مفهوم‌شناسی لهو، لعب و لغو و مصادیقی از آنها
الموضوعات :
فصلنامه حقوق قضایی
منصوره باقری پور
1
,
سیدعلی پورمنوچهری
2
,
نصرت الله صابری
3
1 - دکترای تخصصی فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استادیار مدعو گروه حقوق، واحد ساوه و واحد الکترونیکی، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه و تهران، ایران
تاريخ الإرسال : 27 الثلاثاء , ربيع الأول, 1443
تاريخ التأكيد : 27 الثلاثاء , ربيع الأول, 1443
تاريخ الإصدار : 10 السبت , شوال, 1442
الکلمات المفتاحية:
فضای مجازی,
قرآن,
زمان و مکان,
لهو,
لعب,
لغو,
ملخص المقالة :
از نظر قرآن، زندگی دنیا برای انسان یک فرصت بسیار استثنایی است که نباید آن را به بیهودگی تباه ساخت و زیان کار شد. کسی که در دنیا به اعمال لهو و لغو مشغول شود و دنیا را به عنوان ابزاری برای رشد و کمال نبیند، زندگی خویش را به هدر داده است. در قرآن کریم سه واژه لهو، لعب و لغو به کار رفته و هر یک دارای بار معنایی و مفهومی ویژه است. به نظر می رسد هر سه، معنایی نزدیک به هم دارند. از این رو، یک حکم تحریمی برای آنها وضع شده است؛ گرچه همه کارهای لغو و باطل مطرح در دنیا، لغو و باطل های نسبی است. اهل ایمان تلاش می کنند تا از فرصت حضور در دنیا، بیشترین و بهترین بهره را ببرند و مقرب درگاه الهی شوند. بدیهی است انسان ها باید در زندگی دنیا تعقل کنند و هشیار باشند، که اگر فقط همت خویش را دنیا قرار دهند، در حقیقت در پی بیهودگی و لهوی رفته اند که هیچ ثمره و توشه ای برای آخرت ایشان ندارد. یکی از مصادیق لهو در دنیای کنونی، استفاده نامعقول از فضای مجازی است که با سرعتی غیرمشابه با گسترش دیگر رسانه ها گسترده شده و امروزه تأثیر آن بر بخش های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و علم و فناوری مشهود است. درک منطق این فضا به منظور بهره مندی از آن در جوامع کنونی عصر حاضر، نخستین گام برای ایجاد تعامل مثبت و استفاده حداکثری از قابلیت های محتوایی و آسیب پذیری حداقل از تهدیدهای بالقوه آن است
المصادر:
قرآن کریم؛
ابن بابویه، محمدبنعلی [شیخ صدوق]، الخصال، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، 1403ﻫ ق؛
ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه، مصحح: عبدالسلام محمد هارون، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، 1404ﻫ ق، چاپ اول؛
ابنمنظور، محمدبنمکرم، لسان العرب، دار صادر، بیروت، 1414ﻫ ق، چاپ سوم؛
اخوان بهبهانی، علی، برگرفته از سایت ویستا در تاریخ 15/7/1394، به نشانی:
http://vista.ir/article/230471
اردبیلى، احمدبنمحمد [محقق اردبیلی، مقدس اردبیلی]، مجمع الفائدﺓ و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، مصحح: آقامجتبى عراقى؛ على‌پناه اشتهاردى و آقاحسین یزدى اصفهانى، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم ـ ایران، 1403ﻫ ق، چاپ اول؛
انصاری دزفولى، مرتضى بن محمدامین [شیخ انصاری]، کتاب المکاسب المحرمه و البیع و الخیارات (ط- الحدیثه)، مصحح: گروه پژوهش در کنگره، کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، قم ـ ایران، 1415ﻫ ق، چاپ به نام "تراث الشیخ الأعظم 14"؛
8. بستانى، فؤاد افرام، فرهنگ ابجدی، اسلامی، تهران، 1375ﻫ ش؛ چاپ دوم؛
بهشتی، سیدمحمدحسین، برگرفته از سایت راسخون در تاریخ 23/9/1394 ـ ساعت 11:00، به نشانی: http://rasekhoon.net/article/show/123720
پناهیان، علیرضا، یادداشت "با فضای مجازی چه کنیم؟" (28/8/93)،
برگرفته از سایت بیان معنوی در تاریخ 27/9/1394 ـ ساعت 17:30، به
نشانی: http://bayanmanavi.ir
تهانوى، محمدعلى بن على، کشاف اصطلاحات الفنون، مکتبه لبنان ناشرون، بیروت، 1996م، چاپ اول؛
