تأثیر سیاست مالی بر رشد اقتصادی ایران
الموضوعات : پژوهشنامه اقتصاد و کسب و کارعلی دهقانی 1 , افسون یحیی پور 2
1 - استادیار دانشکدة اقتصاد و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تهران جنوب،
2 - کارشناس ارشد اقتصاد، دانشکدة اقتصاد و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد تهران جنوب،
الکلمات المفتاحية: رشد اقتصادی, سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی, سیاست مالی, درجۀ بازبودن اقتصادی,
ملخص المقالة :
پایداری مالی، به‌طور کلی، با سیاستهای جاری و آتی دولت‌ها مرتبط است. اگر دولت‌ها انتظار نداشته باشند که سیاستهای جاری و آتی به برقراری محدودیت بین دوره‌ای بودجه منجر شود، به آن سیاست مالی ناپایدار گفته می‌شود. در این پژوهش، دربارة تأثیر سیاست مالی بر رشد اقتصادی ایران، طیِّ دورة 1350 تا 1393، با استفاده از روش ARDL بررسی انجام شده است. از لگاریتم تولید ناخالص داخلی به‌عنوان رشد اقتصادی متغیر وابسته و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، درجة باز بودن اقتصادی و اقدامات سیاست مالی، شامل مخارج مصرفی دولت در بخش عمرانی و جاری و درآمد مالیاتی دولت، به‌عنوان متغیرهای مستقل برای برآورد مدل، استفاده شده است. نتایج نشان‌دهندة آن است که وقفة تولید ناخالص داخلی تا دو سال تأثیر مثبت و معناداری بر متغیر رشد دارد و متغیرهای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، درآمد مالیاتی، درجة باز بودن اقتصادی و مخارج مصرفی دولت تأثیر مثبت معناداری بر رشد اقتصادی دارند. تأثیر مخارج جاری دولت و مصارف دولت در بخش جاری تأثیر منفی و معناداری تا دو دوره بر تولید ناخالص داخلی در کشور دارد.
مرجع‌ها
عبده تبریزی،حسین ؛1377. «مجموعه مقالات مالی و سرمایه‌گذاری (جلد اول)» انتشارات آگه با همکاری انجمن حسابداران خبره ایران،نظریه بازار کارامد سرمایه ،ص92-107.
ختایی،محمود؛ همکاران؛1385.« اثر تغییر نرخ سود رسمی پیش بینی شده بر سطح سرمایه گذاری در اقتصاد ایران». پژوهشکده پولی و بانکی تهران 1385؛ص 42-60.
صمدی، سعید، نصرالهی، خدیجه و کرمعلیان سیچانی، مرتضی، 1386. «بررسی رابطه بین توسعه بازارهای مالی و رشد اقتصادی»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال ششم، شماره سوم.
آذربایجانی، کریم؛ شهیدی، آمنه؛ محمدی، فرزانه. 1388. «بررسی ارتباط بین سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، تجارت و رشد در چارچوب یک الگوی خودتوضیح با وقفه‌های گستردة ARDL»، فصلنامة پژوهش‌های اقتصادی، سال نهم، شمارة دوم، ص 17-1.
ابونوری، اسمعیل؛ مردانی، محمدرضا. 1387. «اثر سیاست مالی بر متغیرهای کلان اقتصاد ایران: رهیافتی از روش خودرگرسیون برداری، پژوهشنامة اقتصادی، 143-117.
افشاری، زهرا؛ جوان، موراشین؛ شیرین‌بخش، شمس‌الله. زمستان 1391. «اثر تثبیت‌کنندگی خودکار سیاستهای مالی بر سیکل تجاری در کشورهای منتخب عضو اوپک»، فصلنامة پژوهشنامة اقتصادی(رویکرد اسلامی ـ ایرانی). سال دوازدهم، شمارة 47، ص 50-21.
اکبریان، رضا و حیدری‌پور، سیدمحسن. 1388. «بررسی تأثیر توسعة بازار مالی بر رشد اقتصادی در ایران طی سال‌های 1386-1345»، پژوهشنامة اقتصادی، سال نهم، شمارة سوم.
