تلقی حقیقت‏ انگارانه مولوی از موضوع تجسّم اعمال

الموضوعات :

بهادر نامدارپور ¹ (هیات علمی دانشگاه پیام نور-دانشجوی دکتری کلام (فلسفه دین) دانشگاه پیام نور)
علیرضا پارسا ² (دانشیار فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه پیام نور)
سیدعلی علم ‏الهدی ³ (دانشیار فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه پیام نور)
محمد صادق واحدی فرد ⁴ (استادیار فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه پیام نور)

تاريخ الإرسال : 15 السبت , رمضان, 1438 تاريخ التأكيد : 15 السبت , رمضان, 1438 تاريخ الإصدار : 26 الإثنين , شعبان, 1438

الکلمات المفتاحية: مولوی, پاداش و کیفر, تجسّم اعمال, حقیقت‏ انگاری, مجازانگاری,

ملخص المقالة :

آموزه تجسّم اعمال به تبیین کیفیت پاداش و کیفر اخروی می پردازد. در الهیات اسلامی، دو تفسیر متفاوت درباره این موضوع ارائه شده است: الف- تفسیرحقیقت انگارانه، ب- تفسیر مجازانگارانه. تصدیق هریک از این دو دیدگاه بر نوع بینش و رفتار انسان در دنیا و ارزیابی آدمی از چگونگی حیات آخرت تأثیر خاصی دارد. پذیرش تلقی حقیقت انگارانه از تجسّم اعمال تقویت باور به روز جزا و تخلّف ناپذیری پاداش و کیفر اخروی و مدیریت هرچه بیشتر انسان بر افکار و اعمال خود را به دنبال دارد. هدف نگارندگان مقاله پیش رو بررسی مسأله تجسّم اعمال، مزیت تلقی حقیقت انگارانه از موضوع تجسّم اعمال نسبت به تفسیر مجازانگارانه، و روایت حقیقت انگارانه مولوی از موضوع تجسّم اعمال با روش توصیفی – تحلیلی است. نتیجه آنکه در تلقی حقیقت انگارانه مولوی از تجسّم اعمال، تبیین موضوع پاداش و کیفر اخروی اعمال انسان معقول تر وعادلانه تر به نظر می رسد و تأثیر تفکر و عمل آدمی در کیفیت سرنوشت اخروی اش به نحو جدّی تری مورد تأکید قرار می گیرد.

المصادر:

 

قرآن کریم.

ارداویراف‌نامه.1382.به کوشش ژاله آموزگار. تهران: انجمن ایرانشناسی فرانسه.

ابن سینا، حسین‌بن عبدالله. 1364. رساله اضحویه. تصحیح حسین خدیو جم. تهران: اطلاعات.

ابن عربی،محیی‌الدین محمد. 1405ق. الفتوحات المکیه. تحقیق عثمان یحیی. بیروت: دارصادر.

ابن منظور، محمد‌بن مکرم. 1414ق.لسان العرب. بیروت: دار احیاءالتراث العربی.

اسدعلیزاده،اکبر. 1393. «تجسم اعمال و ملکات نفس از نگاه عرفا». فصلنامة تخصصی عرفان اسلامی. س11. ش41.

اصفهانی، محمدحسین. 1414ق.نهایة الدرایه فی شرح الکفایه. قم: بی‌نا.

افضلی، محمدرضا. 1388. سروش آسمانی: شرح و تفسیر موضوعی مثنوی. ج2. قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی.

تفتازانی، سعدالدین. 1411. مختصرالمعانی. قم: دارالفکر.

حسن‌زاده آملی،حسن. 1381. هزار و یک کلمه.قم: دفتر تبلیغات اسلامی.

ــــــــــــــــــــ. 1375.اتحاد عاقل به معقول. قم: قیام.

خمینی،روح‏الله. 1373.شرح چهل حدیث. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام.

خویی، ابوالقاسم. 1974م.محاضرات فی اصول الفقه.تحقیق محمداسحاق فیاض. نجف: بی ‏نا.

رازی، فخرالدین.1420ق.التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب). بیروت: داراحیاء التراث العربی.

زمخشری، محمودبن عمر. 1407ق.الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: بی نا.

سبزواری، ملاهادی. 1383. اسرار الحکم. قم: بی نا.

سلطانی، منظر و سعید پورعظیمی. 1393. «بیان‌ناپذیری تجربه عرفانی با نظر به آرای مولانا در باب صورت و معنا».فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. س10. ش34.

شبستری، شیخ محمود. 1380. گلشن راز. تصحیحپرویز عباسی داکانی. تهران: الهام.

شهبازی،ایرج. 1388. «مکافات عمل:تبیین رابطه عمل و پاداش در مثنوی معنوی». پژوهشنامة ادب حماسی. س5. ش9.

صدرالدین شیرازی. 1410ق.الحکمة المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیة. بیروت: داراحیاء التراث العربی.

ــــــــــــــــ. 1361 . العرشیه. تهران: مولی.

