اژدها در اسطوره‌ها وفرهنگ ایران و چین

نایب زاده, راضیه; سامانیان, صمد

رقم المقالة : 512659 زيارة : 421 الصفحة: 235 - 270

20.1001.1.20084420.1394.11.38.8.6

نوع المخطوط: ابحاث

اژدها در اسطوره‌ها وفرهنگ ایران و چین

الموضوعات :

راضیه نایب زاده ¹ , صمد سامانیان ²

1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد صنایع دستی
2 - استادیار گروه صنایع دستی دانشکده هنرهای کاربردی دانشگاه هنر

تاريخ الإرسال : 06 الثلاثاء , رمضان, 1436 تاريخ التأكيد : 06 الثلاثاء , رمضان, 1436 تاريخ الإصدار : 04 الجمعة , شعبان, 1436

الکلمات المفتاحية: فرهنگ, اسطوره‌های ایرانی, اسطوره‌های چینی, اژدها, داستان‌های عامیانه,

ملخص المقالة :

اسطوره‌ها جلوه‌هایی از فرهنگ یک ملت و به تعبیری، خاستگاه هنر و ادبیات‌ هستند. درواقع، فرهنگ و تمدن هر قوم و ملتی ریشه در اسطوره‌های آن ملت دارد. وقتی سخن از اسطوره به میان می‌آید، در باور همگان، موجودات عجیب اسطوره‌ای از جمله اژدها نمایان می‌شوند.اژدها در بسیاری از باورهایاسطوره‌ای و فرهنگی چینیان حضوری جدی دارد. هدف نگارندگان این نوشتار بررسی جایگاه و مفاهیم اژدها در اسطوره‌های ایران و چین و در داستان‌های عامیانه دو ملت است. روش‌ پژوهش توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر مطالعات تطبیقی است. این پژوهش نشان می‌دهد که به‌جز موارد نادر اشتراک، در اسطوره‌های ایرانی،‌ اژدها در مقابل پهلوانان ‌اسطوره‌ای‌ قرار می‌گیرد و پیروزی قهرمان منوط به کشتن اژدها است، اما در اسطوره‌های چین، در نهایت، اژدها رام می‌شود و صلحی بین قهرمان و اژدها به وجود می‌آید. اژدها در فرهنگ و باورهای عامیانه ایران باز همان سیر ‌اهریمنی خود را می‌پیماید، در مقابل در فرهنگ چین اژدها جایگاه ویژه‌و مثبتی دارد.

المصادر:

آذری،علاءالدین.1367.تاریخ روابط ایران و چین.تهران:امیرکبیر.

ادلر،جوزف. 1383.دین‌های چینی. ترجمة حسن افشار.تهران:مرکز.

احمدی شلمانی،محمدحسین.1388.معماری چین.تهران:آراد کتاب.

انجوی شیرازی،سیدابوالقاسم.1352.قصه‌های ایرانی.تهران: امیرکبیر.

امین‌تفرشی،بابک.1378. «ای اژدها بمیر،خورشیدما مگیر».مجله‌ نجوم.ش10و11.

باستانی پاریزی،محمدابراهیم.1348.سیاست. و اقتصادعصرصفوی.تهران:صفی‌علیشاه.

__________________.1363.اژدهای هفت‌سر.تهران:دنیای کتاب.

بهار،مهرداد.1362.پژوهشی در اساطیرایران.تهران:طوس.

ـــــــــــ.1381.ازاسطوره تا تاریخ.تهران:چشمه.

بیرل، آن. 1384.اسطوره‌های چینی. ترجمة عباس مخبر.تهران:مرکز.

تاواراتانی،ناهوکو.1385.ادبیات تطبیقی مارو کاج(سمبل‌های جاودان در ادبیات فارسی وژاپنی).تهران: بهجت.

تفلیسی،حبیش‌بن‌ابراهیم.1381.کلیات تعبیرخواب ابن‌سیرین.قم:امام‌عصر.

