بررسی رابطه ی اعتبارات بانکی و ادوارتجاری براساس تجزیه و تحلیل دامنه فرکانس

الموضوعات : فصلنامه اقتصاد محاسباتی

مریم امامی میبدی ¹ (گروه حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شاهین‌شهر، اصفهان، ایران)
سمیر جواد نجم العذاری ² (گروه اقتصاد ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران)

تاريخ الإرسال : 04 السبت , جمادى الأولى, 1445 تاريخ الإصدار : 02 الثلاثاء , صفر, 1446

الکلمات المفتاحية: ادوارتجاری, , , , , اعتبارات بانکی, , , , , دامنه فرکانس, , , , , آزمون علیت گرنجری.,

ملخص المقالة :

کارکرد بازار پول که به‌طور عمده اداره نظام بانکی کشور را بر عهده دارد، تأمین اعتبارات کوتاه‌مدت مورد نیاز فعالیت‌های تولیدی و خدماتی مولد است. درواقع، سیستم بانکی در اقتصاد مهمترین کانال ارتباطی بین عرضه و تقاضای منابع پولی می‌باشد، به‌طوری‌که، وجود نقصان و ناکارآمدی عملکرد سیستم بانکی، سبب بروز اختلال در بخش‌های اقتصادی و ایجاد نوسانات در تولید ناخالص داخلی می‌شود. به عبارت دیگر، سیستم بانکی دو نقش مهم اقتصادی را بر عهده دارد؛ اولا؛ خلق پول و اداره سازوکار پرداخت‌ها و ثانیا؛ مسئولیت برقراری ارتباط بین سرمایه‌گذاران و پس‌اندازکنندگان است. براین اساس، تصمیمات سرمایه‌گذاری بنگاه‌های دولتی و خصوصی و برنامه‌ریزی مصرفی خانوارها با نحوه فعالیت سیستم بانکی کشور ارتباط نزدیکی دارد. لذا، در این تحقیق به‌بررسی رابطه‌ی اعتبارات بانکی و ادوارتجاری براساس تجزیه و تحلیل دامنه فرکانس در کشور عراق از روش علیت گرنجری در چارچوب مدل خودرگرسیون‌برداری در بازده سال‌های 2008 تا 2021 پرداخته شده است. در گام اول؛ پس اثبات ارتباط بین اعتبارات بانکی با ادوارتجاری از تجزیه و تحلیل دامنه فرکانس، در گام دوم؛ با استفاده از مدل خودرگرسیون‌برداری و در گام سوم با استفاده از آزمون علیت گرنجری ارتباط دو طرفه بین اعتبارات بانکی و ادوارتجاری بررسی و اثبات گردیده شده و در نهایت، باتوجه به نتایج تخمین بلندمدت الگوی تحقیق ارتباط معنادار و مثبت بین اعتبارات بانکی و ادوارتجاری تایید شده است.

نص كامل:



Investigating the relationship between bank credits and business cycle based on frequency domain analysis

 

 

 

 

 Extended Abstract

 

Introduction

The economic experiences of the world, especially in the last two decades, prove this point, that the economic stability of countries owes to the efficiency of banking indicators and their financial stability. The importance of a suitable and efficient financial system is not hidden from both politicians and financial thinkers. Therefore, in the last two decades, the effectiveness of banking indicators and financial stability as one of the main goals of the economic system is of interest to many policymakers and thinkers. The banking industry is considered one of the most important sectors of the country's economy, which can provide grounds for the growth and prosperity of the economy by organizing and properly managing its resources and expenses. Considering the relationship between the functioning of the banking system and the macroeconomic sectors of the countries, any instability and crisis in it can cause fluctuations and disturbances in macroeconomic variables, especially production.

Literature Review

Credit in the field of finance means granting the right to possess or use goods and services without immediate payment for them. No money will be paid on credit. In economies of trade of goods and transactions based on direct exchange of goods and services, the concept of credit is quite evident. In general, credits are divided into three parts; 1) consumer credit, 2) commercial credit and 3) bank credit (Mohammednejad et al., 2014).

The business cycle is a kind of changes and fluctuations in economic indicators, which starts with the spread of prosperity and ends with recession, and in the next period starts with recession and ends with boom. This sequence of fluctuations, repeatability may last a year or more than 10 years. In fact, commercial period refers to different periods of reversibility of positive and negative movements, and this concept is considered in the definition of commercial advertising. The business cycle includes four stages; Improvement, prosperity, recession and crisis. With the growth of production and employment, the stage of recovery begins, and when the economy is operating at its maximum capacity near full employment, the stage of economic prosperity has occurred. With the decrease in the GDP growth and the increase in the unemployment rate, the stage of economic recession occurs and finally; Severe economic recession causes economic crisis in the society (Valentino and Dauten, 1987).

In the literature of sustainable development, the optimal and legal development of financial and monetary markets plays an important role. On the other hand, financial and monetary markets are the most important source of credit for economic enterprises in terms of working capital and new investment for the development of economic enterprises. Credits are the temporary transfer of purchases from one natural or legal person to another natural or legal person. Economic enterprises use credits to cover the cost of providing their required inputs, including; They provide labor, capital inputs, technology and even the purchase of raw materials. Therefore, credits have a significant impact on the growth and development of investment and production activities. Therefore, credits have direct and indirect effects on the production and employment of economic enterprises, and therefore, the effect of credits on production fluctuations in the form of a business cycle can be considered. The optimal use of credits in economic enterprises causes the growth of production and employment, and in the business cycle sector, it fuels economic prosperity. On the contrary, the incorrect use of credits in the economy slows down the growth of production and employment in economic enterprises and the beginning of the period of crisis and economic stagnation in the business cycle (Bakhtiari and Pasban, 2013).

Research Method

The research method is of the causal correlation type and based on the analysis of time series data. The purpose of this research is to provide a macroeconomic model according to the literature on the volume of bank loans and the formation of the business cycle, taking into account the conditions of Iraq, using the Granger causality test. Therefore, using the study of Gomez et al. (2015), the research model has been fitted. The spatial scope of the research is the collection of the main variables of the Iraqi macroeconomics and the collection of data required for estimation from the World Bank database during the period of 2008-2021.

Results 

Before the regression, in order not to encounter false regression, all the research variables were subjected to the Dickey-Fuller test, and the results of the significance of all the research variables were at the proven level, and this result is the permission to use the VAR method. In the following, Granger causality test was done to test the first hypothesis of the research, and long-term estimation results were used to test the second hypothesis.

Discussion

The results of the hypothesis test show that, according to the Granger causality test, the relationship between bank credits and the business cycle is bidirectional. The mentioned result is in line with the research of Gomez et al. (2015), Qasim Hossein et al. (2022). Also, the results of the long-term estimation of the research model of the relationship between bank loans and the business cycle are positive and significant. The mentioned result is not in line with the research of Gomez et al. (2015), Georgios  et al(2020). In the research of Jafari Samimi et al. (2016), the asymmetric effect of monetary policy and bank credit on business cycles in Iran was confirmed, which indicates the existence of severe inflationary effects in the Iranian economy, while in Iraq, the effect of bank credit on the cycle Commercial is positive, which indicates that the Iraqi economy does not experience the same inflationary conditions as in Iran, and the appropriate allocation of bank credits will increase the gross domestic product.

Keywords: Business Cycle, Bank Credits, Frequency Domain, Granger Causality Test.

JEL Classification: G01; C23; O50.

 

 

بررسی رابطه­ی اعتبارات بانکی و ادوارتجاری بر اساس تجزیه‌وتحلیل دامنه فرکانس

چکیده:

   کارکرد بازار پول که به­طور عمده اداره نظام بانکی کشور را بر عهده دارد، تأمین اعتبارات کوتاه­مدت موردنیاز فعالیت­های تولیدی و خدماتی مولد است. درواقع، سیستم بانکی در اقتصاد مهم‌ترین کانال ارتباطی بین عرضه و تقاضای منابع پولی هست، به­طوری­که، وجود نقصان و ناکارآمدی عملکرد سیستم بانکی، سبب بروز اختلال در بخش­های اقتصادی و ایجاد نوسانات در تولید ناخالص داخلی می­شود. به‌عبارت‌دیگر، سیستم بانکی دو نقش مهم اقتصادی را بر عهده دارد؛ اولاً؛ خلق پول و اداره سازوکار پرداخت­ها و ثانیاً؛ مسئولیت برقراری ارتباط بین سرمایه­گذاران و پس‌انداز کنندگان است. براین اساس، تصمیمات سرمایه­گذاری بنگاه­های دولتی و خصوصی و برنامه­ریزی مصرفی خانوارها با نحوه فعالیت سیستم بانکی کشور ارتباط نزدیکی دارد. لذا، در این تحقیق به بررسی رابطه­ی اعتبارات بانکی و ادوارتجاری بر اساس تجزیه‌وتحلیل دامنه فرکانس در کشور عراق از روش علیت گرنجری در چارچوب مدل خودرگرسیون­برداری در بازده سال­های 2008 تا 2021 پرداخته‌شده است. در گام اول؛ پس اثبات ارتباط بین اعتبارات بانکی با ادوارتجاری از تجزیه‌وتحلیل دامنه فرکانس، در گام دوم؛ با استفاده از مدل خودرگرسیون­برداری و در گام سوم با استفاده از آزمون علیت گرنجری ارتباط دوطرفه بین اعتبارات بانکی و ادوارتجاری بررسی و اثبات گردیده شده و درنهایت، با توجه به نتایج تخمین بلندمدت الگوی تحقیق ارتباط معنادار و مثبت بین اعتبارات بانکی و ادوارتجاری تأییدشده است.

