تبیینی بر پدیده نسل شناسی: نسل کرونا

الموضوعات :

شبنم آفرین آباده ¹ , فرزین فرحبد ² , محمد رضا آزاده دل ³ , سعید باقرسلیمی ⁴ , حمیدرضا رضایی کلیدبری ⁵

1 - گروه مدیریت دولتی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
2 - گروه مدیریت دولتی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
3 - گروه مدیریت دولتی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
4 - گروه مدیریت دولتی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
5 - گروه مدیریت دولتی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

تاريخ الإرسال : 04 الأربعاء , ذو القعدة, 1444 تاريخ التأكيد : 10 السبت , صفر, 1445 تاريخ الإصدار : 10 الأربعاء , رمضان, 1445

الکلمات المفتاحية: نسل, پساکرونا, بحران کرونا,

ملخص المقالة :

با مطالعات صورت گرفته بر روی بیش از 40 مقاله داخلی و خارجی طی سال های 2020-2023 در پایگاه های اطلاعاتی مرتبط که به ابعاد مختلفی از تاثیر ویروس کووید-19 پرداختند، می‌توان ابژه ی نسلی کرونا را در میان نوجوانان و جوانان که شکل گیری نسلی در آن ها اتفاق می افتد، مشاهده نمود زیرا آنان نابرابری بین نسلی عظیمی را تجربه کرده اند و با توجه به تاثیر آن بر شاخص هایی چون آموزش، اقتصاد، روابط اجتماعی و فرهنگی تاثیر این بحران در زندگی نسلی آنها بیش از دیگران مشاهده گردید. بر این اساس می توان الگوی نسل پاندمی را با توجه به شاخصه تاثیر یک بیماری مهلک همه جانبه در جهان، به رسمیت شناخت .در این راستا نظرات اندیشمندان مختلف در حوزه های متفاوت بررسی و سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و با استفاده از آن موجودیت نسل جدیدی با عنوان نسل کرونا پیشنهاد گردید. یافته ها نشان داد که با به رسمیت شناختن این نسل می توان چالش های پیش روی آن ها را مورد بررسی قرار داده و برنامه ریزی های بهتری برای آینده ایشان انجام داد. روش پژوهش به شیوه توصیفی_تحلیلی بوده و با ابزار فیش برداری انجام پذیرفته است.

نص كامل:



مجله توانمندسازی سرمایه انسانی دوره 7، شماره 1، بهار 1403 صص. 39-49

 

 

 

تبیینی بر پدیده نسل­شناسی: نسل کرونا

شبنم آفرین­آباده¹، فرزین فرحبد*²، محمدرضا آزاده­دل³، سعید باقرسلیمی⁴، حمیدرضا رضایی­کلیدبری⁵

 

 

تاریخ دریافت: 03/03/1402

تاریخ پذیرش: 04/06/1402

 

چكيده 

 

گروهی از افراد که مرحله ای از زندگی را با هم آماده کرده و پایان داده باشند یا در فاصله زمانی معینی به دنیا آمده­اند و تجربیات مشترکی از یک دوره زمانی تاثیرگذار در زندگی­شان داشته باشند، یک نسل را تشکیل می­دهند. برای مثال بحران کرونا طی چند سال اخیر یعنی از سال 2020 تاکنون توانست تغییرات محسوسی را در سبک زندگی تمامی افراد در جای جای کره زمین داشته باشد. از رکود اقتصادی در جهان گرفته تا نگرانی برای زنده ماندن. به همین دلیل می توان آن را به عنوان یکی از عوامل مهم جهت به وجود آمدن نسل در نظر گرفت. بر این اساس با مطالعات صورت گرفته بر روی بیش از 40 مقاله داخلی و خارجی طی سال های 2020-2023 در پایگاه های اطلاعاتی مرتبط که به ابعاد مختلفی از تاثیر ویروس کووید-19 پرداختند، می­توان ابژه ی نسلی کرونا را در میان نوجوانان و جوانان که شکل گیری نسلی در آن ها اتفاق می افتد، مشاهده نمود زیرا آنان نابرابری بین نسلی عظیمی را تجربه کرده اند و با توجه به تاثیر آن بر شاخص هایی چون آموزش، اقتصاد، روابط اجتماعی و فرهنگی تاثیر این بحران در زندگی نسلی آنها بیش از دیگران مشاهده گردید. بر این اساس می توان الگوی نسل پاندمی را با توجه به شاخصه تاثیر یک بیماری مهلک همه جانبه در جهان، به رسمیت شناخت.در این راستا نظرات اندیشمندان مختلف در حوزه های متفاوت بررسی و سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و با استفاده از آن موجودیت نسل جدیدی با عنوان نسل کرونا پیشنهاد گردید. یافته ها نشان داد که با به رسمیت شناختن این نسل می توان چالش های پیش روی آن ها را مورد بررسی قرار داده و برنامه ریزی های بهتری برای آینده ایشان انجام داد. روش پژوهش به شیوه توصیفی_تحلیلی بوده و با ابزار فیش برداری انجام پذیرفته است.