جنیدی،فریدون.1358.زندگی و مهاجرت آریائی.تهران:بلخ.

حمیدی،سیدجعفر.1388. «نگاهی به عصر فردوسی و بررسی داستان فریدون و ضحاک در شاهنامه».کتاب‌ماه‌ادبیات. ش25.

حیدری،علی.1391. «تحلیل عرفانی داستان ضحاک».فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب.س8.ش26.

خالقی،کامبیز.1388. «خورشیدگرفتگی».روزنامه اعتماد. 2149 دی.

دانشپورپرور،فخری.1373. «تأثیرمتقابل هنر ایران و چین».میراث‌فرهنگی. ش12.

دادفر،ابوالقاسم.1385.تعامل ادبیات و هنر در مکتب اصفهان.تهران: فرهنگستان هنر.

رستگارفسائی،منصور.1379.اژدها در اساطیر ایران.تهران:طوس.

رضی،هاشم.1346.فرهنگ اعلام اوستا.تهران:فروهر.

رضی،هاشم.1371.گاه‌شماری وجشن‌های ایران باستان.تهران: بهجت.

ژیران،ف.1375. فرهنگ اساطیرآشور وبابل. ترجمة ابوالقاسم اسماعیل‌پور.تهران: فکرروز.

سرکاراتی،بهمن.1357. «پهلوان اژدرکش دراساطیر وحماسه‌ ایران». شاهنامه‌فردوسی و شکوه پهلوانی: مجموعه سخنرانی‌های سومین جشن طوس.ویراستار: محمدبن موسی‌دمیری. تهران: سروش.

شاملو،احمد.1357.کتاب کوچه.تهران: مازیار.

شووالیه، ژان.1388.فرهنگ‌نمادها. ترجمۀ سودابه فضائلی.ج1.تهران:جیحون.

ــــــــــــ.1387.فرهنگ‌نمادها. ترجمۀ سودابه فضائلی.ج5.تهران:جیحون.

عفیفی،رحیم.1374.اساطیر و فرهنگ ایران در نوشته‌های پهلوی.تهران:طوس.

فخاریان،پژمان.1382. «اژدها و آناهید». پژوهش‌های ایرانشناسی. ش1.

فرخی،باجلان.1335.شعرچین.تهران:مازیار.

فورد،میت.1388.فرهنگ‌مصورنمادهاونشانه‌هادر‌جهان.ترجمة ابوالقاسم دادفر‌.تهران:‌کلهر-دانشگاه الزهراء.

فیتس جرالد،چالزپاتریک.1384.تاریخ فرهنگ چین.ترجمة اسماعیل دولتشاهی.تهران: علمی و فرهنگی.

کرتیس، سرخوش.1373.اسطوره‌های ایرانی.ترجمة عباس مخبر.تهران:مرکز.

کریستن‌سن،آرتور. 2535.آفرینش زیانکاردرروایات ایرانی.ترجمة احمد طباطبائی. تهران:موسسه تاریخ و فرهنگ ایران.

کریستی، آنتونی.1384.اساطیرچین.ترجمة باجلان فرخی.تهران: اساطیر.

کریمی،فاطیما.1389.«خون اژدها در چشمه‌های قیر رامهرمز».روزنامه شرق.1117 آبان.

کزّازی،میرجلال.1372.رؤیا،حماسه،اسطوره.تهران:مرکز.

کویاجی،جس سی. 1353.آئین‌ها و افسانه‌های چین باستان.ترجمة جلیل دوستخواه. تهران:فرانکلین.

کیان،مریم.1376.«روابط ایران‌و چین وتأثیر متقابل آن روی ظروف آبی و سفید».پایان‌نامه کارشناسی ارشددانشگاه هنرتهران.

محمودی ‌بختیاری،علیقلی.1358.زمینه‌ فرهنگ و تمدن ایران:نگاهی به عصراساطیر.تهران:افست.