واژگان کلیدی: ادوارتجاری، اعتبارات بانکی، دامنه فرکانس، آزمون علیت گرنجری.

طبقه­بندی G01; C23; O50 :JEL.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. مقدمه

     تغییرات و نوسانات تولیدناخالص­داخلی سبب نوسانات اقتصادی و شکل­گیری ادوارتجاری است. لذا، شناسایی عوامل مؤثر بر شکل­گیری ادوارتجاری حائز اهمیت است. یکی از عوامل مهم بر تولیدناخالص­داخلی سرمایه­گذاری بخش خصوصی، ساختار سرمایه بنگاه و منابع تأمین مالی هزینه­های سرمایه­گذاری است. از طرفی، منابع تأمین مالی برای بنگاه به دو بخش منابع داخلی و خارجی تقسیم می­شود. منابع داخلی از محل سود تقسیم‌نشده، جریان وجوه نقد عملیاتی و غیره حاصل می­شود و مهم­ترین منابع تأمین مالی خارجی اعتبارات است که، شامل؛ تسهیلات بانکی، استقراض از بازارهای غیررسمی، استفاده از منابع اختصاص­یافته در قالب طرح‌های دولتی از قبیل وجوه اداره شده و صندوق توسعه ملی و همچنین استفاده از ابزارهای مالی رایج در بازار سرمایه یعنی انتشار سهام و اوراق بهادار است، که از میان تمامی منابع تأمین سرمایه از خارج از بنگاه اقتصادی، اعتبارات بانک‌ها و مؤسسات مالی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. از طرفی، تاریخچه رکودهای اقتصادی نشان داده که، هر رکود عمیق با اختلالاتی در بخش مالی همراه بوده است. به طرز متناقضی، تا زمان بحران مالی اخیر جهان، ارتباط بین متغیرهای مالی و اقتصاد کلان تقریباً کاملاً ناشناخته باقی‌مانده بود. براین اساس، ادبیات این موضوع از 2010 بامطالعه‌ی کوردیا و وودفور شروع‌شده و در سال­های اخیر، مطالعات زیادی در مورد بخش مالی و شاخص­های اقتصاد کلان صورت گرفته است. بی‌ثباتی مالی در بلندمدت سبب رکود اقتصادی می‌شود و در زمان رونق اقتصادی، اقتصاد با سرعت ثابتی رشد می‌­کند و در این دوره ریسک اعتباری کم شده و انگیزه‌های ریسک‌پذیری افزایش می‌یابد. طبق فرضیه بی­ثباتی مینسکی، ادوارمالی به­طور سامانمند بر ادوارتجاری واقعی تأثیر می­گذارند. مینسکی سه نوع ساختار بدهی مختلف را در شرکت­ها طبقه­بندی کرده که، عبارت‌اند از؛ (1) تأمین مالی پوششی، (2) تأمین مالی سوداگرانِ و (3) تأمین مالی پونیز¹ است. اولین مورد، مربوط به زمانی است که جریان­های نقدی برای پرداخت سود و پرداخت بدهی اصلی کافی است. مورد دوم، مربوط به پرداخت سود است (اما، نه برای بازپرداخت اصل). بنابراین، برای شرکت­های تحت این دسته باید بدهی جدید اتفاق می‌افتد. درنهایت، سوم مربوط به زمانی است که جریان­های نقدی حتی برای پوشش پرداخت­های بهره کافی نیست. شرکت‌های تحت این دسته آخر نیاز مستمر به تأمین مالی مجدد بدهی‌های خوددارند و در برابر تغییرات در نرخ‌های بهره کوتاه‌مدت فعلی و آتی بسیار آسیب‌پذیر هستند. در حالت بی­ثباتی سیاست پولی شرکت­ها از یک طرح تأمین مالی پوششی به سمت یک طرح صرفاً سوداگرانِ (یا مالی پونیز) حرکت می­کنند. درنتیجه، تحمل ریسک بنگاه‌ها و خانوارها افزایش می‌یابد. درحالی­که، بانک‌های خصوصی استانداردهای وام­دهی خود را کاهش می‌دهند. انتظارات سود بالاتر ساختار بدهی شرکت­ها را به­سمت طرح­های مالی پونیز سوق می­دهد و سرمایه­گذاری را حتی بیشتر می­کند. به‌طور مشابه، درآمد بالاتر نسبت بدهی به درآمد خانوارها را افزایش می­دهد(گومز² و همکاران،2015).  بنابراین، وقوع بحران­ها و رکودهای اقتصادی چالشی برای اقتصاددانان ایجاد کرد، تا به تحلیل و بررسی نقش سیاست پولی طی ادوار تجاری بپردازند. شوک‌های ناشی از بخش مالی می‌توانند، اثرات کلان اقتصادی زیادی داشته باشند و سیاست پولی نقش مهمی در کاهش آن‌ها ایفا می‌کند. با توجه به تأثیرگذاری نظریات طرفداران ادوارتجاری پولی و صحت آزمون آن در کشورهای مختلف و ازآنجایی‌که مطالعات اندکی در این راستا، صورت گرفته است. لذا، پژوهش حاضر سعی در بررسی آثار سیاست پولی در چارچوب اعتبارات در ایجاد ادوارتجاری در عراق با توجه به دامنه فرکانس دارد. لذا، این مقاله در پنج بخش شامل؛ مقدمه، ادبیات موضوع، روش­شناسی تحقیق، تحلیل یافته­های پژوهش و نتیجه­گیری بیان‌شده است.

2. ادبیات موضوع

2-1. مبانی نظری

با توجه موضوع تحقیق اعتبار، ادوارتجاری و ارتباط اعتبارات بانکی با ادوارتجاری تفسیر شده است.

   اعتبار

     اعتبار³ در حیطه امور مالی  به معنای، اعطای حق تصرف یا استفاده از کالاها و خدمات بدون پرداخت فوری برای آن‌ها هست. در اعتبار حتماً پولی پرداخت نمی­شود. در اقتصادهای داد و ستد کالا و معاملات بر اساس تبادل مستقیم کالا و خدمات مفهوم اعتباری کاملاً مشهود است. به‌طورکلی سه نوع اعتبار وجود دارد؛

1.       اعتبار مصرفی؛ در این نوع اعتبار فروشگاه داران، مؤسسه‌های مالی و دیگران برای خرید کالاهای مصرفی اعتبار در اختیار مردم عادی قرار می­دهند.

2.       اعتبار تجاری؛ در این نوع اعتبار عرضه‌کنندگان مواد اولیه به واحدهای تولیدی و آن‌ها نیز به عمده‌فروشان و خرده‌فروشان محصولاتشان اعتبار واگذار می­نمایند. درواقع، تمام مبادلات در بخش‌های صنایع، خدمات و تجارت بر اساس اعتبار تجاری اداره می­شود.

3.       اعتبار بانکی(وام و یا اضافه برداشت)؛ اعتبار بانکی توسط بانک‌ها در اختیار مشتریان قرار می­گیرد. تولیدکنندگان با استفاده از اعتبار بانکی فاصله­ی زمانی بین تولید و فروش کالا را ترمیم می­نمایند و استفاده مصرف‌کنندگان از اعتبار بانکی سبب مصرف پیش از دریافت درآمد را فراهم می­نماید. اعتبارات بانکی و غیر بانکی از اجزای مهم عرضه پول هستند و براین اساس، اهمیت خاصی در اقتصاد دارند، به­طوری­که، دولت‌ها در شرایط تورمی در جهت کنترل شوک تقاضا از سیاست انقباضی به­­صورت محدودیت اعتبارات بانکی استفاده می­نمایند(محمدنژاد و همکاران، 1394).

