آداب مکالمه انسان با خدا بر اساس مدل ارتباطی دیوید برلو و نظریه یاکوبسن (با تکیه ‌بر آثار منثور عرفانی تا قرن هفتم)

الموضوعات :

مریم نجفی ¹ ( دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور )
حسین یزدانی ² ( دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور )
علی اصغر میرباقری فرد ³ ( استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان )
فاطمه کوپا ⁴ ( استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور )

تاريخ الإرسال : 27 الإثنين , رمضان, 1439 تاريخ التأكيد : 27 الإثنين , رمضان, 1439 تاريخ الإصدار : 07 الثلاثاء , رمضان, 1439

الکلمات المفتاحية: خدا, انسان, گفت‌وگو, دیوید برلو, یاکوبسن,

ملخص المقالة :

در تفکر دینی و عرفانی، ارتباط گفتاری بین انسان و خالق جایگاه ویژه‌ای دارد. خداوند در ایجاد این ارتباط پیش‌قدم است. هر دو سوی رابطه، گاهی نقش فرستنده و گاهی نقش گیرنده را دارند. در این تحقیق به بررسی راه‌های ارتباط گفتاری انسان با خدا در قالب نماز، دعا، مناجات و آداب مرتبط با آن پرداختیم. ابزارهای لازم برای برقراری ارتباط کلامی همچون شنیدن و نقش حرکات بدن در تکمیل و تقویت ارتباط گفتاری؛ شیوه‌های ارتباط گفتاری خدا با بندگان در قالب وحی و الهام و جز آنها در عرفان و تصوف از موضوعات این مقاله است. در ارتباط گفتاری انسان با خدا در نماز خواندن، شیوة گفت‌وگو و نوع حرکات از سوی خدا برای انسان تعیین شده است، امّا در دعا و مناجات، انسان شیوة گفت‌وگو را با تکیه به آیات و احادیث و حال درونی خود انتخاب می‌کند. در این پژوهش، برای تحلیل ارتباط کلامی انسان با خدا از نظریه‌های جدید دربارة ارتباط گفتاری مانند نظریة یاکوبسن و مدل ارتباطی دیوید برلو استفاده کردیم.

المصادر:

ابونصر سراج، عبدالله‌بن علی. 1382، اللمع فی التصوف. تصحیح رینولد آلن نیکلسون. ترجمة مهدی مجتبی. تهران: اساطیر.

استیس، و. ت. 1367. عرفان و فلسفه. ترجمة بهاء‌الدین خرمشاهی. تهران: سروش.

ایزوتسو، توشیهیکو. 1381. خدا و انسان در قرآن: معنی‌شناسی جهان‌بینی در قرآن. ترجمة احمد آرام. چ5. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

پورجوادی، نصر الله. ۱۳۸۵. زبان حال در عرفان و ادبیات پارسی. تهران: هرمس.

خواجه عبدالله انصاری. 1377. مجموعه رسائل. تصحیح محمد سرور مولائی. چ2. تهران: طوس.

رشیدالدین میبدی، احمدبن ابی سعد. ۱۳۷۱. کشف الاسرار و عدة الابرار. تصحیح علی اصغر حکمت. چ5. تهران: امیرکبیر.

روزبهان بقلی. 1389. مشرب الارواح. ترجمه و شرح قاسم میر آخوری. تهران: آزاد مهر.

سهروردی، شهاب‌الدین. 1364. عوارف المعارف. ترجمة ابو منصور عبد المؤمن اصفهانی. به کوشش  قاسم انصاری. تهران: علمی و فرهنگی.

صفوی، کورش. ۱۳۸۳. از زبان‌شناسی به ادبیات. تهران: سوره مهر.

عزالدین کاشانی، محمود. 1389. مصباح الهدایة و مفتاح الکفایة. تصحیح جلال‌الدین همایی. تهران: زوار.

عین‌القضات همدانی، عبدالله‌‌بن محمد. 1370. تمهیدات. تصحیح عفیف عسیران. تهران: منوچهری.

فرهنگی، علی ‌اکبر. 1379. ارتباطات انسانی. چ4. تهران: رسا.

قشیری، عبدالکریم‌‌بن هوازن. 1354. رسالة قشیریه. تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

کلابادی، ابوبکر بن محمد. 1363. خلاصه شرح تعرف لمذهب التصوف. تصحیح احمد علی رجایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

کول، کریس. 1387. مهارت‌های ارتباطی. ترجمة محمد رضا آل یاسین. تهران: هامون.

گیرو، پی یر. ۱۳۸۰. نشانه‌شناسی. ترجمة محمد نبوی. تهران: آگاه.

محسنیان راد، مهدی. 1378. ارتباط‌شناسی: ارتباطات انسانی (میان فردی، گروهی، جمعی). تهران: سروش.

محقق ترمذی، برهان‌الدین حسین. 1377. معارف. تصحیح و حواشی بدیع الزمان فروزانفر. چ2. تهران: مرکز نشر دانشگاهی

مستملی بخاری، ابوابراهیم اسماعیل‌بن محمد. ۱۳۶۵. شرح التعرف لمذهب التصوف. تصحیح محمد روشن. چ1. تهران: اساطیر.

مولوی، جلال‌الدین محمد. 1388. فیه ما فیه. تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر. تهران: خیام.

نجم رازی، عبدالله‌بن محمد. 1352. مرصاد العباد. به کوشش محمد امین ریاحی. تهران: علمی فرهنگی.

هجویری، ابو الحسن علی‌بن عثمان. 1383. کشف المحجوب. تصحیح محمود عابدی. تهران: سروش.