امیری، بهزاد. 1387. بررسی تأثیر توسعة مالی بر رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه(پایان‌نامة کارشناسی ارشد)، دانشکدة علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز).
بهشتی، مریم. 1389. بررسی ثبات سیاست مالی در ایران(پایان‌نامة کارشناسی ارشد)، دانشکدة علوم اجتماعی و اقتصاد دانشگاه الزهرا[س]).
تفضلی، فریدون. 1375. تاریخ عقاید اقتصادی. تهران: نشر نی.
حقیقت، جعفر. 1378. «سیاست مالی و تجهیز پس‌اندازها برای رشد اقتصادی»، مجموعه‌مقالات نهمین کنفرانس سیاستهای پولی و ارزی.
حیدری، حسن و سعیدپور، لسیان. 1393. «تجزیه و تحلیل تأثیر شوکهای سیاست مالی و ضرایب فزایندة مالی اقتصاد ایران در چارپوب کدل کینزین‌های جدید»، فصلنامة علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعة اقتصادی، سال پنجم، شمارة بیستم.
خاکی، غلامرضا. 1390. روش تحقیق با رویکردی به پایان‌نامه‌نویسی. نشر بازتاب.
خلیلی عراقی، منصور و سلیمی شندی، رقیه. 1393. «رابطة بین سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، توسعة مالی و رشد اقتصادی؛ مطالعة موردی: کشورهای منتخب آسیایی»، فصلنامة پژوهش‌ها و سیاستهای اقتصادی، سال بیست‌ودوم، شمارة 71، ص 156-143.
گجراتی،دامودار. 1385. مبانی اقتصادسنجی. ترجمة حمید ابریشمی. انتشارات دانشگاه تهران.
دل‌انگیزان، سهراب و خزبر، اسماعیل. 1391. «مطالعة اثرات شوکهای سیاست مالی بر رشد اقتصادی ایران، دورة زمانی 1388-1338»، فصلنامة راهبرد اقتصادی، سال اول، شمارة سوم.
دورنبوش، رودریگر و فیشر، استانلی. 1392. اقتصاد کلان. ترجمة محمدحسین تیزهوش تابان،صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (سروش).
راستی، محمد. 1389. «آثار درجة بازبودن تجاری و مالی بر عملکردهای اقتصادی؛ مطالعة موردی: کشورهای عضو گروه دی هشت»، فصلنامة مدل‌سازی اقتصادی، سال چهارم، شمارة 1، ص 170-161.
رضاقلی‌زاده، مهدیه. 1394. «ارزیابی اثرات سیاستهای مالی دولت از مسیر تغییر در درآمدهای مالیاتی بر اشتغال در ایران»، پژوهشنامة اقتصاد و کسب و کار، سال پنجم، شمارة نهم، ص 50-39.
رضایی، حسن و سلیمی‌فر، مصطفی. 1393. «رابطة توسعة مالی منطقه‌ای و رشد اقتصادی(تحلیل مبتنی بر داده‌های تابلویی)، مجلة اقتصاد و توسعة منطقه‌ای، سال 22، شمارة 9، بهار و تابستان.
رهبر، فرهاد و سرگلزایی، مصطفی. 1389. «بررسی آثار سیاستهای مالی بر رشد اقتصادی و فقر، طی دورة 1386-1363»، مجله تحقیقات اقتصادی، مقاله 5، دوره 46، شماره 3، زمستان 1390، صفحه 89-110.
ستوده‌نیا، سلمان و عابدی، فریبا. 1392. «تأثیر سیاستهای پولی و مالی در تثبیت مالی ایران»، فصلنامة سیاستهای راهبردی و کلان، سال یکم، شمارة سوم، ص 115-103.
سلمانی، بهزاد و امیری، بهزاد. زمستان 1388. «توسعة مالی و رشد اقتصاد؛ مورد کشورهای در حال توسعه»، فصلنامة اقتصاد مقداری(بررسی‌های اقتصادی سابق)، دورة 6، شمارة 4، ص 145-125.