ادوار تجاری

     تعاریف زیادی برای ادوارتجاری بیان‌شده است. اکثراً این تعاریف دارای یک معنای واحد در تفسیر خود از ادوارتجاری می­باشند. بنابراین، ادوارتجاری نوعی از تغییرات و نوسانات در شاخص­های اقتصادی است که، با گسترش رونق شروع و با رکود به پایان می­رسد و در دوره­ی بعد با رکود شروع و بارونق به پایان می­رسد. این توالی نوسانات، تکرارپذیری ممکن است یک سال یا بیشتر از 10 سال طول بکشد. درواقع، دوره­ی تجاری به دوره­های مختلف برگشت‌پذیری از حرکت‌های مثبت و منفی دلالت دارد و در تعریف ادوارتجاری این مفهوم مدنظر است. ادوارتجاری شامل چهار مرحله­ی؛ بهبود، رونق، رکود و بحران است. با رشد تولید و اشتغال شروع مرحله­ی بهبود است و زمانی که اقتصاد در حداکثر ظرفیت خود در نزدیکی اشتغال کامل مشغول فعالیت است، مرحله­ی رونق اقتصادی رخ‌داده است. با کاهش رشد تولید ناخالص داخلی و افزایش نرخ بیکاری مرحله رکود اقتصادی رخ می­دهد و درنهایت؛ رکود شدید اقتصادی سبب بحران اقتصادی در جامعه می­شود(والنتینو و داوتن⁴، 1987). از طرفی، معمولاً دوره رکود بین یک سال تا سه سال هست، در این دوره با رشد نرخ بیکاری در بالاترین مقدار، جامعه شاهد بحران اقتصادی است. با رشد نرخ بیکاری در حداکثر ممکن بحران بزرگ اتفاق می­افتد(کیدلند و پرسکات⁵،1990). مراحل ادوارتجاری از یک دوره رکود تا دوره­ی رونق و یا از یک دوره­ی رونق تا یک دوره­ی رکود را یک دوره­ی تجاری می­نامند. ویژگی­های ادوارتجاری ؛ تغییرپذیری⁶، تداوم⁷ و هم حرکتی⁸ هست. درجه­ی بی­ثباتی و تمایل به نوسان در یک متغیر از شاخص تغییرپذیری بررسی می­شود. بنابراین، افزایش تغییرپذیری یک متغیر معرف توان ایجاد دوره را در متغیر تفسیر می‌نماید(طیب نیا و قاسمی، 1385).  مدت‌زمانی که، در یک دوره­ی تجاری در حالت رکود یا رونق طی می­کند، که می­تواند از یک سال تا بیش یک دهه به طول انجام را تداوم نامیده می­شود. اما، هم حرکتی بدان معنا است که؛ روند تغییرات دوره­ای متغیر به­صورت هم‌زمان با نوسانات در متغیر مرجع حرکت می­نماید و در یک دوره تجاری؛ مرحله­ی رکود و رونق برای متغیرهای مدنظر در یک‌زمان اتفاق می­افتد. در مبحث هم حرکتی دو دیدگاه؛ زمان چرخش و سمت‌وسوی چرخش مدنظر است. براین اساس، در هم حرکتی، حرکت متغیرها از جهت پیشرو⁹، هم­زمان¹⁰ و پس‌رو¹¹ بررسی می­شود. زمانی که، نوسانات متغیر نسبت متغیر مرجع رخ دهد ، متغیر مزبور پیشرو است. در مقابل، اگر نوسانات متغیر بعد از تغییرات متغیر مرجع باشد، متغیر پس‌رو است و وقوع نوسانات متغیر همگام با متغیر مرجع معرف هم­زمانی هست. ازنظر جهت حرکت متغیر نسبت به متغیر مرجع به سه حالت هم­جهت، خلاف جهت و غیر چرخه‌ای تقسیم می­گردد. براین اساس، اگر متغیری هم­جهت با متغیر مرجع حرکت کند، به آن متغیر هم­جهت و اگر خلاف جهت متغیر مرجع حرکت کند، به آن متغیر خلاف جهت می­گویند. درحالتی­که، متغیر بدون الگوی خاصی و به‌صورت تصادفی در طول زمان حرکت کند، متغیر غیرچرخه­ای می­نامند(هادیان و هاشم­پور، 1382). از طرفی، ادوارتجاری به نوع مختلف هم مانند؛ ادوار ژوگلار، ادوار کیچن، ادوار کندراتیف، ادوار شومپیتر، ادوار تجاری حقیقی¹²  و مدل­های پولی کلاسیکی تقسیم‌شده است¹³.

فرآیند شکل­گیری ادوارتجاری

     قبل از شناسایی ادوارتجاری و در تکمیل مباحث ارائه‌شده تابه‌حال لازم است، که فرآیند شکل­گیری ادوارتجاری تفسیر شود. شکل­گیری ادوارتجاری در سه مرحله است. این مراحل به ترتیب عبارت از؛ محرک اولیه، متغیر X به­عنوان متغیر علت و ادوارتجاری است. بنابراین، منشأ ادوارتجاری از تأثیر محرک اولیه بر متغیر X و واکنش متغیر  X استخراج می­شود. درواقع، محرک اولیه شامل عوامل حقیقی، پولی و روانی است که سبب تغییر در انتظارات شده، محرک اولیه در اقتصاد از طریق مسیرهای مختلفی با عنوان کانال­های انتقال سبب تغییر در تقاضا و هزینه­ها می­شود. از طرفی، تأثیر یک محرک تا حدودی زیادی بستگی به میزان بزرگی محرک و واکنش­های اقتصاد به این تغییرات دارد. بااین‌حال، حتی اگر محرک­ها بزرگ باشند، باید واکنش مناسب از سمت متغیرهای کلیدی اقتصاد لازم است، تا ادوارتجاری شکل بگیرد(هادیان و هاشم­پور، 1382).

شناسایی ادوارتجاری

     توليد بالقوه نمایانگر نقطه‌ای روي مرز امكانات توليد است، که توسط سطح بالقوه عوامل توليد و سطح فنّاوری تعيين می­شود، اما توليد واقعي الزاماً بر این مرز قرار نمي­گيرد و حول آن در نوسان است. اگر توليد از دوره t −1 تا دوره t به‌اندازه Δy تغيير کند، قسمتي از آن تغيير به تغيير مرز امكانات توليد و بقيه به توليد واقعي حول مرز مذکور مربوط مي­شود. این موضوع که چه ميزان از تغيير توليد به تغيير مرز امكانات توليد و چه ميزان به نوسان توليد حول آن مرز مربوط است، امكان تقسيم­بندي دوره­هاي مختلف اقتصاد را فراهم مي­آورد. حرکت روي مرز امكانات توليد در طول زمان را روند توليد و حرکت­هایی را که به نوسان توليد واقعي حول مرز امكانات توليد مربوط می­شود، ادوار تجاري می‌نامند. بر اساس چرخه رشد که انحراف سري زماني از روند بلندمدت آن را به‌عنوان كل تجاري در نظر مي­گيرد، مي­توان سيكل را به چهار مرحله انبساط، نزول، کسادي و بهبود تقسيم نمود. هنگامي­که نماگر اقتصادي در حال افزایش بوده و سطح آن از روند بلندمدت کمتر است، سيكل تجاري در مرحله بهبود قرار دارد و در زمانيكه نماگر اقتصادي در حال افزایش بوده اما سطح آن از روند بلندمدت بيشتر مي­باشد اقتصاد در مرحله انبساط است. به­عبارت ­ديگر، هنگامي­كه سيكل از حضيض به سمت اوج حرکت می­کند، اقتصاد در دوره رونق قرار دارد و مراحل بهبود و انبساط را در بر مي­گيرد. در طول دوره رونق، سطح اشتغال و توليد بالا بوده و قيمتها افزایش مي یابند. از سوي­ديگر، هنگامي­که نماگر اقتصادي در حال کاهش بوده و سطح آن از روند بلندمدت بيشتر مي­باشد، سيكل تجاري در مرحله نزول قرار دارد اما با ادامه روند کاهشي نماگر اقتصادي و قرار گرفتن در پایين روند بلندمدت، اقتصاد در مرحله کسادي قرار می­گیرد. بنابراین مطابق شکل(1)، نمودار مراحل مختلف ادوارتجاری، با حرکت ادوار از اوج به سمت حضيض اقتصاد در دوره رکود قرار گرفته و شامل مراحل نزول و کسادي است. در دوران رکود، بيكاري افزایش، توليد کاهش و قيمتها به سمت پایین حرکت می­کنند(گیوما و گایددتی¹⁴،2008)

 

 

شکل(1) نمودار مراحل مختلف ادوار تجاری

منبع؛ مطالعه گیوما و گایددتی(2008)

      یکی از متداول­ترین روش­های استخراج دوران­های اقتصادی بکارگیری روش روند زمانی فیلتر هودریک – پرسکات¹⁵(1997) است. در فیلتر هودریک – پرسکات مهم­ترین ویژگی این است که هیچ­گونه پیش­نیاز اطلاعاتی درخصوص اوج و حضیض لازم نیست ومی­توان آن را به صورت مکانیکی مورد استفاده قرار داد. در روش میانگین متحرک، انتخاب تعداد سال­ها می­تواند نتایج رکود و رونق اقتصادی را تغییر دهد، اما در فیلتر هودریک – پرسکات این­گونه نیست. منطق استفاده از فیلتر هودریک – پرسکات آن است که این روش می­تواند به تفکیک یک شوک مشاهده شده به اجزای دائمی و موقت کمک نمایند. تفاوت مشخص بین شوک دائمی و موقت در این است که شوک دائمی آثار دائمی بر متغیر حقیقی دارد، اما شوک موقت آثار موقتی بر متغیر حقیقی دارد. با این وجود، تداوم شو ک­های موقت منجر به پیچیده­تر شدن تمایز بین دو شوک دائمی و موقت می شود (اصغرپور، 1384).

