رویکردی انتقادی به انگاره‌های کهن‌الگویی زنان در آثار غزاله علیزاده

الموضوعات :

نرگس باقری ¹ , مصطفی موسوی راد ²

1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان–
2 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

تاريخ الإرسال : 06 الأحد , شعبان, 1436 تاريخ التأكيد : 06 الأحد , شعبان, 1436 تاريخ الإصدار : 28 الثلاثاء , ذو القعدة, 1435

الکلمات المفتاحية: غزاله علیزاده, نقد روانشناختی, نقد اسطوره‌ای, زنان, کهن‌الگو,

ملخص المقالة :

ویژگی‌های مشترک زیادی تعدادی از شخصیت‌های زن در داستان‌های غزاله علیزاده را شاخص و قابل توجه کرده و از آنها انگاره‌هایی اسطوره‌اییا شبه‌اسطوره‌ای ساخته است؛ ویژگی‌های مثبت و منفی شیطانیا فرشته بودن، کودک یا پیر بودن همزمان، برخورداری از قدرت جادوی زنانه، فرزانگی روحانی، مظهر الهام و ارضای معنوی بودن و دیگر ویژگی‌هایی که برای انگاره‌‌های کهن‌الگویی ذکر شده است. از آنجا که بین نقد اسطوره‌ای و شیوۀ روان‌شناختی ارتباط کاملاً نزدیکی وجود داردو کهن‌الگوها همچون غرایز، بر رفتار انسان تأثیرمی‌گذارند و به شکل‌گیری شخصیت کمک می‌کنند و هر دوی اینها با انگیزه‌های زیربنایی رفتار انسان سر و کار دارند، در این مقاله با رویکردی انتقادی به تحلیل ویژگی‌های شخصیت‌هایزن در آثار علیزادهپرداخته شده است.این پژوهش نشان می‌دهد که خلق تصاویریکسویه، رمزآلودگی و ناشناختگی، و نابهنجاری در پیوند بین واقعیت و رؤیا در خلق چهره‌ زنان از جمله پیامدهای توجه نویسنده به نشانه‌های اسطوره‌ای است.

المصادر:

 

کتابنامه

اردوبادی، احمد. 1354. مکتب روانشناسی تحلیلی کارل گوستاو یونگ و آخرین گفت‌وگوها با وی. شیراز: دانشگاه شیراز.

انوشه، حسن. 1376. فرهنگ‌نامه‌ ادب فارسی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و انتشارات اسلامی.

اوداینیک، ولادیمیر والتر. 1379. یونگ و سیاست: اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی کارل گوستاو یونگ. ترجمة علیرضا طیّب. تهران: نی.

بیلسکر، ریچارد. 1388. اندیشۀ یونگ. ترجمۀ حسین پاینده. چ3. تهران: آشیان.

سیاسی، علی‌اکبر. 1370. نظریه‌های شخصیت یا مکاتب روان‌شناسی. تهران: دانشگاه تهران.

شمیسا، سیروس. 1385. نقد ادبی. تهران: میترا.

صرفی، محمد‌رضا و جعفر عشقی. 1387. «نمودهای مثبت «آنیما» در ادبیات فارسی». فصلنامة نقد ادبی. مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس. س1. ش3.

علیزاده، غزاله. 1378. با غزاله تا ناکجا (مجموعه داستان). تهران: توس.

ــــــــــــ. 1387. خانۀ ادریسیها. چ5. تهران: توس.

ــــــــــــ. 1380. شب‌های تهران. چ2. تهران: توس.

فدایی، فربد. 1389. کارل گوستاو یونگ: بنیانگذار روانشناختی تحلیلی. چ3. تهران: دانژه.

فرای، نورتروپ. 1377. تحلیل نقد. ترجمة صالح حسینی. تهران: نیلوفر.

فوردهام، فریدا. 1356. مقدمه‌ای بر روان‌شناسی یونگ. ترجمة مسعود میر‌بهاء. ج3. تهران: اشرفی.

فیست، جس، گریگوری. 1384. نظریه‌های شخصیت. ترجمة یحیی سید‌محمدی. تهران: روان.

گرین، ویلفرد و دیگران. 1385. مبانی نقد ادبی. ترجمۀ فرزانه طاهری. چ4. تهران: نیلوفر.

مقدادی، بهرام. 1349. «بوف کور و عقده ادیپی: نقد روانی». جهان نو. س25. ش1 و 2.

مک‏آفی، نوئل. 1385. ژولیا کریستوا. ترجمة مهرداد پارسا. تهران: مرکز.

هال، کالوین اسپرینگر و ورنون نوردبی. 1375. مبانی روان‌شناسی تحلیلی یونگ. ترجمة محمد‌حسین مقبل. تهران: مرکز فرهنگی انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم.

یاوری، حورا. 1384. زندگی در آئینه. تهران: نیلوفر.

________. 1386. روانکاوی و ادبیات. تهران: سخن.

یونگ، کارل گوستاو. 1377. تحلیل رؤیا. ترجمۀ رضا رضایی. تهران: افکار.