مقدم،محمد.1337.جستار درباره‌ مهروناهید(دفترنخست).تهران: مرکز ایرانی مطالعه‌ فرهنگ‌ها.

مرسده.1350.افسانه‌هایی از شاهنامه.تهران: پدیده

ورزقانی،نوذرو سیمافضل صادقی.1385.«خانه اژدهایان سرزمینی از مغاک تا سپهر».مجموعه مقالات سومین کنگره‌ تاریخ معماری و شهرسازیل ایران. تهران: رسانه‌پرداز وسازمان میراث فرهنگی و گردشگری.

وارنر،رکس.1386.دانشنامه‌ اساطیر.ترجمة ابوالقاسم اسماعیل‌پور.تهران: اسطوره.

هال، جیمز. 1383. فرهنگ نگاره‌ای نمادها در هنر شرق و غرب. ترجمة رقیه بهزادی.ج2. تهران: فرهنگ معاصر

هنری هوک،ساموئل.1369.اساطیر خاورمیانه. ترجمة علی‌اصغربهرامی. تهران: روشنگران.

هینلز،جان.1375.شناخت اساطیر ایران. ترجمة ژاله آموزگار.تهران: چشمه.

English Sources

Allan,Tony.1999.Land of the Dragon. London: Duncan Brid Publishers. Doniger, Wendy. 1993. Asian Mythologies. Chicago and London: The University of Chicago Press.

Morgan, Harry. 2004. Chinese Symbols and Superstitions. Kassinger Press.

Werner ,E. T. C.2005. Myths and Legends of China. London: Hellingman Press.

Williams, Charls Alfered. 2006. Chinese Symbolism and Motifs. Tokyo: Tuttle.

Refrences

Adler, Joseph A. (2004/1383SH). Din-hā-ye chini (Chinese religions). Tr. by Hasan Afshar. Tehran: Nashr-e Markaz

Afifi, Rahim. (1995/1374SH). Asatir va farhang-e Iran dar neveshte-hā-ye Pahlavi. Tehran: Tous.

Ahmadi shalmani, Mohammad Hossein. (2009/1388SH). Me'māri-ye chin. Tehran: Arad Ketāb.

Allan, Tony. (1999). Land of the Dragon. London: Duncan Baird Publishers.

Amin Tafreshi, Bābak. (1999/1378SH). “Ey ezhdahā bemir, khorshid-e mā magir”. Nojoum magazine. No. 10 & 11. Pp. 46-51.

Anjavi Shirazi, seyed Abolghesem. (1973/1352SH). Gheseh-hā-ye Irani. Tehran: Amirkabir

Azari, 'Alā-eddin. (1988/1367SH). Tarikh-e ravabet-e Iran va chin. Tehran: Amirkabir.

Bahār, Mehrdād. (1983/1362SH). Pazhouheshi dar asātir-e Iran. Tehran: Tous.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــ .(2002/1381SH). Az ostoureh tā tārikh. Tehran: Nashr-e Cheshmeh.

Bary, William Theodore. (1993). Sourses of Chinese Tradition. Colombia University Pess.

Bastani Parizi, Mohammad Ebrāhim. (1969/1348SH). Siyāsat va eghtesād-e asr-e safavi. Tehran: Bongāh-e Matbou'āti-ye Safi'alishāh.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ. (1984/1363SH). Ezhdahā-ye haft sar. Tehran: Nashr-e Donyā-ye Ketāb.

Birvell, Anne. (2005/1384SH). Ostoureh-hā-ye chini (Chinese Myths). Tr. by Abbas Mokhber. Tehran: Nashr-e Markaz.

Bruce-Mitford, Miranda. (2009/1388SH). Fargang-e mosavvar-e nemād-hā va neshāneh-hā dar jahān (The illustrated book of Signs and Symbols). Tr. by Abolghāsem Dādfar.Tehran: Kalhor publication of Az-zahrā University.

