طراحی و آزمون اثربخشی بسته آموزش شناخت اجتماعی مدرسه محور بر پرخاشگری کودکان
الموضوعات :امید شکری 1 , جواد صالحی فدردی 2 , جلیل فتح آبادی 3 , وحید نجانی 4 , عباس ذبیح زاده 5
1 - استادیار گروه روان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی
2 - استاد گروه روان‌شناسی
دانشگاه فردوسی مشهد
3 - دانشیار گروه روان‌شناسی
دانشگاه شهید بهشتی
4 - دانشیار گروه روان‌شناسی بالینی و سلامت دانشگاه شهید بهشتی
5 - استادیار گروه روان‌شناسی تحولی اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی
الکلمات المفتاحية: شناخت اجتماعی, مدیریت خشم, سازگاری اجتماعی/ هیجانی/ تحصیلی, مدل سیپ,
ملخص المقالة :
این پژوهش با هدف طراحی و آزمون اثربخشی بسته آموزش شناخت اجتماعی مدرسهمحور بر کاهش پرخاشگری فعادلانه کودکان بر اساس آموزههای برآمده از نظریه بازنگری‌شده پردازش اطلاعات اجتماعی (مدل سیپ) انجام شد.در این پژوهش شبهتجربی با طرح پیشآزمونـ پسآزمون با گروه گواه و همراه با پیگیری، 34 دانشآموز دختر 8 تا 12 ساله در دو گروه آزمایش (17 دانشآموز) و گواه (17 دانشآموز)، قبل و بعد از آموزش به سیاهه خشم کودکان (نلسون و فینچ، 2000)و سیاهه سازگاری دانش‌آموزان با مدرسه (سینها و سینگ، 1993)پاسخ دادند. بسته آموزش شناخت اجتماعی مدرسهمحورطی 10 جلسه و هر جلسه دو ساعت، به‌صورت گروهی برای گروه آزمایش اجرا شد. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری و تکمتغیری در کوتاهمدت و بلندمدت نشان داد که برنامه آموزشی شناخت اجتماعی مدرسهمحور در افزایش سازگاری هیجانی، تحصیلی و اجتماعی و کاهش نمره ابعاد چندگانه خشم کودکان شامل ناکامی، پرخاشگری بدنی، روابط با همسالان و روابط با مراجع قدرت دانش‌آموزان دختر مؤثر بود. به‌طورکلی، نتایج این پژوهش نشان میدهد کهبسته آموزش شناخت اجتماعی مدرسهمحور،از طریق کاهش تجارب تنیدگیزای بینفردی، تحملپذیر کردن و تعدیل رخدادهای منفی در بافت تعامل با دیگران، حفظ خودانگاره مثبت، حفظ تعادل هیجانی و تداوم روابط رضایتبخش با دیگران، در تحقق اندیشه ایمنسازی و مصونیت روانی فراگیران به‌طور تجربی مؤثر واقع میشود.
باقرزاده نیمچاهی، ص.، حسینی طبقدهی، ل. و حافظیان، م. (1397). رابطه خودآگاهی و یادگیری خودتنظیمی با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه. مجله مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 15(30)، 50 -29.
جهرمی، ف. گ.، شهنی ییلاق، م.، بهروزی، ن. و امیدیان، م. (1396). بررسی تأثیر آموزش برنامه پیشگیری از قلدری بر سازگاری، همدلی و قلدری دانش‌آموزان دختر دوره اول متوسطه شهر اهواز. دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 5(8)، 204 -183.
خدابخشی کولایی، آ.، سبزیان، م. و فلسفی‌نژاد، م. ر. (1394). تأثیر شعردرمانی و حرکات ریتمیک بر کاهش اضطراب و پرخاشگری کودکان پیشدبستانی. مجله پرستاری کودکان، 4، 21 -11.
سرمد، ز.، بازرگان، ع. و حجازی، ا. (1396). روشهای تحقیق در علوم رفتاری. تهران: انتشارات آگاه.
شکوهی یکتا، م.، پرند، ا.، زمانی، ن. و اکبری زردخانه، س. (1389). اثربخشی آموزش مدیریت خشم بر ابزار و مهار خشم والدین. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 7(26)، 146 -137.
کبیری، ل.، شکری، ا. و پورشهریار، ح. (1398). تأثیر آموزش مهارت‌های شناختیـ اجتماعی بر روابط مثبت با دیگران و سازگاری دانش‌آموزان. مجله تازه‌های علوم شناختی، 21(3)، 119 -105.
کرمی، ا. (1377). راهنمای پرسشنامه سازگاری دانش‌آموزان دبیرستانی. تهران: مؤسسه روانتجهیز سینا.