    براساس مطالعه کولی و پرسکات¹⁶ (1995)، فيلتر HP، مقادير هموار شده(S) سري زمانY  را از راه حداقل کردن واریانس Y حول S  محاسبه می­کند. این فیلتر متغیرها را مطابق تابع زیر حداقل می­کند؛

 (1)

     مقدار متعارف آن برای داده های سالانه برابر با 100 و برای داده های فصلی 1600 می باشد. تأثیر این پارامتر دراین است که از آمار سری زمانی مورد بررسی، دوره های با فرکانس کمتر از 8 سال را حذف می­کند. این فیلتر دوطرفه بوده و از این رو مشکل تغییر فاز دوره را از بین می­برد. مشکل این روش فیلتر، نامشخص بودن مقدار دقیق پارامتر  است که مقدار انحراف را با تغییر مواجه می­سازد، به گونه­ای که اگر پارامتر مذکور کاهش و یا افزایش یابد، در این صورت مقدار روند دائمی و موقت تغییر می­کند.

تاثیر اعتبارات در ادوارتجاری

     در ادبیات توسعه پایدار، گسترش و توسعه بهینه و قانونمند بازارهای مالی و پولی نقش مهمی را ایفا می­نماید. ازطرفی، بازارهای مالی و پولی مهم­ترین منبع تامین اعتبار برای بنگاه­های اقتصادی از جهت سرمایه در گردش و سرمایه­گذاری جدید برای توسعه بنگاه­های اقتصادی می­باشند. اعتبارات انتقال موقت خرید از یک شخص حقیقی و یا حقوقی به شخص حقیقی و یا حقوقی دیگر می­باشد. بنگاه­های اقتصادی با استفاده از اعتبارات هزینه تامین نهاده­های مورد نیاز خود را اعم از؛ نیروی­کار، نهاده­های سرمایه­ای، تکنولوژی و حتی خرید مواد اولیه را تامین می­نمایند. لذا، اعتبارات تاثیر به­سزایی بر رشد و توسعه فعالیت­های سرمایه­گذاری و تولیدی دارند. بنابراین، اعتبارات تاثیرات مستقیم و غیر مستقیم بر تولید و اشتغال بنگاه­های اقتصادی دارند و بدین­لحاظ، تاثیر اعتبارات بر نوسانات تولید در قالب ادوارتجاری قابل تامل است. استفاده بهینه از اعتبارات در بنگاه­های اقتصادی سبب رشد تولید و اشتغال و در بخش ادوارتجاری رونق اقتصادی را دامن می­زند. بلعکس استفاده نادرست از اعتبارات در اقتصاد باعث کندی رشد تولید و اشتغال در بنگاه­های اقتصادی و شروع دوره­ی بحران و رکود اقتصادی در ادوارتجاری می­شود. در چارت زیر نحوه عملکرد تخصیص اعتبارت بر تولید و اشتغال و شکل­گیری ادوارتجاری بیان می­شود(بختیاری و پاسبان، 1383).

 

  

شکل(2) نمودار تاثیر اعتبارات بر اشتغال، تولید و ادوارتجاری

منبع: مطالعه بختیاری و پاسبان،1383

2-2. پیشینه پژوهش

2-2-1. مطالعات تجربی خارجی

     قاسم حسین و همکاران¹⁷(2022)، در مقاله­ای تحت عنوان تأثیر اعتبارات بانکی بر سرمایه گذاری و مخارج عمومی در عراق برای دوره (2005-2021) از طریق رویکرد توصیفی- تحلیلی به­بررسی متغیرهای تحقیق (اعتبار بانکی، سرمایه گذاری و مخارج عمومی) پرداخته­اند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که، نقش اعتبار بانکی در رشد فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و تجاری موفق بوده و بین اعتبار بانکی و کل سرمایه‌گذاری همبستگی مستقیم وجود دارد. بنابراین، بخش بانکی را برای رفع نیازهای پروژه‌های مولد در جامعه به‌ویژه پروژه‌های سرمایه‌گذاری در جهت پیشبرد واقعیت سرمایه‌گذاری، علاوه بر حمایت دولتی از پروژه‌های عمومی و خدماتی، توسعه داد. هزینه های عمومی برای دستیابی به رفاه اعضای جامعه سبب توسعه اقتصادی کشور می­شود.

     الهنداوي¹⁸ و همکاران(2022)، در مقاله­ای تحت عنوان اندازه گیری تاثیر عوامل تعیین کننده تقاضا برای ذخایر خارجی بر ثبات پولی در عراق از روش ARDL  پرداخته­اند. ذخایر خارجی نقش مهم و اساسی در دستیابی به ثبات اقتصادی، به­ویژه، ثبات سطح­عمومی­قیمت­ها دارد. دست­اندرکاران مالی و بانکی کشور عراق به­دنبال استفاده بهینه از ذخایر خارجی خود برای افزایش نرخ رشد اقتصادی و دستیابی به­تنوع اقتصادی و عدم اتکا به نفت به عنوان تنها منبع ملی، خصوصا، با توجه به نوسانات قیمت نفت است. نتایج آزمون تصحیح خطای کوتاه مدت (ECM) معرف آن است­که؛ بین حساب سرمایه و ثبات پولی در عراق رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و نیز رابطه منفی معنادار بین حساب مالی و ثبات پولی در عراق وجود دارد.

    چورتریاس¹⁹ و همکاران (2020)، در مطالعه­ای تحت عنوان ریسک اعتباری و ادوارتجاری: چه می دانیم؟، از روش متارگرسیون بیزین، رابطه بین ریسک­اعتباری گذشته( که از طریق وام‌های غیرجاری به­دست می­آید) با ادوراتجاری( که از طریق رشد تولید ناخالص داخلی واقعی به­دست می­آید) تجزیه و تحلیل نموده­اند. نتایج مبین آن است که، یک ارتباط معکوس و معنادار مابین این دو متغیر وجود دارد و کیفیت اعتباری اثرات متفاوتی بر ادوراتجاری داشته است.

     گومز و همکاران (2015)، در مقاله­ای تحت عنوان اعتبار و چرخه های تجاری باتوجه به­بررسی اثرات دامنه­ی نوسانات بااستفاده از روش VAR در سی و سه کشور اروپایی، آمریکای لاتین و امریکای جنوبی پرداخته­اند. نتایج حاکی ازآن­است­که، رکودهای اقتصادی سبب اختلالات بخش مالی عمیقی می­شود و وابستگی بالایی بین ادوارتجاری و اعتبارات بانکی وجود داشته است.

2-2-2. مطالعات تجربی داخلی

    درگاهی و حنایی (1399)، در مقاله­ای تحت عنوان نقش ادوار اعتباری و تجاری اقتصاد کلان در محدودیت نقدینگی و عملکرد بنگاههای صنعتی در 206 بنگاه تولیدی با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم­یافته در فاصله زمانی 1385 تا 1394 بررسی نموده­اند. نتایج نشان می­دهد که، نحوه دسترسی بنگاهها در شرایط ادوار اعتباری، خصوصا تنگنای اعتباری، باتوجه به سیاست­های اعتباری به تسهیلات­بانکی بسیاردشوار است. از طرف دیگر، اثر شاخص محدودیت نقدینگی بر عملکرد بنگاه­ها، در شرایط ادوار تجاری باوجود رکوداقتصادی سبب کاهش محدودیت نقدینگی در بنگاه­های کوچک نسبت به بنگاه­های بزرگتر می­شود.