سوری، علی. 139. کاربردهای اقتصاد سنجی ،ناشر فرهنگ‌شناسی.
شفیعی، افسانه؛ برومند، شهرزاد؛ تشکینی، احمد. 1383. «آزمون تأثیرگذاری سیاست مالی بر رشد اقتصادی»، پژوهشنامة اقتصادی، 112-81.
صمدی، سعیده؛ نصراللهی، خدیجه؛ کرمعلیان سیچانی، مرتضی. 1386. «بررسی رابطة بین توسعة بازارهای مالی و رشد اقتصادی»، فصلنامة پژوهش‌های اقتصادی، سال ششم، شمارة سوم.
صمیمی، جعفر؛ میلاعلمی، زهرا؛ زروکی، شهریار. 1392. «بررسی اثربخشی ابزارهای سیاست مالی دولت در استان با داده‌های ترکیبی پویا و روش GMM سیستمی»، مجلة تحقیقات اقتصادی، دورة 48، شمارة 1، ص 79-61.
غلامی، الهام و هژبرکیانی، کامبیز. 1392. «بررسی آثار سیاستهای مالی در ایران با تأکید بر فضای کلان اقتصادی»، فصلنامة اقتصاد کاربردی، سال چهارم، تابستان 1393.
غلامی، الهام و هژبرکیانی، کامبیز. 1395، «بررسی کارآیی سیاستهای مالی انبساطی در ایران: مقایسة تطبیقی الگوی VAR خطی و آستانه‌ای»، فصلنامة اقتصاد مالی، سال دهم، شمارة 35.
فلاحتی، علی؛ الماسی، مجتبی؛ آقایی، فاطمه. 1388. «تأثیر سیاستهای مالی بر توزیع درآمد و رشد اقتصادی طی سال‌های 1384-1352»، دوفصلنامة علمی ـ پژوهشی جستارهای اقتصادی، سال ششم، شمارة 11، ص 131-109.
قنبری، علی و رسولی، احمد. 1391. اقتصادسنجی. نشر چالش،
محمدی، تیمور؛ ناظمیان، حمید؛ خداپرست پیرسرایی، یونس؛ 1392. «بررسی رابطة علّیت پویای بین توسعة مالی، بازبودن تجاری و رشد اقتصادی»، فصلنامة اقتصاد انرژی ایران، سال سوم، شمارة دهم، ص 178-151.
مکیان، سیدنظام‌الدین و ایزدی، محمدرضا. 1394. «بررسی رابطة توسعة نظام مالی با رشد اقتصادی»، فصلنامة پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال بیستم، شمارة 62، ص 162-139.
موتمنی، مانی. 1388. «بررسی رابطة توسعة مالی و رشد اقتصادی در ایران»، پژوهشنامة بررسی‌های بازرگانی 34.
نمازی، حسین. 1382. نظا‌م‌های اقتصادی تهران. شرکت سهامی انتشار.(ص 330)
نوفرستی، محمد. 1378. ریشة واحد و هم‌جمعی در اقتصادسنجی. تهران: مؤسسة خدمات فرهنگی رسا.
ویلیام اچ برانسون. 1384. تئوری و سیاستهای اقتصاد کلان. ترجمة عباس شاکری. تهران: نشر نی.(ص 487-484).
یونسی، علی؛ غفاری، هادی؛ پورکاظمی، محمدحسین. 1394. «سیاستهای مالی و مطلوبیت خانوار: رویکرد یک مدل ریاضی»، فصلنامة سیاستهای مالی و اقتصادی، سال سوم، شمارة 12، ص 104-79.
Levine, Ross. 2004. The Corporate Governance of Banks: A Concise Discussion of Concepts and Evidence. Policy Research Working Paper;No.3404.
Gheorghe Ialomitianu, Răzvan; Leonard Danu, Aurelian; Bucoi, Alexandru. 2016. “The Effects of Fiscal Policies on the Economic Growth in Romania”, Bulletin of the Transylvanian University of Braşov, Series V: Economic Sciences, Vol. 9(58), No. 2.