محمدی دهاقانی، م. و یوسفی، ف. (1395). رابطه انواع خودکارآمدی با خشم: بررسی نقش واسطهای حل مسئله اجتماعی. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 12(47)، 250 -237.
Arsenio, W. F., & Lemerise, E. A. (2004). Aggression and moral development: Integrating social information processing and moral domain models. Child Development, 75, 987-1002.
Arsenio, W. F., Adams, E., & Gold, J. (2009). Social information processing, moral reasoning, and emotion attributions: Relations with adolescents’ reactive
and proactive aggression. Child Development, 80,
1739-1755.
Bergeron, J. L., Nolan, R. F., Dai, Y., & White, B. (2013). Interpersonal skills training with at-risk high school students. National Forum of Applied Educational Research Journal, 26(3), 1-10.
Bowen, K. N., Roberts, J., Kocian, E. J., & Bartula, A. (2014). An empirical test of social information processing theory and emotions in violent situations. Western Criminology Review, 15(1), 18-33.
Chen, P., Coccaro, E. F., & Jacobson, K. C. (2012). Hostile attribution bias, negative emotional responding, and aggression in adults: Moderating effects of gender and impulsivity. Aggressive Behavior, 38, 47-63.
Coccaro, E. F., Noblett, K. L., & McCloskey, M. S. (2009). Attributional and emotional responses to socially ambiguous cues: Validation of a new assessment of social/emotional information processing in healthy adults and impulsive aggressive patients. Journal of Psychiatric Research, 43, 915-925.
Coie, J. D. (2004). The impact of negative social experiences on the development of antisocial behavior. In J. B. Kupersmidt, & K. A. Dodge (Eds.), Children's peer relations from development to intervention (pp. 209-222). Washington, DC: American Psychological Association.
Cornelius, H., & Faire, S. (2006). Everyone can win: Responding to conflict constructively. Australia: Simon and Schuster.
Covey, S. (1998). The 7 habits of highly effective teens. London: Simon and Schuster.
Crick, N. R., & Dodge, K. A. (1994). A review and reformulation of social information-processing mechanism in children’s social adjustment. Psychological Bulletin, 115, 74-101.
Crozier, J. C., Dodge, K. A., Fontaine, R. G., Lansford, J. E., Bates, J. E., Pettit, G. S., & Levenson, R. W. (2008). Social information processing and cardiac predictors of adolescent antisocial behavior. Journal of Abnormal Psychology, 117(2), 253-267.
De Castro, B. O. (2004). The development of social information processing and aggressive behavior: Current issues. European Journal of Developmental Psychology, 1, 87-102.
De Castro, B. O., Veerman, J. W., Willem, K., Bosch, J. D., & Monshouwer, H. J. (2002). Hostile attribution of intent and aggressive behavior: A meta-analysis. Child Development, 73, 916-934.
Desai, M. (2010). A rights-based preventative approach for psychosocial well-being in childhood, children’s well-being. Springer Science & Business Media.
Dodge, K. A. (2006). Translational science in action: Hostile attributional style and the development of aggressive behavior problems. Development and Psychopathology, 18, 791-814.
Dodge, K. A., & Rabiner, D. L. (2004). Returning to roots: On social information processing and moral development. Child Development, 75, 1003-1008.
Dodge, K. A., Coie, J. D., & Lynam, D. (2006). Aggression and antisocial behavior in youth. Pp.719-788 in Handbook of Child Psychology, Volume 3: Social, Emotional, and Personality Development (6th ed.), edited by W. Damon, R.M. Lerner (Series Eds.), and N. Eisenberg (Vol. Ed.). New York, NY: Wiley.
Fontaine, R. G., Tanha, M., Yang, C., Dodge, K. A., Bates, J. E., & Pettit, G. S. (2010). Does response evaluation and decision (RED) mediate the relationship between hostile attributional style and antisocial behavior in adolescence? Journal of Abnormal Child Psychology, 38, 615-626.
Ford, L. (2006). Human relations: A game plan for improving personal adjustment (4th ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
Fossum, S., Handegard, B., Martinussen, M., & Morch, W. (2008). Psychosocial interventions for disruptive and aggressive behavior in children and adolescents. European Child & Adolescent Psychiatry, 17, 438-451.
Fraser, M. W., Galinsky, M. J., Smokowski, P. R., Day, S. H., Terzian, M. A., Rose, R. A., & Guo, S. (2005). Social Information-Processing Skills Training to Promote Social Competence and Prevent Aggressive Behavior in the Third Grades. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 73(6), 1045-1055.
Fraser, M. W., Lee, J-S., Kupper, L. L., & Day, S. H. (2011). A controlled trial of the Making Choices program: 6-month follow-up. Research on Social Work Practice, 21, 165-176.
Fraser, M. W., Thompson, A. M., Day, S. H., & Macy, R. J. (2014). Impact of social-emotional skills training on the risk status of third graders. The Elementary School Journal, 114(3), 1-28.