تحویلی و همکاران (1398)، مقاله­ای تحت عنوان ادوارتجاری و شتاب­دهنده مالی در اقتصاد ایران در 892 شرکت غیرمالی عضو بورس اوراق بهادار برای سال­های 1394-1384 بررسی نموده­اند. نتایج حاصل از تخمین مدل حاکی از این است که، با در نظر گرفتن نوسانات اقتصادی در شرایط رکود، اثر شتاب دهنده مالی در اقتصاد ایران برقرار است و میزان سرمایه­گذاری بنگاهها کاهش شدیدی می­یابد. باتوجه به متغیرهای مجازی مشخص گردید که، در دوره­های رکود بنگاه­های کوچک­تر به­دلیل دسترسی محدودتر به منابع و اعتبارات نظام مالی بیشتر تحت تأثیر نوسانات اقتصادی قرار گرفته و شتاب­دهنده­مالی در خصوص آنها قوی­تر است. 

جعفری صمیمی و همکاران(1396)، مقاله­ای تحت عنوان تأثیر نامتقارن سیاست پولی و اعتبارات بانکی بر چرخه­های تجاری در ايران: رهیافت خودرگرسیون برداری آستانه­ای بااستفاده از روش خودرگرسیون برداری آستانه­ای در طی 1376-1392 بررسی نموده­اند. نتایج این مقاله نشان می­دهد که اثر سیاست پولی و اعتبارات بانکی بر روی تولید در رژیم­های بالا و پایین از لحاظ شدت و جهت اثرگذاری متفاوت می­باشد. به عبارت دیگر، اثر سیاستهای پولی و اعتبارات بانکی بر اقتصاد ایران نامتقارن می­باشد. 

3. فرضيه­های تحقیق

    با توجه به هدف اصلی تحقیق مبنی بر بررسی علیت رابطه­ی اعتبارات بانکی و ادوارتجاری براساس تجزیه و تحلیل دامنه فرکانس فرضیه­های زیر مورد بررسی قرار گرفته است:

  فرضیه اول؛  رابطه­ی بین اعتبارات بانکی با ادوار تجاری دوسویه است.

   فرضیه دوم؛  رابطه­ی بین اعتبارات بانکی با ادوارتجاری مثبت و معنادار است.

4. روش تحقیق

روش تحقیق از نوع همبستگی علی و مبتنی بر تحلیل داده­های سری زمانی می­باشد. هدف از انجام این پژوهش ارائه یک الگوی اقتصاد کلان با توجه به ادبیات موضوع در رابطه با حجم اعتبارات بانکی و شکل­گیری ادوارتجاری با درنظر گرفتن شرایط کشور عراق با استغاده از آزمون علیت گرنجری است. لذا، قلمروی مکانی تحقیق مجموعه متغیرهای اصلی اقتصاد کلان عراق و مجموعه داده­های لازم برای برآورد از پایگاه داده بانک جهانی²⁰ در طی دوره 2008-2021 جمع­آوری شده است.
4-1. تصریح الگوی پژوهش

    در راستای تفسیر الگوی پژوهش ابتدا تجزیه و تحلیل دامنه فرکانس و سپس تطابق دامنه فرکانس با روش خودبازگشت برداری(VAR) و درنهایت، الگوی خودبازگشت برداری تحقیق تفسیر شده است.

تجزیه و تحلیل دامنه فرکانس

     رویکرد حوزه فرکانس در سه مرحله اجرا می شود. ابتدا، تابع طیفی هر متغیر تخمین زده می­شود، این تخمین امکان مقایسه شکل چگالی طیفی با "شکل معمولی" شناسایی شده را در علیت گرنجر²¹ (1966) فراهم می­نماید²². در مرحله­ی دوم، از روش فیلتر مستقیم برای استخراج چرخه ها با استفاده از تحلیل فوریه استفاده می­شود. در مرحله­ی سوم، حرکت مشترک بین چرخه‌ها را با استفاده از تابع چگالی متقاطع و معیارهای همبستگی با آن تخمین زده می­شود. این روش برای کل محدوده فرکانس (0 تا  π) انجام می­شود. این رویکرد امکان تخمین نسبت کل واریانس تعیین شده توسط هر جزء دوره­ای را فراهم می­نماید. بنابراین، در هر فرکانس اجزای اعتبار و خروجی را با تجزیه سری اصلی و با استفاده از روش‌های تقریب براساس توابع مثلثاتی مشخص می­شود. تکنیک­های استخراج سیگنال مبتنی بر تصفیه و جداسازی فیلترها و روش­های مبتنی بر مدل­سازی است. با این حال، اجزای سری زمانی ساختارهای طیفی را به وجود می‌آورند که در باندهای فرکانسی کاملاً تعریف شده قرار می‌گیرند و از فیلترها برای جداسازی اجزای سری­های زمانی استفاده می­شود(پولاک²³،2000). تابع اتوکوواریانس تبدیل فوریه با تابع متقارن زیر به دست می آید:

           (2)                                                                     

     که درآن؛ ، فرکانس بر حسب رادیان در محدوده [−π, π] است. تابع استاندارد، که به عنوان چگالی طیفی شناخته می­شود، با نرمالایز معادله (2) با استفاده از  به­دست می­آید. یک چرخه به­عنوان دوره واحد یک تابع سینوسی یا کسینوس در یک بازه زمانی به طول  تعریف می­شود. توجه به این نکته ضروری است که، طیف و کوواریانس­ها معادل هم هستند. با این حال، برخی از ویژگی‌های سری‌های زمانی، مانند همبستگی سریال، با استفاده از خودکوواریانس بیان می­شود. سایر موارد، مانند مولفه­های مشاهده نشده، بااستفاده از کل طیف راحت­تر قابل تجزیه و تحلیل می­باشد(کریستیانو و فیتزجرالد²⁴، 2003).

    مقادیر ، نزدیک به صفر مربوط به ادوار بلندمدت است، درحالی­که، مقادیر ، نزدیک π مربوط به ادوار کوتاه­مدت است. نقاط اوج مشاهده شده در طیف نشان­دهنده آن دوره­های تناوب است که، بیشترین سهم را در تغییرپذیری سری دارد. علاوه بر این، فواصل اطمینان برای طیف را می­توان از این واقعیت به دست آورد که  از یک توزیع  با درجه آزادی  پیروی می­کند (که در آن ، و n مبین اندازه نمونه است).

    رویکرد فیلتر مستقیم (DFA) به جای خطای پیش‌بینی یک مرحله‌ای جلوتر، بر خطاهای فیلتر تأکید دارد. علاوه بر این، DFA از یک الگوریتم مبتنی بر یک معیار بهینه‌سازی استفاده می‌کند که شامل به حداقل رساندن میانگین مربعات خطای فیلتر است.

     باتوجه به یک فرآیند تصادفی ، استخراج سیگنال زمان واقعی مربوط به تخمین  و  است به طوری که  به حداقل برسد. دراین زمینه،  نتیجه اعمال یک فیلتر متقارن به­سری اصلی است، در حالی که  نتیجه اعمال یک فیلتر نامتقارن است.

    نتیجه این کمینه سازی یک تابع انتقال به نام است که می تواند به عنوان فیلتر استفاده شود. یکی از کاربردهای خاصی که در این مطالعه استفاده می کنیم فیلتر پیشنهادی کریستیانو و فیتزجرالد(2003) است:

     (3)                                                      

، ابتدای پهنای باند و در ، اخر باند می­باشد. تابع همبستگی متقاطع همبستگی بین دو سری که با فرکانس مشخص شده­اند را اندازه­گیری می­کند. مجذور مقدار این تابع همبستگی در هر فرکانس  تعریف می­شود و مشابه مجذور ضریب همبستگی است و مقادیری آن در بازه [0، 1] است. بطوری­که، مقدار  ، نزدیک به یک نشان می­دهد، که این دو سری در فرکانس داده شده بسیار مرتبط هستند. مقدار  نزدیک به صفر نشان می­دهد، که در این فرکانس سری­ها تقریباً مستقل هستند(ویلد²⁵،2008).