یاکوبسن، رومن. ۱۳۸۰. زبان‌شناسی و شعر شناسی. ترجمة کورش صفوی. تهران: هرمس.

شفیعی کدکنی، محمد رضا. ۱۳۷۶. موسیقی شعر. تهران: آگاه.

 

English source

Berlo, David. (1960). The process of Communication. Michigan State University/ New York: Rinehart and Winston.

 

References

Abū Nasr-e Sarrāj, Abdollāh ebn-e Alī. (2003 /1382SH). Al-loma’ fī tasavvof. Ed. by R. A. Nicholson. Tr. by Mahdī Mojtabā. Tehrān: Asātīr.

Eynolqozāt Hamedānī, Abdollāh ebn-e Mohammad. (1991/1370SH), Tamhīdāt. Ed by Afīf Osayrān. Tehrān: Manūčehrī.

Ezz al-dīn Kāšānī, Mahmūd ebn-e Alī. (2010 /1389SH). Mesbāh al-hedāyat va Meftāh al-kefayeh. Ed by Jalāl al-dīn Homāi. Tehrān: Zavvār.

Farhangī, Alīakbar. (2000/ 1379SH). Ertebātāt-e ensānī. 2^nd Vol 2. 4^th ed. Tehrān: Institute of Cultural Services expressive.

Giro, Peer. (2001/ 1380SH) . Nešāne-šenāsī (Semiotics). Tr. by Mohammad Nabavī. Tehrān: Āgāh.

 Hojvīrī, Abū al-Hasan Alī ebn-e Osmān. (2004/ 1383SH). Kašf al-Mahjūb. Ed by Mahmūd Ābedī. Tehrān: Sorūš.

Izutsu, Tvshyhyko. (2002/ 1381SH). Xodā va ensān dar qor’ān (Semantics worldview in the Qur'an). Tr by Ahmad Ārām. 4^th ed. Tehrān: Daftar-e Našr-e Farhang-e Eslāmī.

Jakobson, R. (2001/1380SH). Zabān-šenāsī va še’r-šenāsī (Linguistics and Poetics). Tr by Kūroš Safavī. Tehrān. Hermes.

Kalābādī, Abdullāh ebn-e Mohammad. (1984 / 1363SH). Xolāse-ye šareh-e ta’arof lemazhab-e al-tsavvof. Ed by Ahmad Alī Rajāi. Tehrān: Pažūhešgāh-e Olūm-e Ensānī va Motale’āt-e Farhangī.

Kul, Keris. (2008 / 1378SH). Mahārat-hā-ye ertebātī (Communication skills). Tr. by Mohammad Rezā Āl-e yāsīn. Tehrān: Hāmūn.

Mohaqeq Termazī, Borhā al-dīn Hossein. (1998/1377SH). Ma’āref. ED. by Badī'ozamān Forūzānfar. 2^nd ed. Tehrān: Našr-e Dānešgāhī.

 Mohsenīyan Rād, M. (1999/1378SH). Ertebāt-šenāsī: ertebāt-e ensānī. Tehrān: Sorūš.

Mostamlī Boxārī, Abū Ebrāhīm Esmā’īl ebn-e Mohammad. (1986/ 1365SH). Šarh-e ta’arrof lemazhab-e tasavvof. Ed by Mohammad Rošan . 1^st ed. Tehrān:  Asātīr.

Mowlavī, Jalāl al-dīn Mohammad. (2009/1388SH). Fīhe māfīh. Ed by Badī'ozzamān Forūzānfar. Tehrān: Xayyām.

 Najm Rāzī, Abdollāh ebn-e Mohammad. (1973/ 1352SH). Mersād al-ebād. With the effort of Mohammad Amīn Rīyahī. Tehrān: Elmī va Farhangī.

Pūrjavādī, Nasrollāh. (2005/ 1385SH). Zabān-e hāl dar erfān va adabīyat-e fārsī. Tehrān: Hermes.

Qošeyrī, Abdolkarīm ebn-e Havāzan. (1975/1354SH). Resāle-ye qošeyrīye. ed by Badī’ozamān Forūzānfar. Tehrān: Bongāh-e Tarjome va Našr-e Ketāb.

Rashīd al-dīn Meybodī, Ahmad ebn-e Abī Sa'd. (1993/ 1371SH). Kašf al-asrār.  Ed by Alī Asqar Hekmat. 5^th ed. Tehrān: Amīrkabīr.

Rūzbahān Baqlī. (2011/1389SH). Mašrab al-arvāh. Tr. by Qāsem Mīrāxorī. Tehrān: Āzādmehr.

Safavī, Kūroš. ( 2003/ 1383 SH). Az zabān-šenāsī be adabīyat. Tehrān: Sūre-ye Mehr.

Šafī’ī Kadkanī, Mohammad Rezā. (1997/1376SH). Mūsīqī-ye Še’r. Tehrān: Āgāh.

Sohravardī, Šahāb al-dīn, (1985/1364SH). Avāref al-ma’āref. Tr. by Abū Mansūr Abdolmo’men Esfahānī. Ed by Qāsem Ansārī.Tehrān: Molā.

Stace. W. T. (1988/1367SH). Erfān va falsafe (‎Mysticism and philosophy). Tr. by Bahā’al-dīn Xorramšāhī. Tehrān: Sorūš.

 Suhrawardi, Ziauddin Abu Alnjyb, 1979, customs Almrydyn correction: Najib miles heravi, translation Umar bin Muhammad bin Ahmad Shirak, Tehran, Molly.

Xāje Abdollāh Ansārī. (1998/1377SH). Majmū’e rasā’el. Ed. by Mohammad sarvare Molāei. 2^nd. Tehrān: Tūs.