Grazia Attinasi , Maria & Klemm, Alexander. 2016. “The Growth Impact of Discretionary Fiscal Policy Measures”, Journal of Macroeconomics 49, 265-279.
Zaheer Khan. 2011. “Impact of Fiscal Variables on Economic Development of Pakistan”, Romanian Journal of Fiscal Policy 2(2), July-December, 1-10.
Osuala, Alex E. & Jones, Ebieri. 2014. “Empirical Analysis of the Impact of Fiscal Policy on Economic Growth of Nigeria”, International Journal of Economics and Finance 6(6).
Ubesie Madubuko Cyril. 2016. “The Effect of Fiscal Policy on Economic Growth in Nigeria”, Journal of Finance and Accounting 4(3), 140-145.
Uchenna Agu, Sylvia; Okwo, Ifeoma Mary; Ugwunta, Okelue David; Idike, Adeline. 2015. “Fiscal Policy and Economic Growth in Nigeria: Emphasis on Various Components of Public Expenditure”, SAGE Open, October-December 2015: 1–12 © The Author
_||_
مرجع‌ها
عبده تبریزی،حسین ؛1377. «مجموعه مقالات مالی و سرمایه‌گذاری (جلد اول)» انتشارات آگه با همکاری انجمن حسابداران خبره ایران،نظریه بازار کارامد سرمایه ،ص92-107.
ختایی،محمود؛ همکاران؛1385.« اثر تغییر نرخ سود رسمی پیش بینی شده بر سطح سرمایه گذاری در اقتصاد ایران». پژوهشکده پولی و بانکی تهران 1385؛ص 42-60.
صمدی، سعید، نصرالهی، خدیجه و کرمعلیان سیچانی، مرتضی، 1386. «بررسی رابطه بین توسعه بازارهای مالی و رشد اقتصادی»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال ششم، شماره سوم.
آذربایجانی، کریم؛ شهیدی، آمنه؛ محمدی، فرزانه. 1388. «بررسی ارتباط بین سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، تجارت و رشد در چارچوب یک الگوی خودتوضیح با وقفه‌های گستردة ARDL»، فصلنامة پژوهش‌های اقتصادی، سال نهم، شمارة دوم، ص 17-1.
ابونوری، اسمعیل؛ مردانی، محمدرضا. 1387. «اثر سیاست مالی بر متغیرهای کلان اقتصاد ایران: رهیافتی از روش خودرگرسیون برداری، پژوهشنامة اقتصادی، 143-117.
افشاری، زهرا؛ جوان، موراشین؛ شیرین‌بخش، شمس‌الله. زمستان 1391. «اثر تثبیت‌کنندگی خودکار سیاستهای مالی بر سیکل تجاری در کشورهای منتخب عضو اوپک»، فصلنامة پژوهشنامة اقتصادی(رویکرد اسلامی ـ ایرانی). سال دوازدهم، شمارة 47، ص 50-21.
اکبریان، رضا و حیدری‌پور، سیدمحسن. 1388. «بررسی تأثیر توسعة بازار مالی بر رشد اقتصادی در ایران طی سال‌های 1386-1345»، پژوهشنامة اقتصادی، سال نهم، شمارة سوم.
امیری، بهزاد. 1387. بررسی تأثیر توسعة مالی بر رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه(پایان‌نامة کارشناسی ارشد)، دانشکدة علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز).
بهشتی، مریم. 1389. بررسی ثبات سیاست مالی در ایران(پایان‌نامة کارشناسی ارشد)، دانشکدة علوم اجتماعی و اقتصاد دانشگاه الزهرا[س]).
تفضلی، فریدون. 1375. تاریخ عقاید اقتصادی. تهران: نشر نی.
حقیقت، جعفر. 1378. «سیاست مالی و تجهیز پس‌اندازها برای رشد اقتصادی»، مجموعه‌مقالات نهمین کنفرانس سیاستهای پولی و ارزی.
حیدری، حسن و سعیدپور، لسیان. 1393. «تجزیه و تحلیل تأثیر شوکهای سیاست مالی و ضرایب فزایندة مالی اقتصاد ایران در چارپوب کدل کینزین‌های جدید»، فصلنامة علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعة اقتصادی، سال پنجم، شمارة بیستم.