تطابق دامنه فرکانس با روش خودبازگشت برداری

   به­منظور آزمون علیت بین متغیر ادوارتولیدناخالص­داخلی و متغیر اعتباربانکی در حوزه فرکانس، از معیارهای پیشنهاد شده توسط (چویک²⁶، 1982)، (هوسویا²⁷،1991) و (برایتونگ و کندلون²⁸، 2006) در یک سیستم VAR استفاده می­شود. بنابراین،  ، یک بردار دو بعدی از سری­های زمانی باشد، که برای  ، مشاهده شده است، که نشان­دهنده کل نوسانات این دو متغیر است. براین­اساس، معادله­ی VAR این پژوهش به­شرح زیر معادله­ی (4) است:

                                                     (4)                                                                          

     میانگین متحرک (MA) سیستم به­شرح زیر است:

          (5)                                        

    دراین­جا:  و  است و G ماتریس تجزیه چولسکی²⁹ است، بااستفاده تجزیه چولسکی، چگالی طیفی  را می­توان به­صورت زیر بیان کرد:

 (6)                                                                

    از عبارت فوق، و به تبعیت از مطالعه­ی (برایتونگ و کندلون، 2006)، معیار علیت به­صورت زیر تعریف می­شود:

   (7)                                                                          

   اگر مقدار علیت رابطه­ی  صفر شود، متغیر اعتبارات بانکی در فرکانس ω سبب ادوارتولیدناخالص­داخلی نمی­شود. ارتباط علیت بین ادوارتجاری و اعتبارات بانکی از همین رویکرد قابل بررسی است. بنابراین، باتوجه به علیت گرنجری ارتباط لگاریتم تولیدناخالص­داخلی به­عنوان شاخص ادوارتجاری و لگاریتم اعتبارات بانکی بررسی و در صورت وجود ارتباط با روش خودبازگشت برداری تخمین زده می­شود(گومز و همکاران ،2015).

الگوی خودبازگشت برداری تحقیق

  بر این اساس که براي بررسي عليت گرنجري ميان دو متغير بايد ابتدا يك مدل خودرگرسيون برداري را تشكيل داد. در اين تحقيق مدل خود رگرسيون برداري برای بررسي رابطه عليت گرنجري بين ادوارتجاری و اعتبارات بانکی به شکل زير است:

(8)                                               

که در آن؛ ؛ لگاریتم تولیدناخالص داخلی به­عنوان شاخص ادوارتجاری و؛ لگاریتم اعتبارت بانکی³⁰ است(گومز همکاران ،2015).

5. یافته­های پژوهش

 یافته­های پژوهش در دو بخش آمار توصیفی و روند متغیرهای تحقیق و سپس آمار استنباطی ارائه شده است.

5-1. آمار توصیفی

  براي ارائه يک نماي کلي از خصوصيات مهم متغير‏های محاسبه شده، برخي از مفاهيم آمار توصيفي اين متغيرها، شامل ميانگين، میانه، بیشینه، کمینه و انحراف معيار در جدول (1)، بیان شده است.

 جدول(1) آمار توصیفی متغیرهای تحقیق

متغیر	شاخص	میانگین	ماکزیمم	مینیم	انحراف معیار	چولگی	کشیدگی
GDPt	تولیدناخالص داخلی	1014×18/2	1014×83/2	1014×29/1	1014×84/4	35/0-	91/1
CRDt	اعتبارات بانکی	1013×92/1	1013×73/5	1011×33/9	1013×73/1	75/0	58/2

منبع: یافته‌های پژوهش

     در تکمیل این قسمت روند تغییرات متغیرهای تحقیق بررسی شده است. بر اساس، شکل (1)، نمودار سمت چپ، روند تغییرات اعتبارات بانکی دارای نوسانات زیادی بوده است. به­طوری­که، در بازده 2011 و 2014 اعتبارات بانکی در حداقل مقدار خود بوده و معرف سیاست انقباضی پولی در این بازده­های زمانی بوده است. درمقابل، در سال­های 2008، 2017 و 2021 حجم اعتبارات بانکی در عراق در بالاترین مقدار بوده و معرف سیاست انبساطی پولی در این کشور بوده است.

شکل (1)، نمودارهای روند

 

منبع: یافته‌های پژوهش

    روند تغییرات تولیدناخالص­داخلی مشخص شده است. با استفاده از روش هودریک پرسکات ادوارتجاری کشور عراق استخراج شده است. باتوجه به نمودار سمت راست در شکل (1)؛ نوسانات در تولیدناخالص­داخلی در سال­های 2009، 2015 و 2020 تولید ناخالص داخلی عراق در پایین­ترین مقدار قرار داشته و شرایط رکود اقتصادی را نشان می­دهد. در مقابل، در سال­های 2014، 2019 و 2021 تولیدناخالص­داخلی عراق در بالاترین مقدار بوده و در این سال­ها اقتصاد عراق در حالت رونق قرار داشته است.

5-2. آمار استنباطی

آزمون­های تشخیصی

    قبل از برآورد الگو برای حصول اطمینان از نتایج تحقیق در تفسیر فرضیات، بررسی مانایی متغیرها امری ضروری است. لذا، در جدول(2)، با استفاده از آزمون دیکی – فولر تعمیم یافته مانایی متغیرها بررسی و بیان شده است.

جدول (2) نتايج آزمون مانایی متغیرها

متغیر	شاخص	آماره	سطح معناداری	نتایج تست آزمون ریشه واحد
GDPt	تولیدناخالص داخلی	6865/3-	0000/0	(0)I
CRDt	اعتبارات بانکی	9328/6-	0000/0	(0)I

منبع: یافته‌های پژوهش

      باتوجه به جدول(2)، متغیرهای مدل­های تحقیق در سطح مانا است. این امر مجوز استفاده از روش­ VAR  را تایید می­نماید و برای آزمون علیت گرنجری باید مدل به روش VAR تخمین­زده شود. لذا، ابتدا آزمون­های تشخیصی انجام و تفسیر و درنهایت؛ آزمون علیت گرنجری انجام و تفسیر می­شود.

تعیین وقفه بهینه

       گام بعدی پس از بررسی مانایی متغیرها، تعیین طول وقفه بهینه است، که می‌توان از معیار اطلاعات برای انتخاب مرتبه مدل خودرگرسیون برداری استفاده کرد. این روش تعداد وقفه­ها را از میان مجموعه وقفه­های ممکن به­گونه­ای انتخاب می‌کند، که مقدار حد بحرانی به حداقل میل کند. دراین­راستا، به­دلیل اندازه­ی نسبتا کوچک نمونه از معیار شوارتز بهره گرفته شده است. براساس، نتایج جدول (3) وقفه بهینه الگو، دو است.

جدول (3) نتايج آزمون انتخاب وقفه بهینه مدل تحقیق

وقفه	معیار
آکائیک	شوارتز	حنان
0	7743/1	85303/1	80392/1
1	2149/1-	97875/0-	12606/1-
2	*6067/2-	*21309/2-	*45861//2-
3	4871/2-	93596/1-	27968/2-
4	5268/2-	81821/1-	26014/2-

منبع: یافته‌های پژوهش

بررسی ثبات الگو

     در تحلیل روش خود رگرسیونی­برداری، بررسی شرایط ثبات مدل قبل از تحلیل توابع واکنش ضربه­ای بسیار اهمیت دارد. با توجه به شکل (2)، ریشه­های مشخصه­ی مدل برآورد شده درون دایره واحد قرار گرفته­اند. لذا مدل باثبات است.

شکل (2) بررسی ثبات مدل تحقیق

 

منبع: یافته‌های پژوهش

آزمون همگرایی

      در ادامه، آزمون تشخیصی آزمون همگرایی برای بررسی نا ایستایی بین متغیرهای الگوی تحقیق از آزمون یوهانسون استفاده می­شود و پس از تفسیر نتایج در مورد رابطه­ی بلندمدت بین متغیرهای توضیحات داده می­شود.

جدول(4) نتايج آزمون یوهانسن الگو تحقیق

 

---

[1]  Ponzi

[2]  -Gomez et al.

[3]  -Credit

[4]  Valentino and dauten

[5]  - Kydland and Prescott

[6] - Volatility

[7]  - Persistence

[8]  - Co-movement

[9] - Leading Indicators

[10]  - Lagging Indicators

[11]  - Coincident Indicators

[12]  -RBC

[13]  - به­لحاظ محدودیت فضای ارائه صرفا انواع بدون تعاریف ارائه شده و در صورت درخواست خوانندگان مجله در اختیار قرار خواهد گرفت.

[14] - Gyomai and Guidetti

[15] - Hodrick-Prescott (HP)

[16]  Cooley and Prescott

[17]  Qassem Hussein et al

[18]  Al Hindawi et al

[19]  - Georgios et al.