____________.1368 . چهار صورت مثالی. ترجمۀ پروین فرامرزی. مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.

___________. 1373. روانشناسی و کیمیاگری. ترجمة پروین فرامرزی. مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.

___________. 1389. ضمیر پنهان. ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل‌پور. چ8. تهران: قطره.

 

References

Alizādeh, Ghazāleh. (1999/1378SH). Bā ghazāleh tā nākojā (majmou’e dāstān). Tehran: Tous.

Alizādeh, Ghazāleh. (2001/1380SH). Shab-hā-ye Tehran. 2^nd Ed. Tehran: Tous.

Alizādeh, Ghazāleh. (2008/1387SH). Khaneh-ye edrisihā . 5^th Ed. Tehran: Tous.

Anousheh, Hasan. (1997/1376SH). Farhang-nāmehAdab-e Fārsi. Tehran: Sāzmān-e chap va enteshārāt-e vezārat-e farhang va enteshārāt-e eslāmi.

Bilsker, Richard. (2009/1388SH). Andishe-ye Young (On Jung). Tr. by Hossein Pāyandeh. Tehran: Āshiān.

Fadāei, Farbod. (2010/1389SH). Carl Gustav Jung: bonyāngozār-e ravānshenākhti tahlili. 2^nd Ed. Tehran: dānzheh.

Feist, Jess and Gregory Feist. (2005/1384SH). Nazariyeh-hā-ye shakhsiyat (Theories of Personality). Tr. by Yahyā Seyyed Mohammadi. Tehran: Ravān.

Fordham, Frida. (1977/2536). Moqadame-i bar ravānsheāsi-e Young (An Introduction to Jung’s Psycology). 3^rd Ed.Tr. by Masʹoud Mirbahā. Tehran: Ashrafi.

Frye, Herman Northrop. (1998/1377SH). Tahlil-e naqd (Anatomy of Criticism: Four Essays). Tr. by Sāleh Hosseini. Tehran: Niloufar.

Guerin, Wilfred L. and Others. (2006/1385SH). Mabāni-e naqd-e adabi (A Handbook of critical Approaches to literature). Tr. by Farzāneh Tāheri. Tehran: Niloufar.

Hall, Calvin S. and Vernon J. Nordby.(1996/1375H).Mabāni-e ravānshenāsi-e tahlili-e Jung (A primer of Jungian psychology). Tr. by Mohammad Hoseein Moqbel. Tehran: markaz-e farhangi enteshārāt-e Jahād-e Dāneshgahi-ye vāhed-e tarbiyat-e mo’allem.

Jung, Carl Gustav. (1994/1373SH). Ravān shenāsi va kimiyāgari (alchemy and Psychology). Tr. by Parvin Farāmarzi. Mashhad: Mo’āvenat-e farhangi-ye Āstān-e qods-e Razavi.

Jung, Carl Gustav. (1991/1368SH). Chahar sourat-e mesāli (Four archetypes , mother, rebirth spirit, Trickster). Tr. By Parvin Faramarzi. Mashhad: Mo’āvenat-e farhangi-ye Āstān-e qods-e Razavi.

Jung, Carl Gustav. (1998/1377SH). Tahlil-e ro’yā (Dream analysis).Tr. by Rezā Reza’ei. Tehran: Afkār.

Jung, Carl Gustav. (2010/1389SH). Zamir-e penhān (The Undiscovered Self).Tr. by Abolghāsem ‘Esmā’il Pour. 8^th Ed. Tehran: Ghatreh.

McAfee, Noelle. (2006/1385SH). Zhouliyā kristovā (Kristeva Julia). Tr. by Mehrdād Pārsā. Tehran: Markaz.

Meghdādi, Bahrām. (1970/1349SH)."Bouf-e kour va ‘oghdeh odipi: naqd-e ravān"i. Jahān-e now. Year 25. No. 1&2.

Odajnyk, V. Walter. (2000/1379SH). Jung va siyāsat: andisheh-hā-ye siyāsi va ejtema’i Carl Gustav Jung (Jung and Politics: The Political and Social Ideas of C.G. Jung). Tr. by Alireza Tayyeb. Tehran: Ney.

Ordoubādi, Ahmad. (1975/1354SH). Maktab-e ravānshenāsi-e tahlili-e Carl gustav Jang o ākharin goft-o-gou-hā bā vey. Shiraz: University of Shiraz.

Sarfi, Mohammad Rezā & Ja’far ‘Eshghi. (2008/1387SH)."Nemoud-hā-ye mosbat-e "anima" dar adabiyvte-e Farsi".Faslnāmeh-ye naqde adabi.Markaz-e tahghighāt-e zabān o adabiyāt-e Fārsi daneshgāh-e tarbiyat-e modarres.Year 1. No. 3.

Shamisā, Sirous. (2006/1385SH). Naqd-e adabi. Tehran: Mitrā.