Chevalier, Jean & Alain Guerbrant. (2008/1387SH). Farhang-e Nemād-hā (Dictionary of symbols). Translation & research by Soudābeh Fazā'eli. Vol. 5. Tehran: Jeyhoun.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ. (2009/1388SH). Farhang-e Nemād-hā (Dictionary of symbols). Translation & research by Soudābeh Fazā'eli. Vol. 1. Tehran: Jeyhoun.

Christensen, Emanuel Arthur. (1976/1355SH). Afarinesh-e ziyānkār dar revāyāt-e Irani (Essai sur la démonologie iranienne). Tr. by Ahmad Tabātabā'ei. Tehran: Mo'asseseh Tārikh o Farhang-e Iran.

Cotterell, Arthur & Rachel Storm. (2002). The Ultimate Encyclopedia of Mythology (The A-Z Guide to the Myths and Legends of the Ancient World). Hermes House Anness Publishing Inc.

Coyajee, J. C. (1974/1353SH). A'ein-hā va afsāneh-hā-ye chin-e bāstān (Cults and legends of ancient Iran and China). Tr. by Jalil Doustkhāh. Tehran: Feranklin.

Cristy, Antony. (2005/1384SH). Asātir-e Chin (Chiniese Myths). Tr. by Mohammad Hossein Bājelān Farrokhi. Tehran: Asātir.

Curtis, Vesta S. (1994/1373SH). Ostureh-hā-ye Irani (Persian myths). Tr. by 'Abbās Mokhber. 1^st ed. Tehran: Nashr-e Markaz.

Dādfar, Abolghāsem. (2006/1385SH). Taghābol-e adabiyāt o honar dar maktab-e Esfahān. Tehran: Farhangestān-e Honar.

Dāneshpour Parvar, Fakhri. (1994/1373SH). Ta'sir-e motaghābel-e honar-e Irān va chin. Mirās Farhangi. No. 12. Pp. 44-47.

Dāneshpour Parvar, Fakhri. (1997/1376SH). “Naghsh-e ezhdahā dar honar-e me'māri Iran”. Majmou'eh maghālāt-e nakhostin kongereh-ye me'māri va shahr sāzi.

Fakhāriyān, Pezhmān. (2003/1382SH). “Ezhdahā”. Ānāhid (pazhouhesh-hā-ye Iran shenāsi). No. 1. Pp. 120-122.

Farrokhi, Bājelān. (1956/1335SH). She'r-e chin. Tehran: Māziyār.

Fitzgerald, Charles Patrick. (2005/1384SH). Tarikh-e farhang-e chin (China: a short Cultural history). Tr. by Esmā'eil Dolatshahi. Tehran: Elmi Farhangi.

Guirand, Felix & Others. (1996/1375SH). Farhang-e Asātir-e Āshour o Bābel (Assyro-Babylonian mythology). Tr. by Abolqāsem Esmā'eilpour. Tehran: Fekr-e Rouz.

Hall, James. (2005/1383SH). Farhang-e Negārei-ye Namād-hā dar honar-e sharq o gharb (Illustrated dictionary of symbols in Eastern and Western art). Tr. by Roqayyeh Behzādi. Vol. 2. Tehran: Farhang-e Mo'āser.

Hamidi, Seyyed Ja'far. (2009/1388SH). “Negāhi be 'asr-e ferdowsi va dāstān-e Fereydoun o Zhāk dar Shāhnāmeh”. Ketāb-e māh-e adabiyāt. No. 25. Pp. 12-15.

Heidari, Ali. (2012/1391SH). Tahlil-e 'Erfāni-ye Dāstān-e Zahāk. Mytho-Mystic Literature Quarterly Journal of Islamic Azad University. Year 8. No. 26.

Hinnells, John Russell.(1996/1375SH). Shenākht-e asātir-e Iran (Persian mythology). Tr. by Zhāleh Āmouzgār. Tehran: Nashr-e Cheshmeh.