[20]  WDI

[21]  -Granger

[22]  - آزمون علیت گرنجر ازجمله آزمون­های متداول اقتصادسنجی بوده و کاربرد فراوانی در اقتصاد دارد در این آزمون فرضیه صفر در هر رگرسیون عبارت است، از اینکه متغیر اول علیت گرنجر متغیر دوم نباشد. گرنجر معتقد بود، که آینده نمی­تواند علت گذشته باشد، استفاده کرد و چنین عنوان می­کند که اگر مقادیر جاریYt را به توان با استفاده از مقادیر گذشته Xt با دقت بیشتری نسبت به حالتی که از مقادیرگذشته Xt  استفاده نمی­شود، پیش­بینی نمود. در این صورت Xt را علیت گرنجر Yt  می­گویند. در آزمون علیت گرنجری، برای آزمون این فرضیه که Xt علیت گرنجریYt  نیست، یک مدل   VARبه شرح زیر تشکیل داده می­شود(گجراتی، 1378(

[23]  -Pollock

[24]  - Christiano and Fitzgerald

[25]  - Wildi

[26]  - Geweke

[27]  - Hosoya

[28]  - Breitung  and Candelon

[29]  - Cholesky

[30]  - اعتبارات بانکی، کل ظرفیت وام گرفتن است که بانک‌ها به وام‌گیرندگان ارائه می‌دهند. اعتبار به وام‌گیرندگان امکان می‌دهد کالا یا خدمات خریداری نمایند. آن­ها برای یک دوره معتبر به حداقل پرداخت ماهانه ثابت نیاز دارد.. رایج­ترین شکل اعتبارات بانکی؛ تسهیلات و کارت­های اعتباری است که توسط یک بانک ارائه می‌شود(محمدنژاد و همکاران، 1394)

نوع آزمون	عرض از مبدأ- بدون روند1	عرض از مبدأ- بدون روند2	عرض از مبدأ- بدون روند3	عرض از مبدأ- با روند4	بدون عرض از مبدأ- با روند5
ماتریس اثر6	1	2	2	2	2
ماکزیمم مقادیر ویژه7	1	2	2	0	2

منبع: یافته‌های پژوهش

        بر اساس، نتایج آزمون یوهانسون در جدول (4)، حداقل غیر صفر بیشترین هم انباشتگی برای روابط بلندمدت برای الگو تحقیق حالت عرض از مبدأ- بدون روند است. در تکمیل مبحث همگرایی مقادیر ویژه و ماتریس اثر با توجه به حالت انتخاب شده در جدول (5) و (6)، بیان شده است.

جدول (5) نتایج آزمون مرتبه ماتریس اثر الگو تحقیق

فرضیه8	مقادیر ویژه9	آماره ی ماتریس اثر10	ارزش بحرانی 05/011	احتمال معناداری
None	2611/0	559/14	321/12	0208/0
At most 1	0007/0	032/0	129/4	8832/0

منبع: یافته‌های پژوهش

     بر اساس، نتایج در جدول (5)، برای الگو تحقیق آماره مربوط به ماتریس اثر برابربا؛ 321/12 که زیر 05/0 است، وجود تعداد یک گرایش همگرایی بلندمدت را نشان می­دهد.

جدول (6) نتایج آزمون مرتبه ماکزیمم مقادیر ویژه الگو تحقیق

فرضیه	مقادیر ویژه	آماره ی ماکزیمم مقادیر ویژه12	ارزش بحرانی 05/0	احتمال معناداری
None	2611/0	527/14	225/11	0127/0
At most 1	0007/0	032/0	129/4	8832/0

منبع: یافته‌های پژوهش

      اما، نتایج در جدول (6)، برای الگو تحقیق آماره مربوط به ماکزیمم مقادیر ویژه برابر با؛ 225/11 که زیر 05/0 است، وجود تعداد یک گرایش همگرایی بلندمدت را نشان می­دهد. در نهایت، با توجه به نتایج هر دو جدول (5) و (6)، گرایش بلندمدت در الگو تایید شده و در جدول(7) و(8)، نتایج آزمون علیت گرنجری ارائه شده است.

5-2. نتایج آزمون علیت گرنجری

پس از آزمون های تشخیصی، قبل از ارائه نتایج تخمین آزمون علیت گرنجر نتایج تخمین مدل از روش خودرگرسیون برداری(VAR) در جدول (7) بیان شده است و سپس در جدول­های (8) و (9) به­ترتیب نتایج آزمون کوتاه­مدت علیت گرنجری و آزمون والد بلندمدت علیت گرنجری بیان شده است.

 جدول (8) نتايج آزمون خودرگرسیون برداری مدل تحقیق

متغیر	نماد	ضریب	آماره­t	انحراف معیار
لگاریتم تولیدناخالص داخلی با یک وقفه	LGDP(-1)	9336/1	21/23	083/0
لگاریتم تولیدناخالص داخلی با دو وقفه	LGDP(-2)	0007/1-	93/11-	083/0
لگاریتم اعتبارات بانکی با یک وقفه	LCRID(-1)	0249/0	49/3	007/0
لگاریتم اعتبارات بانکی با دو وقفه	LCRID(-2)	0037/0	46/3	002/0
عرض از مبدا	C	215/2	06/4	54/0
آماره­ی F = 67/896		)ضریب تشخیصR298/0=(

منبع: یافته‌های پژوهش

    همان­طوری­که، در آزمون تشخیصی وقفه­های مدل مشخص شده بود، مدل با دو وقفه تخمین زده شده است و نتایج معنادار وقفه­ها براساس آماره­ی t معرف این موضوع است. 

جدول (8) نتايج آزمون کوتاه­مدت علیت گرنجری

شرح	آماره F	سطح معناداری	نتایج تست آزمون
رابطه­ی اعتبارات بانکی با تولیدناخالص داخلی	8919/4	0009/0	فرضیه صفر ردشده و اعتبارات بانکی سبب تغییرات تولید ناخالص­داخلی می­شود.
رابطه­ی تولیدناخالص داخلی با اعتبارات بانکی	8819/3	0012/0	فرضیه صفر ردشده و تولیدناخالص­داخلی سبب تغییرات اعتبارات بانکی می­شود.

منبع: یافته‌های پژوهش

    نتایج جدول (8)، مبین آن است که، در کوتاه­مدت ارتباط دو طرفه بین متغیر لگاریتم تولید ناخالص­داخلی به­عنوان شاخص ادوارتجاری و اعتبارات بانکی وجود دارد.

جدول (9) نتايج آزمون بلندمدت علیت گرنجری

شرح	آماره والد	سطح معناداری	نتایج تست آزمون
رابطه­ی اعتبارات بانکی با تولیدناخالص داخلی	226/12	0022/0	فرضیه صفر ردشده و اعتبارات بانکی سبب تغییرات تولید ناخالص­داخلی می­شود.
رابطه­ی تولیدناخالص داخلی با اعتبارات بانکی	862/3	0108/0	فرضیه صفر ردشده و تولیدناخالص­داخلی سبب تغییرات اعتبارات بانکی می­شود.

منبع: یافته‌های پژوهش

در تکمیل بررسی رابطه­ی علیت بین دو متغیر تحقیق از آزمون والد، رابطه­ی بلندمدت علیت گرنجر بررسی شده که در جدول (9)، بیان شده است. نتایج جدول (9)، مبین آن است که، در بلندمدت ارتباط دو طرفه بین متغیر لگاریتم تولید ناخالص­داخلی به­عنوان شاخص ادوارتجاری و اعتبارات بانکی وجود دارد.

5-3. نتایج برآورد بلندمدت مدل تحقیق

      با توجه نتایج جدول (10)، در مدل ارتباط بلندمدت هم از نظر علامت و هم از نظر آماری تایید می­شود. بنابراین، تاثیر اعتبارات بانکی بر تولیدناخالص­داخلی به­عنوان شاخص ادوارتجاری در بلندمدت مثبت و معنا­دار است.

جدول (10) نتايج برآورد رابطه بلندمدت الگو تحقیق

متغیر	شاخص	ضریب	انحراف معیار	آمارهt	وضعیت
GDPt	تولیدناخالص­داخلی به­عنوان شاخص ادوارتجاری	00000/1	------	------	------
CRDt	اعتبارات بانکی	39484/12	15204/3	9323/3	معنادار است

منبع: یافته‌های پژوهش

6. نتیجه­گیری

    تجربه­های اقتصادی جهان به­ویژه در دو دهه اخیر این مطلب را به اثبات می­رساند، که ثبات اقتصادی کشورها مدیون کارایی شاخص­های بانکداری و ثبات مالی آنها است. اهمیت یک سیستم مالی مناسب وکارآمد، هم بر سیاست­مداران وهم بر اندیشمندان حوزه مالی پوشیده نیست. بنابراین، در دو دهه اخیر کارایی شاخص­های بانکداری و ثبات مالی به­عنوان یکی از اهداف اصلی نظام اقتصادی مورد توجه بسیاری از سیاست­گذاران و اندیشمندان است. صنعت بانکداری یکی از مهم­ترین بخش­های اقتصادکشور محسوب می­شود که، می­تواند با ساماندهی و مدیریت مناسب منابع و مصارف خود زمینه­های رشد و شکوفایی اقتصاد را فراهم آورد. با توجه به ارتباط عملکرد نظام بانکی با بخش­های کلان اقتصادی کشورها، هرگونه بی­ثباتی و بحران در آن می­تواند موجب نوسان و اختلال در متغیرهای کلان اقتصادی به­ویژه تولید شود. بر این اساس، هدف اصلی این تحقیق بررسی رابطه­ی اعتبارات بانکی و ادوارتجاری براساس تجزیه و تحلیل دامنه فرکانس در طی سال­های 2008 تا 2021 با استفاده از آزمون علیت گرنجر در روش خودرگرسیون برداری است.