Yāvari, hourā. (2005/1384SH). Zendegi dar a’ineh. Tehran: Noloufar.

Yāvari, hourā. (2007/1386SH). Ravānkāvi va adabiyāt. Tehran: Sokhan.

 

References

Alizādeh, Ghazāleh. (1999/1378SH). Bā ghazāleh tā nākojā (majmou’e dāstān). Tehran: Tous.

Alizādeh, Ghazāleh. (2001/1380SH). Shab-hā-ye Tehran. 2^nd Ed. Tehran: Tous.

Alizādeh, Ghazāleh. (2008/1387SH). Khaneh-ye edrisihā . 5^th Ed. Tehran: Tous.

Anousheh, Hasan. (1997/1376SH). Farhang-nāmehAdab-e Fārsi. Tehran: Sāzmān-e chap va enteshārāt-e vezārat-e farhang va enteshārāt-e eslāmi.

Bilsker, Richard. (2009/1388SH). Andishe-ye Young (On Jung). Tr. by Hossein Pāyandeh. Tehran: Āshiān.

Fadāei, Farbod. (2010/1389SH). Carl Gustav Jung: bonyāngozār-e ravānshenākhti tahlili. 2^nd Ed. Tehran: dānzheh.

Feist, Jess and Gregory Feist. (2005/1384SH). Nazariyeh-hā-ye shakhsiyat (Theories of Personality). Tr. by Yahyā Seyyed Mohammadi. Tehran: Ravān.

Fordham, Frida. (1977/2536). Moqadame-i bar ravānsheāsi-e Young (An Introduction to Jung’s Psycology). 3^rd Ed.Tr. by Masʹoud Mirbahā. Tehran: Ashrafi.

Frye, Herman Northrop. (1998/1377SH). Tahlil-e naqd (Anatomy of Criticism: Four Essays). Tr. by Sāleh Hosseini. Tehran: Niloufar.

Guerin, Wilfred L. and Others. (2006/1385SH). Mabāni-e naqd-e adabi (A Handbook of critical Approaches to literature). Tr. by Farzāneh Tāheri. Tehran: Niloufar.

Hall, Calvin S. and Vernon J. Nordby.(1996/1375H).Mabāni-e ravānshenāsi-e tahlili-e Jung (A primer of Jungian psychology). Tr. by Mohammad Hoseein Moqbel. Tehran: markaz-e farhangi enteshārāt-e Jahād-e Dāneshgahi-ye vāhed-e tarbiyat-e mo’allem.

Jung, Carl Gustav. (1994/1373SH). Ravān shenāsi va kimiyāgari (alchemy and Psychology). Tr. by Parvin Farāmarzi. Mashhad: Mo’āvenat-e farhangi-ye Āstān-e qods-e Razavi.

Jung, Carl Gustav. (1991/1368SH). Chahar sourat-e mesāli (Four archetypes , mother, rebirth spirit, Trickster). Tr. By Parvin Faramarzi. Mashhad: Mo’āvenat-e farhangi-ye Āstān-e qods-e Razavi.

Jung, Carl Gustav. (1998/1377SH). Tahlil-e ro’yā (Dream analysis).Tr. by Rezā Reza’ei. Tehran: Afkār.

Jung, Carl Gustav. (2010/1389SH). Zamir-e penhān (The Undiscovered Self).Tr. by Abolghāsem ‘Esmā’il Pour. 8^th Ed. Tehran: Ghatreh.

McAfee, Noelle. (2006/1385SH). Zhouliyā kristovā (Kristeva Julia). Tr. by Mehrdād Pārsā. Tehran: Markaz.

Meghdādi, Bahrām. (1970/1349SH)."Bouf-e kour va ‘oghdeh odipi: naqd-e ravān"i. Jahān-e now. Year 25. No. 1&2.

Odajnyk, V. Walter. (2000/1379SH). Jung va siyāsat: andisheh-hā-ye siyāsi va ejtema’i Carl Gustav Jung (Jung and Politics: The Political and Social Ideas of C.G. Jung). Tr. by Alireza Tayyeb. Tehran: Ney.

Ordoubādi, Ahmad. (1975/1354SH). Maktab-e ravānshenāsi-e tahlili-e Carl gustav Jang o ākharin goft-o-gou-hā bā vey. Shiraz: University of Shiraz.

Sarfi, Mohammad Rezā & Ja’far ‘Eshghi. (2008/1387SH)."Nemoud-hā-ye mosbat-e "anima" dar adabiyvte-e Farsi".Faslnāmeh-ye naqde adabi.Markaz-e tahghighāt-e zabān o adabiyāt-e Fārsi daneshgāh-e tarbiyat-e modarres.Year 1. No. 3.

Shamisā, Sirous. (2006/1385SH). Naqd-e adabi. Tehran: Mitrā.

Yāvari, hourā. (2005/1384SH). Zendegi dar a’ineh. Tehran: Noloufar.

Yāvari, hourā. (2007/1386SH). Ravānkāvi va adabiyāt. Tehran: Sokhan.