خاکی، غلامرضا. 1390. روش تحقیق با رویکردی به پایان‌نامه‌نویسی. نشر بازتاب.
خلیلی عراقی، منصور و سلیمی شندی، رقیه. 1393. «رابطة بین سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، توسعة مالی و رشد اقتصادی؛ مطالعة موردی: کشورهای منتخب آسیایی»، فصلنامة پژوهش‌ها و سیاستهای اقتصادی، سال بیست‌ودوم، شمارة 71، ص 156-143.
گجراتی،دامودار. 1385. مبانی اقتصادسنجی. ترجمة حمید ابریشمی. انتشارات دانشگاه تهران.
دل‌انگیزان، سهراب و خزبر، اسماعیل. 1391. «مطالعة اثرات شوکهای سیاست مالی بر رشد اقتصادی ایران، دورة زمانی 1388-1338»، فصلنامة راهبرد اقتصادی، سال اول، شمارة سوم.
دورنبوش، رودریگر و فیشر، استانلی. 1392. اقتصاد کلان. ترجمة محمدحسین تیزهوش تابان،صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (سروش).
راستی، محمد. 1389. «آثار درجة بازبودن تجاری و مالی بر عملکردهای اقتصادی؛ مطالعة موردی: کشورهای عضو گروه دی هشت»، فصلنامة مدل‌سازی اقتصادی، سال چهارم، شمارة 1، ص 170-161.
رضاقلی‌زاده، مهدیه. 1394. «ارزیابی اثرات سیاستهای مالی دولت از مسیر تغییر در درآمدهای مالیاتی بر اشتغال در ایران»، پژوهشنامة اقتصاد و کسب و کار، سال پنجم، شمارة نهم، ص 50-39.
رضایی، حسن و سلیمی‌فر، مصطفی. 1393. «رابطة توسعة مالی منطقه‌ای و رشد اقتصادی(تحلیل مبتنی بر داده‌های تابلویی)، مجلة اقتصاد و توسعة منطقه‌ای، سال 22، شمارة 9، بهار و تابستان.
رهبر، فرهاد و سرگلزایی، مصطفی. 1389. «بررسی آثار سیاستهای مالی بر رشد اقتصادی و فقر، طی دورة 1386-1363»، مجله تحقیقات اقتصادی، مقاله 5، دوره 46، شماره 3، زمستان 1390، صفحه 89-110.
ستوده‌نیا، سلمان و عابدی، فریبا. 1392. «تأثیر سیاستهای پولی و مالی در تثبیت مالی ایران»، فصلنامة سیاستهای راهبردی و کلان، سال یکم، شمارة سوم، ص 115-103.
سلمانی، بهزاد و امیری، بهزاد. زمستان 1388. «توسعة مالی و رشد اقتصاد؛ مورد کشورهای در حال توسعه»، فصلنامة اقتصاد مقداری(بررسی‌های اقتصادی سابق)، دورة 6، شمارة 4، ص 145-125.
سوری، علی. 139. کاربردهای اقتصاد سنجی ،ناشر فرهنگ‌شناسی.
شفیعی، افسانه؛ برومند، شهرزاد؛ تشکینی، احمد. 1383. «آزمون تأثیرگذاری سیاست مالی بر رشد اقتصادی»، پژوهشنامة اقتصادی، 112-81.
صمدی، سعیده؛ نصراللهی، خدیجه؛ کرمعلیان سیچانی، مرتضی. 1386. «بررسی رابطة بین توسعة بازارهای مالی و رشد اقتصادی»، فصلنامة پژوهش‌های اقتصادی، سال ششم، شمارة سوم.
صمیمی، جعفر؛ میلاعلمی، زهرا؛ زروکی، شهریار. 1392. «بررسی اثربخشی ابزارهای سیاست مالی دولت در استان با داده‌های ترکیبی پویا و روش GMM سیستمی»، مجلة تحقیقات اقتصادی، دورة 48، شمارة 1، ص 79-61.
