievement: A meta-analytic review. Educational Psychologist, 39(2), 111-133.

Vegas, K. C. (2005). The effectiveness of functional behavior assessment-based behavioral interventions for reducing problem behaviors: A meta-analysis: The University of Utah.