جوادی آملی، عبدالله، برگرفته از سایت مشرق نیوز در تاریخ 26/9/1394 ـ ساعت 18:30، به نشانی: http://www.mashreghnews.ir/fa/news/413344
جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصحاح (تاج اللغه و صحاح العربیه)، مصحح: احمد عبد الغفور عطار، دار العلم للملایین، بیروت، 1376ﻫ ق، چاپ اول؛
حر عاملى، محمدبنحسن [شیخ حر عاملی]، تفصیل وسائل الشیعه إلى تحصیل مسائل الشریعه، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، قم، 1409ﻫ ق، چاپ اول؛
حسینی عاملی، سیدمحمدجواد، مفتاح الکراﻤه فی شرح القواعد، مؤﺴﺴﺔ آلالبیت، بی جا، بی تا؛
حلی، حسنبنیوسفبنعلیبنمطهر [علامه حلی]، تذکرة الفقهاء، مکتبه الرضویه لاحیاء الاثار الجعفریه, بی جا, بی تا؛
حیدری، محمد، معجم الأفعال المتداوله و مواطن استعمالها، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، قم، 1381ﻫ ش، چاپ اول؛
دهخدا، علیاکبر، لغتنامه دهخدا، دانشگاه تهران، تهران، 1377ﻫ ش، چاپ دوم از دوره جدید؛
ذهنى تهرانى، سیدمحمدجواد، تشریح المطالب، شرح فارسى بر مکاسب (ترجمه و شرح مکاسب شیخ انصارى)، حاذق، قم، 1369ﻫ ش؛
راغب اصفهانى، حسینبنمحمد، مفردات ألفاظ القرآن، دارالقلم، بیروت، 1412ﻫ ق، چاپ اول؛
شعرانی، ابوالحسن، نثر طوبی یا دائرﺓ المعارف لغات قرآن کریم، کتابفروشی اسلامیه، تهران، 1398ﻫ ق، چاپ دوم؛
فراهیدى، خلیلبناحمد، کتاب العین، هجرت، قم، 1409ﻫ ق، چاپ دوم؛
فضلی، عبدالهادی، دروس فی اصول الفقه الامامیه، مؤسسه امالقری للتحقیق و النشر، قم، 1420ﻫ ش؛
قرشى، علىاکبر، قاموس قرآن، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1371ﻫ ش، چاپ ششم؛
قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، دارالکتاب، قم، 1404ﻫ ق؛
کانن، جاستین، برگردان آریا نوری، برگرفته از سایت انتروپولوژی در تاریخ 25/7/1394 ـ ساعت 19:00، به نشانی: http://anthropology.ir/node/26871
مجلسی، محمدباقر [علامه مجلسی]، بحارالانوار، الوفاء، بیروت،1403ﻫ ق/1983م، چاپ دوم؛
مکارمشیرازی، ناصر، انوار الفقاﻫﺔ، تحقیق و تعلیق ابراهیم بهادری، مدرسه الامام علیبنابیطالب، قم، 1418ﻫ ق، چاپ اول؛
ـــــ ، مصاحبه 14/1/1389، برگرفته از سایت شفاف در تاریخ 20/9/1394 ـ ساعت 18:20، به نشانی: http://shafaf.ir/fa/news/17532/
ـــــ ، مصاحبه 4/6/1393، برگرفته از سایت ایسنا در تاریخ 5/9/1394 ـ ساعت 21:30، به نشانی: http://isna.ir/fa/news/93060402148
موسویخمینی، سیدروحالله [امام خمینی]، تحریرالوﺴﻳﻠﺔ، مطبعة الآداب، نجف،بی تا؛
ـــــ ، المکاسب المحرمه، موسسه اسماعیلیان، قم، بی تا؛
موسویخویی، سیدابوالقاسم، مصباح الفقاﻫﺔ، وجدانی، بی جا، 1371ﻫ ش، چاپ سوم؛
مهنا، عبداللهعلى، لسان اللسان: تهذیب اللسان العرب، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1413ﻫ ق، چاپ اول؛
ویکی پدیا، دانشنامه آزاد، برگرفته از سایت ویکی پدیا در تاریخ 25/7/1394 ـ ساعت 20:00، به نشانی: https://fa.wikipedia.org/Wiki
_||_
قرآن کریم؛
ابن بابویه، محمدبنعلی [شیخ صدوق]، الخصال، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، 1403ﻫ ق؛
ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه، مصحح: عبدالسلام محمد هارون، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، 1404ﻫ ق، چاپ اول؛
ابنمنظور، محمدبنمکرم، لسان العرب، دار صادر، بیروت، 1414ﻫ ق، چاپ سوم؛
اخوان بهبهانی، علی، برگرفته از سایت ویستا در تاریخ 15/7/1394، به نشانی:
http://vista.ir/article/230471
اردبیلى، احمدبنمحمد [محقق اردبیلی، مقدس اردبیلی]، مجمع الفائدﺓ و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، مصحح: آقامجتبى عراقى؛ على‌پناه اشتهاردى و آقاحسین یزدى اصفهانى، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم ـ ایران، 1403ﻫ ق، چاپ اول؛