غلامی، الهام و هژبرکیانی، کامبیز. 1392. «بررسی آثار سیاستهای مالی در ایران با تأکید بر فضای کلان اقتصادی»، فصلنامة اقتصاد کاربردی، سال چهارم، تابستان 1393.
غلامی، الهام و هژبرکیانی، کامبیز. 1395، «بررسی کارآیی سیاستهای مالی انبساطی در ایران: مقایسة تطبیقی الگوی VAR خطی و آستانه‌ای»، فصلنامة اقتصاد مالی، سال دهم، شمارة 35.
فلاحتی، علی؛ الماسی، مجتبی؛ آقایی، فاطمه. 1388. «تأثیر سیاستهای مالی بر توزیع درآمد و رشد اقتصادی طی سال‌های 1384-1352»، دوفصلنامة علمی ـ پژوهشی جستارهای اقتصادی، سال ششم، شمارة 11، ص 131-109.
قنبری، علی و رسولی، احمد. 1391. اقتصادسنجی. نشر چالش،
محمدی، تیمور؛ ناظمیان، حمید؛ خداپرست پیرسرایی، یونس؛ 1392. «بررسی رابطة علّیت پویای بین توسعة مالی، بازبودن تجاری و رشد اقتصادی»، فصلنامة اقتصاد انرژی ایران، سال سوم، شمارة دهم، ص 178-151.
مکیان، سیدنظام‌الدین و ایزدی، محمدرضا. 1394. «بررسی رابطة توسعة نظام مالی با رشد اقتصادی»، فصلنامة پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال بیستم، شمارة 62، ص 162-139.
موتمنی، مانی. 1388. «بررسی رابطة توسعة مالی و رشد اقتصادی در ایران»، پژوهشنامة بررسی‌های بازرگانی 34.
نمازی، حسین. 1382. نظا‌م‌های اقتصادی تهران. شرکت سهامی انتشار.(ص 330)
نوفرستی، محمد. 1378. ریشة واحد و هم‌جمعی در اقتصادسنجی. تهران: مؤسسة خدمات فرهنگی رسا.
ویلیام اچ برانسون. 1384. تئوری و سیاستهای اقتصاد کلان. ترجمة عباس شاکری. تهران: نشر نی.(ص 487-484).
یونسی، علی؛ غفاری، هادی؛ پورکاظمی، محمدحسین. 1394. «سیاستهای مالی و مطلوبیت خانوار: رویکرد یک مدل ریاضی»، فصلنامة سیاستهای مالی و اقتصادی، سال سوم، شمارة 12، ص 104-79.
Levine, Ross. 2004. The Corporate Governance of Banks: A Concise Discussion of Concepts and Evidence. Policy Research Working Paper;No.3404.
Gheorghe Ialomitianu, Răzvan; Leonard Danu, Aurelian; Bucoi, Alexandru. 2016. “The Effects of Fiscal Policies on the Economic Growth in Romania”, Bulletin of the Transylvanian University of Braşov, Series V: Economic Sciences, Vol. 9(58), No. 2.
Grazia Attinasi , Maria & Klemm, Alexander. 2016. “The Growth Impact of Discretionary Fiscal Policy Measures”, Journal of Macroeconomics 49, 265-279.
Zaheer Khan. 2011. “Impact of Fiscal Variables on Economic Development of Pakistan”, Romanian Journal of Fiscal Policy 2(2), July-December, 1-10.
Osuala, Alex E. & Jones, Ebieri. 2014. “Empirical Analysis of the Impact of Fiscal Policy on Economic Growth of Nigeria”, International Journal of Economics and Finance 6(6).
Ubesie Madubuko Cyril. 2016. “The Effect of Fiscal Policy on Economic Growth in Nigeria”, Journal of Finance and Accounting 4(3), 140-145.
Uchenna Agu, Sylvia; Okwo, Ifeoma Mary; Ugwunta, Okelue David; Idike, Adeline. 2015. “Fiscal Policy and Economic Growth in Nigeria: Emphasis on Various Components of Public Expenditure”, SAGE Open, October-December 2015: 1–12 © The Author
