جاودانگی و نامیرایی در اسطوره‌های شاملو

ناصری تازه شهری, ناصر; یوسفی, لعیا

رقم المقالة : MMLQ-1510-1058 (R3) زيارة : 272 الصفحة: 265 - 298

نوع المخطوط: ابحاث

جاودانگی و نامیرایی در اسطوره‌های شاملو

الموضوعات :

1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی
2 - دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسامی واحد خوی

تاريخ الإرسال : 03 الإثنين , جمادى الثانية, 1439 تاريخ التأكيد : 03 الإثنين , جمادى الثانية, 1439 تاريخ الإصدار : 04 الأحد , جمادى الأولى, 1439

الکلمات المفتاحية: اسطوره, شاملو, شعر معاصر, جاودانگیف مرگ سرخ,

ملخص المقالة :

اغلب شاعران و نویسندگان برجسته برای جاودانه کردن آثارشان از انواع اسطوره‌ها بهره می‌گیرند و با همانند کردن قهرمانان خود به قهرمانان اسطوره‌ای، نه تنها پیوند و پلی ما بین زمان حال و گذشته ایجاد می‌کنند بلکه قهرمانان خود را جاودانه می‌گردانند. در میان شاعران معاصر شاملو به سبب داشتن روحیه مبارزه‌جویی بیشتر به اسطوره روی آورده است و بسامد بالای کاربرد انواع اسطوره‌های ملّی و میهنی و حتّی جهانی، او را به شاعر اسطوره‌سازِ جهانی معروف کرده است. او در اسطوره‌هایش نه تنها از شخصیّت‌های قهرمانی بلکه از اسطوره‌های حیوانی، گیاهی، عناصر طبیعی و آیینی برای بیان آرمان‌هایش بهره جسته است. هر چند جاودانگی از صفات همه اسطوره‌ها است امّا ویژگی بارز اسطوره‌های شاملو حیات مجدّد و تولّد دوباره آنها است. در تفکّر اسطوره‌ای او مرگ جسمانی قهرمان، حیات ابدی و جاودانی به همراه دارد تا آن حد که شاملو کلام و اشعارش را بعد از مرگ جسمانی خود، تولّد دوباره اسطوره شاملو و شاملوها می‌داند. بنابراین، مقصود شاملو از به کار بردن اسطوره، جاودانگی و حیات‌بخشی به قهرمانان خود است. در این مقاله به تحلیل نمونه‌هایی از اسطوره‌های شاملو پرداخته می‌شود که شاعر با آوردن آن‌ها انگیزه رویش و تولّد دوباره را اراده کرده است تا آن حد که حیاتشان را در مرگشان می‌داند.

المصادر:

کتابنامه

«آرش». دانشنامة ادب فارسی. 1375. به کوشش حسن انوشه. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

آیدنلو ، سجاد. 1388. «سیاوش ، مسیح (ع) و کیخسرو». فصلنامة پژوهش‌های ادبی. بهار. ش 23.

ـــــــــــ .1386. نارسیده ترنج. اصفهان: نقش مانا.

اسمیت، ژوئل. 1384. فرهنگ اساطیر یونان و رم. ترجمة شهلا برادران. تهران: روزبهان.

امین‌پور، قیصر. 1388. مجموعه کامل اشعار. تهران: مروارید.

باقی‌نژاد، عبّاس. 1387. انسان‌گرایی در شعر شاملو. ارومیه: دانشگاه آزاد اسلامی ارومیه.

براهنی، رضا. 1380. طلا در مس. تهران: زریاب.

بهار، مهرداد. 1386. از اسطوره تا تاریخ. تهران: چشمه.

ـــــــــــ . 1375. پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: آگاه .

رستگار فسایی، منصور. 1381. فردوسی و هویّت‌شناسی ایرانی. تهران: طرح نو.

شاملو، احمد. 1384. مجموعه آثار ( دفتر یکم: شعرها). تهران: نگاه.

شریفی، محمّد. 1387. فرهنگ ادبیات فارسی. تهران: معین.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1384. صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.

شمیسا، سیروس. 1385. نقد ادبی. تهران: میترا.

قاضی مرادی، حسن. 1382. گسترة اسطوره. به کوشش محمد رضا ارشاد. تهران: هرمس.

قره بگلو، سعید الله. 1386. «ضحاک اژدها آدم یا اهریمن انسان». فصلنامة بهارستان ادب. ش 10 .

کزّازی، میر جلال الدّین. 1387. رؤیا، حماسه، اسطوره. تهران: مرکز.

کسرایی، سیاوش. 1386. از آوا تا هوای آفتاب. تهران: کتاب نادر.

گری، جان. 1378. شناخت اساطیر خاور نزدیک. ترجمة محمد حسین باجلان فرّخی. تهران: اساطیر.