نتایج تحقیق از آزمون فرضیات مبین آن است که، با توجه به آزمون علیت گرنجری، رابطه­ی بین اعتبارات بانکی با ادوار تجاری دوسویه است. نتیجه مزبور با تحقیق گومز و همکاران(2015)، قاسم حسین و همکاران(2022) هم­سو است. همچنین، نتایج برآورد بلندمدت مدل تحقیق رابطه­ی بین اعتبارات بانکی با ادوار تجاری مثبت و معنادار است. نتیجه مزبور با تحقیق گومز و همکاران(2015)، چورتریاس و همکاران(2020)، هم­سو و با تحقیق جعفری صمیمی و همکاران(1396) هم­سو نمی­باشد. در تحقیق جعفری صمیمی و همکاران(1396)، تأثیر نامتقارن سیاست پولی و اعتبارات بانکی بر چرخه­های تجاری در ايران تایید گردیده که معرف وجود اثرات تورمی شدید در اقتصاد ایران است، در صورتی­که، در کشور عراق تاثیر اعتبارت بانکی بر ادوارتجاری به­صورت مثبت است که معرف آن است که اقتصاد عراق شرایط تورمی هم­مانند کشور ایران را تجربه نمی­نماید و اختصاص مناسب اعتبارات بانکی سبب افزایش تولیدناخالص داخلی خواهد شد. 

   بنابراین،  با توجه به ارتباط دوطرفه مابین اعتبارات بانکی و ادوارتجاری و نیز اثر مثبت اعتبارات بانكي بر ادوارتجاری در کشور عراق و با توجه به مبانی تئوریک اثر نقدینگی که در صورتی­که در جهت كاهش نرخ بهره و افزايش توليد و اشتغال در اقتصاد هدایت گردد، پیشنهاد می­گردد که؛

- سیاست اعتبارات سیستم بانکی در کشور عراق در جهت تأمین مالی و توسعه کسب ‌و کارهای مولد و زودبازده بخش خصوصی که، سبب رشد تولید ناخالص داخلی و زمینه رونق بیشتر در اقتصاد عراق است، هدایت گردد.

- در راستای اختصاص اعتبارات بانکی به بخش­های مولد جامعه حتماً سیستم بانکی بااحتیاط و دسترسی به اطلاعات متقاضیان اعتبارات را به­صورت مناسب اختصاص دهد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع

 

Al Hindawi, H. A. A., Matar, M. A. & Atheer, I. I. (2022). Measuring the impact of determinants of demand for foreign reserves on monetary stability in Iraq. The Egyptian Journal of Commercial Studies. 46(3). 101-150.

Asgharpour, H. (2005). Symmetrical framework of monetary shocks on production and price in Iran. PhD Thesis of Economic, Tarbiat Modares University. (In Persian)

Bakhtiari, S. & Pasban, F. (2004). The role of bank credits in the development of job opportunities; A case study of Iran's Agricultural Bank, Journal of Agricultural Economics and Development, (2) 46, 73-105. (In Persian)

Breitung, J., & Candelon, B. (2006). Testing for short- and longrun causality: A frequency-domain approach. Journal of Econometrics, 132, 363–378.

Christiano, L., & Fitzgerald, T. (2003). The band pass filter. International Economic Review, 44, 435–465.

Dargahi, H. & Hanai, p. (2020). The role of macroeconomic credit and business periods in limiting liquidity and performance of industrial enterprises. Financial management perspective magazine. (1) 29. 65-88. (In Persian)

Georgios, C., Georgios, M., Kalliopi-Maria, Z. (2020). Credit Risk and the Business. International Review of Financial Analysis. 

Geweke, J. (1982). Measurement of linear dependence and feedback between mul- tiple time series. Journal of the American Statistical Association, 77, 304–313.

Gomez- J, G., ose, E., Villamizar-Villegas, M., Hector, M., Amador, J. S. & Celina, G. M. (2015). Credit and business cycles: Causal effects in the frequency domain. Ensayos sobre Política Económica .33 (1). 176–189.

Granger, C.W.J (1986). Development in the Study of Cointegrated Economic Variables. Oxford bulletin of Economics and Statistics. 48(1), 213-228.

Gyomai G & Guidetti E. (2008.( OECD System of Composite Leading Indicators, Organisation for Economic Co-operation and Development.

Hadian, A. & Hashempour, M. R. (2003). Identification of business cycles in Iran's economy. Iranian Economic Research Quarterly. (2) 1. 93-120. (In Persian)

Hodrick, R. and E.C. Prescott (1997). "Post-War US Business Cycles: An Empirical Investigation", Journal of Money, Credit and Banking, vol. 29, pp. 1-16.

Hosoya, Y. (1991). The decomposition and measurement of the interdependence between second-order stationary processes. Probability Theory and Related Fields, 88, 429–444.

Jafari Samimi, A., Ehsani, M. A. , Tehranchian, A. M. & Gholami, Z. (2017). Asymmetric effect of monetary policy and bank credits on business cycles in Iran: threshold vector autoregression approach. Econometric Modeling Quarterly. (2) 2. 9-33. (In Persian)

Kydland, Finn and Edward Prescott (1990), Business cycles: real facts and a monetary myth, Quarterly Review, 14(1), 3-18.

Mohammadnejad, N., Fitras, M. H. &  Masoumi, M. R. (2015). Analyzing the relationship between bank loans and economic growth, two semesters of monetary and financial economics (Knowledge and Development of the past. (10) 23, 1-21. (In Persian)

Pollock, D. S. G. (2000). Trend estimation and de-trending via rational square-wave filters. Journal of Econometrics, Elsevier, 99(2), 317–334.

Qassem, H.. Z., Khaled, H. A. M. & Ehab,  A. M. (2022).The Impact of Bank Credit on Investment and Public Spending in Iraq for the Period (2005-2021).International Journal of Professional Business Review. 7(6). doi.org/10.26668/businessreview/2022.v7i6.e871.

Tadari, A. , Sobhani, b. Yavari, K. & Mehrgan, N. (2019). Commercial periods and financial accelerators in Iran's economy. Quantitative Economics Quarterly (Former Economic Reviews). (4) 41. 1-23. (In Persian)

Tayab-nia, A. and Ghasemi. F. (2006). The role of oil shocks in Iran's economic business cycles. Economic research paper. (4) 23. 49-80. (In Persian)

Valentino, L.M., Dauten, C.A. (1987), Business Cycles and Forecasting, Federal Reserve Bank of Philadelphia, Quarterly Review (March), PP. 27-37.

Wildi, M. (2008). Real-Time Signal Extraction: Beyond Maximum Likelihood Principles. Heidelberg: Springer.

 

---

[1]  -No Intercent No Trend

[2]  - Intercent No Trend

[3]  - Intercent No Trend(Linear)

[4]  - Intercent Trend(Linear)

[5]  - Intercent Trend(Quadratic)

[6]  -Trace

[7]  -Max-Eig

[8]  - Hypothesized No. of CE

[9]  - Eigenvalues

[10]  -Trace Statistic

[11]  - Critical Value 0.05

[12]  - Max-Eig Statistic

Investigating the relationship between bank credits and business cycle based on frequency domain analysis

Abstract:

    The function of the money market, which is mainly responsible for managing the country's banking system, is to provide short-term credits needed for productive production and service activities. In fact, the banking system in the economy is the most important communication channel between the supply and demand of monetary resources, so that the lack and inefficiency of the functioning of the banking system causes disturbances in the economic sectors and creates fluctuations in the gross domestic product. In other words, the banking system has two important economic roles; First; Creating money and managing the payment mechanism and secondly; It is the responsibility of communication between investors and savers. Therefore, the investment decisions of public and private companies and the consumption planning of households are closely related to the way the country's banking system works. Therefore, in this research, the relationship between bank credits and the business cycle has been investigated based on the analysis of the frequency domain in Iraq using the Granger causality method in the framework of the VAR model in the returns of 2008 to 2021. In the first step; So, proving the relationship between bank credits and the business cycle from frequency domain analysis, in the second step; By using the VAR model and in the third step by using the Granger causality test, the two-way relationship between bank credits and the business cycle has been investigated and proven, and finally, according to the long-term estimation results of the research model, there is a significant and positive relationship between bank credits and the business cycle. Confirmed.

Keywords: business cycle, bank credits, frequency domain, Granger causality test.

JEL Classification: G01; C23; O50.

 

 

 

 

1

 

---