طالقانی، نظرعلی. 1373.کاشف‌الاسرار. به کوشش مهدی طیب. تهران:موسسه فرهنگی رسا.

طبرسی،فضل‌بن حسن. 1379.مجمع البیان. بیروت: داراحیاء التراث العربی.

طبری، محمدبن جریر. 1373.جامع البیان.مصر.

طوسی، نصیرالدین. 1374.آغاز و انجام. مقدمه و شرح حسن حسن‌زاده آملی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

عاملی،بهاءالدین. 1415ق. الاربعون حدیثأ. قم: بی نا.

عطار نیشابوری، فریدالدین محمد. 1383. منطق‌الطیر. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: علمی.

علوی یمنی، یحیی‌بن حمزه. 1423ق.الطراز لاسرار البلاغه. بیروت: مکتبه عنصریه.

غزّالی،امام محمد.1409ق. الاربعین فی اصول الدین. بیروت: دارالکتب العلمیه.

فرغانی، سعیدالدین سعید. 1379. مشارق الدراری. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.

فروزانفر، بدیع‏الزمان. 1341. احادیث مثنوی معنوی. تهران: دانشگاه تهران.

فلسفی، محمدتقی. 1377. معاد از نظر روح و جسم. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

فیض کاشانی، ملامحسن. 1377. علم‌الیقین. ج 1و2. تهران: بیدار.

قونوی، صدرالدین. 1371. الفکوک. ترجمة محمد خواجوی. تهران: مولی.

لاهیجی، عبدالرزاق. 1383. گوهر مراد. تهران: سایه

مجلسی، محمدباقر. 1403-1404ق. بحار‌الانوار. بیروت: مؤسسه الوفاء؛داراحیاء التراث العربی.

مطهری،مرتضی. 1379. عدل الهی. تهران: صدرا.

مفید، محمدبن محمد. 1413ق. اوائل المقالات. تحقیق ابراهیم الانصاری. قم: المؤتمرالعالمی للشیخ المفید.

مولوی بلخی، جلال‌الدین محمد. 1353. مثنوی معنوی. تصحیح رینولد الین نیکلسون. تهران: امیرکبیر.

ـــــــــــــــــــــــــــــ. 1376. کلیات دیوان شمس. تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر. تهران: مستوفی.

نجاریان، محمدرضا. 1385. «کاوش در مجاز عقلی». فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. س2. ش3.

نراقی، محمدمهدی. 1387جامع‌السعادات. تصحیح سیدمحمد کلانتر. قم: اسماعیلیان.

 

Reference

The Holy Qurān.

‘Alavi Yamani, Yahyā ibn-e Hamzeh. (1423AH). Al-tarāz al-asrār al-balāqah. Beirut: Maktabah ‘Onsoriyah.

‘Āmoli, Bahā’ al-din. (1415AH). Al-arba’oun hadisan. Ghom: No publisher.

Afzali, Mohammad Rezā. (2009/1388SH). Soroush-e āsemāni. 2^nd Vol. Ghom: Markaz-e Bein Al-melali-ye Tarjomeh va nashr-e Al-mostafā.

Ardāvirāf-nāmeh. (2003/1382SH). With the Effort of Jāleh Āmouzgār. Tehrān: Anjoman-e Irān-shenāsi-ye Farans-e. 

Asad alizādeh, Akbar. (2014/1393SH). “Tajassom-e a’māl va malekāt-e nafs az negāh-e orafā”. Fsal-nameh-ye Tkhasosi-ye Erfān-e Eslāmi. Year 11. No. 41. Zanjān: Daneshgāh-e Āzād-e Eslāmi.

AttarNeishābouri, Farid-ol din Mohammad. (2004/1383SH). Mantegh al-tayr. Ed by Mohammad Rezā Shafi’I kadkani. Tehrān: Enteshārāt-e Elmi.

Esfahāni, Mohammad Hosein. (1414AH). Nahāyat al-derāyat fi sharh-e al-kefāyat. Ghom: No Publisher.

Falsafi, Mohammad Taghi. (1998/1377SH). Ma’ād az nazar-e rouh va jesm. Tehrān: Daftar-e Nashr-e Farhang-e Eslāmi.

Faraqāni, Sa’id al-din. (2000/1379SH). Mashāregh al-darāri. Ghom: Daftar-e Tahghighāt-e Eslāmi.

Feiz-e Kāshāni, Mollā Mohsen. (1998/1377SH). ‘Elm al-yaghin. Tehrān: Enteshārāt-e Bidār.

Ghounavi, Sadr al-din. (1992/1371SH). Al-fokouk. Tr by Mohammad Khājavi.Tehrān: Enteshārāt-e Molā.

Hasan Zādeh Āmoli, Hasan. (1996/1375SH). Ettehād-e āghel be ma’ghoul. Ghom: Enteshārāt-e Ghiyām.

Hasan Zādeh Āmoli, Hasan. (2002/1381SH). Hezār va yek kalameh. Ghom: Daftar-e Tabliqāt-e Eslāmi.