مجابی، جواد. 1377. شناخت‌نامه شاملو. تهران: قطره.

محمّدی، محمد حسین.1374. فرهنگ تلمیحات شعر معاصر. تهران: میترا.

نیک بخت، محمود. 1374. از اندیشه تا شعر (مشکل شعر شاملو). اصفهان: هشت بهشت.

وهابی، نسیم. 1375. «ققنوس». دانشنامة ادب فارسی. به کوشش حسن انوشه. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

هینلز، جان راسل. 1383. شناخت اساطیر ایران. ترجمة محمد حسین باجلان فرّخی. تهران: اساطیر.

یاحقّی، محمد جعفر .1369. فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی. تهران: سروش.

References

Amīnpūr, Qeysar. (2009/1388SH). Majmū’-e aš’ār. Tehrān: Morvārīd.

“Āraš”. Daneš-nāme-ye adab-e fārsī. (1996/1375SH). With the Effort of Hasan Anoošeh. Tehrān: Vezārat-e Farhang va Eršād-e Eslāmī.

Āydenlū, Sajjād. (2009/1388SH).“Siyāvaš, masīh v keyxosrow”. Fasl-nāme-e Pažūheš-hā-ye Adabī. No 23.

_______________. (2007/1386SH). Nārasīde toranj. Tehrān: Nagš-e Mānā.

Bahār , Mehrdād. (2007/1386SH). Az ostūre tā tārīx. Tehrān: Češme.

______________ .(1996/1375SH). Pažūhešî dar asātîr-e īrān. Tehrān: Āgāh.

Bāqī-nejād, Abbās. (2008/1387SH). Ensān-garāyī dar šāmlū. Orūmīye: Dānešgāh-e Azād.

Barāhenī. Rezā. (2001/1380SH). Talā dar mes. Tehrān: Zaryāb.

Gray, John, (1999/1378SH). Šenāxt-e asātīr-e xāvar-e nazdīk (Near Eastern mythology). Tr by Mohammad Hossein Bājlān Farroxī. Tehrān: Asātīr.

Hinnells, John. (2004/ 1383SH). Šenāxt-e asātīr-e īrān (Persian mythologhy). Tr. by Mohammad Hossein Bājlān Farroxī. Tehrān: Asātīr.

Kasrāyī, Siyāvaš. (2007/1386SH). Az āvā tā havā-ye āftāb. Tehrān: Ketāb-e Nāder.

Kazzāzī, Mīrjalāl al-dīn. (2008/1387SH) . Ro’yā, hamāse, ostūre. Tehrān: Markaz.

Mohammadī, Mohammd Hossein. (1995/1374SH). Farhang-e talmīhāt-e še’r-e mo’āser. Tehrān: Mītrā.

Mojābī, Javād. (1998/1377SH). Šenāxt-nāme-ye šāmlū.Tehrān: Qatre.

Nīkbaxt, Mahmūd. (1995/1374SH). Az andīše tā še’r. Esfahān: Hašt Behešt.

Qara-Baglū, Sa’īdollāh. (2007/1386SH). “ Zahhāk eždehā ādam ya ahrīman ensān”. Bahārestān-e Adab. No.1.

Qāzī Morādī, Hasan. (2003/1382SH). Gostare-ye ostūre. With the Effort of Mohammad Rezā Eršad. Tehrān: Hermes.

Rastegār Fasāyī. Mansūr. (2004/1383SH). Ferdowsī va hovīyyat-šenāsī-ye īrānî. Tehrān: Tarh-e Now.

Šafī’ī Kadkanī, Mohammad Rezā. (2005/1384SH). Sovar-e xiyāl dar še’r-e fārsī. Tehrān: Āgāh.

Šamīsā, Sîrūs. (2006/1385SH). Nagd-e Adabî. Tehrān: Mītrā.

Šāmlū, Ahmad. (2005/1384SH). Majmū’-e aš’ār. Tehrān: Negāh.

Šarīfī , Mohammad. (2008/1387SH). Farhang-e Adab iyāt-e fārsī. Tehrān: Moe’īn.

Schmidt, Joel. (2005/1384SH). Farhang-e-asātīr-e yūnān va rūm (Dictionnaire de la mythologie grecque et romaine). Tr. by Šahlā Barādarān. Tehrān: Rūzbehān.

Vahābī, Nasīm. (1996/1375SH). “Qoqnūs”. Daneš-nāme-ye Adab-e Fārsī. With the Effort of Hasan Anūšeh. Tehrān: Vezārat-e Farhang va Eršād-e Eslāmī.

Yāhaqī, Mohammd Jaʼfar. (1990/1369SH). Farhang-e asātīr va ešārāt-e dāstānī dar adab-e fārsī. Tehrān. Sorūš.

_||_