Giovanni, A. F., & Elena, T. (2009). Increasing psychological well-being and resilience by psychotherapeutic methods. Journal of Personality, 77(6), 1903-1934.
Gresham, F.M., Van, M.B., & Cook, C.R. (2006). Social skills training for teaching replacement behaviors: Remediating acquisition deficits in at-risk students. Behavioral Disorders, 31(4), 363-377.
Halligan, S. L., Cooper, P. T., Healy, S. J., & Murray, L. (2007). The attribution of hostile intent in mothers, fathers and their children. Abnormal Child Psychology, 35, 594-604.
Hamilton, V. M. (2007). Human relations: The art and science of building effective relationships. Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall.
Illeris, K. (2003). Towards a contemporary and comprehensive theory of learning. International Journal of Lifelong Education, 22(4), 296-406.
Johnson, D. W. (1986). Reaching out: Interpersonal effectiveness and self-actualization. UpperSaddle River, NJ: Prentice Hall.
Kaplow, J. B., Curran, P. J., & Dodge, K. A. (2002). Child, parent, and peer predictors of early-onset substance use: A multisite longitudinal study. Journal of Abnormal Child Psychology, 30(3), 199-216.
Kavale, K.A., Mathur, S.R., & Mostert, M.P. (2004). Social skills training and teaching social behavior to students with emotional and behavioral disorders. In R. Rutherford Jr., M. M. Quinn, & S. R. Mathur (Eds.), Handbook of research in emotional and behavioral disorders (pp. 446-461). New York, NY: The Guilford Press.
Lansford, J. E., Malone, P. S., Dodge, K. A., Crozier, J. C., Pettit, G. S., & Bates, J. E. (2006). A 12-year prospective study of patterns of social information processing problems and externalizing behaviors. Journal of Abnormal Child Psychology, 34(5), 715-724.
Li, R., & Xia, L. X. (2020). The mediating mechanisms underlying the longitudinal effect of trait anger on social aggression: Testing a temporal path model. Journal of Research in Personality, 88, 104-112.
Nelson, W. M., & Finch A. J. (2000). Children's Inventory of Anger. Los Angeles, CA: Western Psychological Services.
Patterson, D. S., Jolivette, K., & Crosby, S. (2006). Social skills training for students who demonstrate poor self-control. Beyond Behavior, 15(3), 23-27.
Peng, L., Li, M., Zuo, X., Miao, Y., Chen, L., Yu, Y., Liu, B., & Wang, T. (2014). Application of the Pennsylvania resilience training program on medical Students. Personality and Individual Differences, 61-62, 47-51.
Putallaz, M., Grimes, C. L., Foster, K. J., Kupersmidt, J. B., Coie, J. D., & Dearing, K. (2007). Overt and relational aggression and victimization: Multiple perspectives within the school setting. Journal of School Psychology, 45, 523-547.
Quan, F., Yang, R., Zhu, W., Wang, Y., Gong, X., Chen, Y., Dong, Y., & Xia, L. X. (2019). The relationship between hostile attribution bias and aggression and the mediating effect of anger rumination. Personality and Individual Differences, 139, 228-234.
Quinn, M. M., & Poirier, J. M. (2004). Linking prevention research with policy: Examining the costs and outcomes of the failure to prevent emotional and behavioral disorders. In R. Rutherford Jr., M. M. Quinn, & S. R. Mathur (Eds.), Handbook of research in emotional and behavioral disorders (pp. 78-97). New York, NY: The Guilford Press.
Rutter, M. (1967). A children's behavior questionnaire for completion by teachers: preliminary findings. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 8, 1-11.
Saleeby, D. (2006). Introduction: Power in the people. In D. Saleeby (Ed.) The Strengths Perspective in Social Work Practice (4th ed., pp. 1-24). Boston, MA: Pearson.
Sinha, A. K. P., & Singh, R. P. (1993). The Adjustment Inventory for School Students (AISS). Agra: National Psychological Corporation.
Smokowski, P. R., Fraser, M. W., Day, S. H., Galinsky, M. J., & Bacallao, M. L. (2004). School-based skill training to prevent aggressive behavior and peer rejection in childhood: Evaluating the Making Choices Program. The Journal of Primary Prevention, 25, 233-251.
Sternberg, R. J. (2003, May). President's column--The other three Rs: Part three, resilience. Monitor on Psychology, 34(5).
Werner, N. E., & Crick, N. R. (2004). Maladaptive peer relationships and the development of relational and physical aggression during middle childhood. Social Development, 13, 495-514.
West, R. and Turner, L. H. (2006). Understanding Interpersonal Communication: Making Choices in Changing Times. Southbank, VIC: Thomson.
_||_