انصاری دزفولى، مرتضى بن محمدامین [شیخ انصاری]، کتاب المکاسب المحرمه و البیع و الخیارات (ط- الحدیثه)، مصحح: گروه پژوهش در کنگره، کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، قم ـ ایران، 1415ﻫ ق، چاپ به نام "تراث الشیخ الأعظم 14"؛
8. بستانى، فؤاد افرام، فرهنگ ابجدی، اسلامی، تهران، 1375ﻫ ش؛ چاپ دوم؛
بهشتی، سیدمحمدحسین، برگرفته از سایت راسخون در تاریخ 23/9/1394 ـ ساعت 11:00، به نشانی: http://rasekhoon.net/article/show/123720
پناهیان، علیرضا، یادداشت "با فضای مجازی چه کنیم؟" (28/8/93)،
برگرفته از سایت بیان معنوی در تاریخ 27/9/1394 ـ ساعت 17:30، به
نشانی: http://bayanmanavi.ir
تهانوى، محمدعلى بن على، کشاف اصطلاحات الفنون، مکتبه لبنان ناشرون، بیروت، 1996م، چاپ اول؛
جوادی آملی، عبدالله، برگرفته از سایت مشرق نیوز در تاریخ 26/9/1394 ـ ساعت 18:30، به نشانی: http://www.mashreghnews.ir/fa/news/413344
جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصحاح (تاج اللغه و صحاح العربیه)، مصحح: احمد عبد الغفور عطار، دار العلم للملایین، بیروت، 1376ﻫ ق، چاپ اول؛
حر عاملى، محمدبنحسن [شیخ حر عاملی]، تفصیل وسائل الشیعه إلى تحصیل مسائل الشریعه، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، قم، 1409ﻫ ق، چاپ اول؛
حسینی عاملی، سیدمحمدجواد، مفتاح الکراﻤه فی شرح القواعد، مؤﺴﺴﺔ آلالبیت، بی جا، بی تا؛
حلی، حسنبنیوسفبنعلیبنمطهر [علامه حلی]، تذکرة الفقهاء، مکتبه الرضویه لاحیاء الاثار الجعفریه, بی جا, بی تا؛
حیدری، محمد، معجم الأفعال المتداوله و مواطن استعمالها، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، قم، 1381ﻫ ش، چاپ اول؛
دهخدا، علیاکبر، لغتنامه دهخدا، دانشگاه تهران، تهران، 1377ﻫ ش، چاپ دوم از دوره جدید؛
ذهنى تهرانى، سیدمحمدجواد، تشریح المطالب، شرح فارسى بر مکاسب (ترجمه و شرح مکاسب شیخ انصارى)، حاذق، قم، 1369ﻫ ش؛
راغب اصفهانى، حسینبنمحمد، مفردات ألفاظ القرآن، دارالقلم، بیروت، 1412ﻫ ق، چاپ اول؛
شعرانی، ابوالحسن، نثر طوبی یا دائرﺓ المعارف لغات قرآن کریم، کتابفروشی اسلامیه، تهران، 1398ﻫ ق، چاپ دوم؛
فراهیدى، خلیلبناحمد، کتاب العین، هجرت، قم، 1409ﻫ ق، چاپ دوم؛
فضلی، عبدالهادی، دروس فی اصول الفقه الامامیه، مؤسسه امالقری للتحقیق و النشر، قم، 1420ﻫ ش؛
قرشى، علىاکبر، قاموس قرآن، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1371ﻫ ش، چاپ ششم؛
قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، دارالکتاب، قم، 1404ﻫ ق؛
کانن، جاستین، برگردان آریا نوری، برگرفته از سایت انتروپولوژی در تاریخ 25/7/1394 ـ ساعت 19:00، به نشانی: http://anthropology.ir/node/26871
مجلسی، محمدباقر [علامه مجلسی]، بحارالانوار، الوفاء، بیروت،1403ﻫ ق/1983م، چاپ دوم؛
مکارمشیرازی، ناصر، انوار الفقاﻫﺔ، تحقیق و تعلیق ابراهیم بهادری، مدرسه الامام علیبنابیطالب، قم، 1418ﻫ ق، چاپ اول؛
ـــــ ، مصاحبه 14/1/1389، برگرفته از سایت شفاف در تاریخ 20/9/1394 ـ ساعت 18:20، به نشانی: http://shafaf.ir/fa/news/17532/
ـــــ ، مصاحبه 4/6/1393، برگرفته از سایت ایسنا در تاریخ 5/9/1394 ـ ساعت 21:30، به نشانی: http://isna.ir/fa/news/93060402148
موسویخمینی، سیدروحالله [امام خمینی]، تحریرالوﺴﻳﻠﺔ، مطبعة الآداب، نجف،بی تا؛
ـــــ ، المکاسب المحرمه، موسسه اسماعیلیان، قم، بی تا؛
موسویخویی، سیدابوالقاسم، مصباح الفقاﻫﺔ، وجدانی، بی جا، 1371ﻫ ش، چاپ سوم؛
مهنا، عبداللهعلى، لسان اللسان: تهذیب اللسان العرب، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1413ﻫ ق، چاپ اول؛
ویکی پدیا، دانشنامه آزاد، برگرفته از سایت ویکی پدیا در تاریخ 25/7/1394 ـ ساعت 20:00، به نشانی: https://fa.wikipedia.org/Wiki