Hook, Samuel Henry. (1990/1369SH). Asātir-e khāvarmiyāneh (Middle Eastern mythology). Tr. by Ali Asghar Bahrāmi & Farangis Mazdāpoor. Tehran: Rowshangarān.

Joneydi, Fereydoun. (1979/1358SH). Zendegi va mohajerat-e Ariyā'ei.Tehran: Nashr-e Balkh.

Karimi, Fātimā. (2010/1389SH). “Khoon-e Ezhdahā dar chechmeh-hā-ye ghir-e Rāmhormoz”. Shargh Newspaper. 1117 Abān.

Kazzāzi, Mirjalāl-oddin. (1993/1372SH). Ro'yā, Hamāseh, Ostoureh. Tehran: Markaz.

Khāleghi, Kāmbiz. (2009/1388SH). “Khorshid gereftegi”. E'temād Newspaper. 2149 Dey.

Kiyān, Maryam. (1997/1376SH). Ravabet-e Iran va chin va ta'sir-e motaghābel-e an rouye zorouf-e abi va sefid. MA Thesis. Tehran University.

Mahmoudi Bakhtiāry, Ali Gholi. (1980/1358SH). Zamineh-ye farhang o tamaddon-e Iran: Negāhi be asr-e asātir. Tehran: Ofset.

Mersedeh,?. (1971/1350SH). Afsanehā'ei az shāhnāmeh.Tehran: Padideh.

Moghaddam, Mohammad. (1958/1337SH). Jastār darbāreh-ye Mehr va Nāhid. Tehran: Markaz-e Irani-ye Motāle'eh-ye Farhang-hā.

Morgan, Harry. (2004). Chinese Symbols and Superstitions. Kassinger Press.

Rastegār Fasā'ei, Mansour. (2000/1379H). Ezhdahā dar asātir-e Iran. Tehran: Tous.

Razi, Hāshem. (1967/1346H). Farhang-e A'lām-e Avestā. Tehran: Forouhar.

ــــــــــــــــــــــــ. (1992/1371H). Gāhshomāri va Jashn-hā-ye Iran-e Bāstān. Tehran: Bahjat.

Sarkārāti, Bahman. (1978/1357SH). “Pahlavān-e Azhdar-kosh dar asātir va Hamāseh-hā-ye Iran”. Shāhnāmeh-ye Ferdowsi va shokouh-e pahlavāni (majmou'eh sokhanrāni-hā-ye sevvomin jashn-e tous). Ed. by Mohammad ibn Mousā Demiri.Tehran: soroush.

Shāmlou, Ahmad. (1978/135S7H). Ketab-e koucheh. Tehran: Māziyār.

Tāwārātānī, Nahūkū. (2006/1385SH). Adabiyāt-e tatbighi-ye mār o kāj (sambol-hā-ye jāvdān dar adabiyāt-e fārsi va zhāponi) (Comparative literature snake and pine: long living symbols in Persian and Japanese literature). Tehran: Bahjat.

Teflisi, Khobeish ibn Ebrāhim. (2002/1381SH). Koliyāt-e ta'bir-e khāb-e ibn-e Sirin. Ghom: Emām-e 'Asr.

Varzaghani, Nowzar & Simā Fazl sādeghi. (2006/1385SH). “Khāneh-ye Ezhdahāyān sarzamini az moghāk tā sepehr”. Majmou'eh-ye maghālāt-e sevvomin kongereh-ye tārikh-e me'māri va shahr sāzi-ye Iran. Tehran: Nashr-e Resāneh Pardāz-e Sāzmān-e Mirās Farhangi. Pp. 428-462.

Warner, Rex. (2007/1386SSH). Dāneshnāmeh-ye asātir (The Encyclopedia of World mythology). Tr. by Abolghāsem Esmā'eil pour.Tehran: Ostoureh.

Werner, Edward Theodore Chalmers. (2005). Myths and Legends of China. London: Hellingman Press.

Williams, Charles Alfred. (2006). Chinese Symbolism and Motifs.Tokyo: Tuttle.

_||_