Ibn-e Arabi, Mohiy-ol din. (1423-1405AH). Al-fotouhāt al-makkiyeh. Research by Osmān Yahyā. Beirut: Dār Sāder.

Ibn-e Manzour, Mohammad ibn-e Mokrem.(1414AH). Lesān al-arab. Beirut: Dār Ehyā Al-torās Al-arabi.

Ibn-e Sinā, Hosein ibn-e Abdollah. (1985/1364SH). Resaleh-ye  azhaviyeh. Ed.by Hosein Khadivjam. Tehrān: Eenteshārāt-e Etelā’āt.

Khoi, Abolghāsem. (1974/1353SH). Mohāzerāt fi osoul-e fegh. Mohammad Eshāgh Fayāz. Najaf: No Publisher.

Khomeini, Rouhollah. (1994/1373SH). Sharh-e chehel hadis. Tehrān: Mo’asseseh-ye Tanzim va Nashr-e Āsār-e Emām.

Lāhiji, Abdol Razāgh. (2004/1383SH). Gohar-e morād. Tehrān: Nashr-e Sāyeh.

Majlesi, Mohammad Bāgher. (1404-1403AH). Behār al-anvār. Beirut: Mo’asseseh-ye Al-vafā.

Mofid, Mohammad ibn-e Mohammad. (1413ah). Ava’el al-maghālāt. Research by Ebrāhim Al-ansāri. Ghom: Al-mo’tamer Al-ālami lel-sheikh Al-mofid.

Molavi Balkhi, Jalāl ol-din Mohammad. (1974/1353SH). Masnavi-ye ma’navi. Ed by Reynold Alleyne Nicholson. Tehrān: Amirkabir.

Molavi Balkhi, Jalāl ol-din Mohammad. (1997/1376SH). Koliāt-e divān-e shams. Ed by Forouzānfar. Tehrān: Enteshārāt-e Mostofi.

Motahari, Mortezā. (2000/1379SH). Adl-e elāhi. Tehrān: Enteshārāt-e Sadrā.

Najāriān, Mohammad Rezā. (2006/1385SH). “Kāvosh dar majāz-e aghli”. Fasl-nameh-ye Adabiāt-e Erfāni Ostoureh-shenākhti. Year 2. No. 3.

Narāghi, Mohammad Mahdi. (2008/1387SH). Jāme’ al-sa’ādāt. Ed by Seyyed Mohammad Kalāntar. Ghom: Enteshārāt-e Esmaeiliān.

Qazāli, Emām Mohammad. (1409AH). Al-arba’in fi osoul al-din. Beirut: Dār Al-kotob Al-‘elmiyah.

Rāzi, Fakhr Al-din. (1420AH).Al-tafsir al-kabir (mafātih al-qeib). Beirut: Dār Ehyā Al-torās Al-arabi. ;

Sabzevāri, Mollā Hādi. (2004/1383SH). Asrār al-hekam. Ghom: No Publisher.

Sadr al-din-e Shirāzi. (1410AH). Al-hekmat al-mote’āliyeh fi al-asfār al-arba’eh al-‘aghliyat. Beirut: Dār Ehyā Al-torās Al-arabi.

Sadr al-din-e Shirāzi. (1982/1361SH). Al-arshiyeh. Tehrān: Enteshārāt-e Molā.

Shabestari, Mahmoud. (2001/1380SH). Golshan-e rāz. Ed. by Parviz Abbāsi Dākāni. Tehrān: Nashr-e Elhām.

Shahbāzi, Iraj. (2009/1388SH). “Mokāfāt-e amal: tabeen-e rābeteh-ye amal va pādāsh dar masnavi-ye ma’navi”. Pajouhesh-nāmeh-ye Adab-e Hamāsi. Year 5. No. 9. Roudehen. Dāneshgāh-e Āzād-e Eslāmi.

Soltāni, Manzar and Saeed Pour Azimi. (2014/1393SH). “Bayān nāpaziri-ye tajrobeh-ye erf

Tabari, Mohammad ibn-e Jarir. (1994/1373SH). Jāme’ Al- bayān. Mesr.  No publisher.

Tabarsi, Fazl ibn-e Hasan. (2000/1379SH). Majma’ Al-bayān. Beirut: Dār Ehyā Al-torās Al-arabi.

Taftāzāni,Sa'ad al-Din. (1411AH). Mokhtasar al-ma’āni. Ghom: Dār Al-fekr.

Tāleghāni, Nazar Ali. (1994/1373SH). Kāshef al-asrār. With the Effort by Mahdi Tabib. Tehrān: Mo’asseseh-ye Farhangi Rasā.

Tousi, Nasir ol-din. (1995/1374SH). Āqāz va anjām. With the Introduction and Explanation by Hasanzādeh Āmoli. Tehrān: Vezārat-e Farhang va Ershād-e Eslāmi.  

Zamakhshari, Mahmoud ibn-e Omar. (1366SH/1407AH). Al-kashāf an haghā’egh-e qavāmez-e al-tanzil. Beirut: No Publisher.