 

کلید واژه­ها: بحران کرونا، پساکرونا، نسل

 

مقدمه

دیوید وایت⁶ معتقد است عواملی مانند یک واقعـه فراموش نشدنی همچون جنگ، حادثه سیاسی یا بلایاي طبیعی، عوامل سیاسی و فرهنگی، تغییر ناگهانی در ساختار جمعیت، شکل گیري فاصله طبقاتی سبب بوجود آمدن نسل می­شود  (سلیمانپور عمران, 1396). همچنین شکاف های مهارتی در طول زمان و نوع تحلیل داده های مختلف می تواند بر این امر تاثیرگذار باشد (گاتلس و همکاران،2021). بنابراین، تجربه های هر نسل افق­های آینده آنان را رقم زده و جامعه نیز در فضای آن افق ذهنی قرار گرفته و به حرکت در می آید. (علویان , 1388)

در طول تاریخ، همواره شیوع بیماری­های عفونی، از شیوع طاعون⁷ در آتن (430 ق.م)که نخستین بیماری عفونی فراگیر بود تا کووید 19 (کرونا) که جدیدترین بیماری فراگیر در وسعت جهانی است، خسارت­های جبران ناپذیری بر انسان و حیات اجتماعی و اقتصادی او وارد ساخته است (چمنی و دوستی­مطلق، 1399).

به تعبیر فردریک پیوتا⁸ (2020) بحران رعدآسای کووید 19 چیزی جز یک شکل نوین جنگ جهانی نیست، جنگی با تمام خصوصیات اقتصادی و اجتماعی، وی اذعان می دارد این اولین جنگ مدرن است که با بشر مقابله می کند. در تعبیر دیگر نیز استفان اودوآن روزو⁹  (2020) مورخ و متخصص جنگ جهانی اول، نیز پاندمی کووید 19 را مشابه اولین جنگ جهانی می داند که از آن به عنوان دشمن نامرئی یاد می کند (یعقوبی, 1398).

عده ای هم معتقدند شیوع ویروس کرونا، بعد از جنگ جهانی دوم، بزرگترین بحران جهانی به حساب می آید. همه گیری ویروس کرونا چالشی بسیار جدی برای تمامی جوامع به وجود آورد؛ زیرا موجب دگرگونی در تعاملات اجتماعی افراد و سبک زندگی آنها شد. محل کار و مدیریت سازمانها و رفتار افراد نیز از تأثیرات شیوع این ویروس بی نصیب نبوده است. عوامل بیرونی غیر قابل کنترل، یکی از محرکهای قوی برای تغییر رفتار و عملکرد سازمان ها و منابع انسانی و به طور کلی افراد در جامعه محسوب می شوند (صفانیا و همکاران، 1399).  گوسپل و یانگ¹⁰ (2020) بیان می کنندکه تأثیرات اجتماعی-روانی ویروس کرونا بر جهان بسیار جبران ناپذیر است و علاوه بر ضررهای اقتصادی، رسیدگی به شرایط روانی واجتماعی افراد از اهمیتی دوچندان برخوردار است (کوشکی جهرمی, 1401).

در این راستا افراد با پیشینه های مختلف به جستجو و تفسیر در حوزه کووید 19 پرداخته و یک اکولوژی پیچیده، چندوجهی و پویا از منابع اطلاعاتی در این زمینه ایجاد کرده اند. هیچ کس از این فاجعه بدون اینکه متحمل نوعی ضرر شده باشد، جان سالم به در نبرده است. چالش‌های قبلی که در حوزه های فردی و اجتماعی اتفاق میافتاد در شیوه زندگی انسان¬ها بی‌اثر بود، اما اکنون این زندگی و حیات افراد است که در معرض خطر جدی قرار گرفته شده (جویال و دیگران، 2022).

در این میان کرونا بیش از هر بحران طی دهه­های اخیر توانست بر روی کودکان و جوانان تاثیرگذار باشد. تاثیر آن بر سلامت روان و افزایش آسیب پذیری آنان تا اختلال در آموزش، تاثیر فاجعه ­بار این بیماری بر کودکان و نوجوانان بوده است. در حالی که تعداد زیادی از آن ها در بلاتکلیفی نسبت به آینده هستند ولی کنترلی بر واقعیت­های کنونی جامعه خود ندارند. از طرفی تمایل و انعطاف­پذیری­شان برای مشارکت در بازسازی آینده بهتر نیز غیرقابل انکار است. گزارشات یونیسف¹¹ از شش کشور (مصر، ترکیه، افریقای جنوبی، برزیل، ایتالیا و امریکا) در مورد تجربیات کودکان و جوانان نشان می­دهد که آینده یک نسل کامل در خطر است و باید برای بهبودی فراگیر کودکان در همه جا از آنان حمایت لازم صورت گیرد (جیووانی، بلیلر، 2022).  شروع دنیای جدید این کودکان و مصادف شدن آن با یک پاندمی نقطه عطفی در این راستا بود. زیرا سنی که در آن افراد در معرض یک رویداد دگرگون کننده قرار می گیرند، تعیین می کند که چقدر آن اتفاقات در روانشان جا افتاده است. براین اساس رویداد تعیین کننده­ای مانند کووید 19 می­تواند به عنوان یک اتفاق مهم در این راستا تلقی شود. در مطالعاتی که توسط مرکز پژوهش مک­کریندل¹² صورت گرفت بیش از چهار نفر از هر پنج بزرگسال (84٪) معتقدند کووید 19 نقش مهمی در شکل دادن به شخصیت کودکان امروزی دارد. در حالی که مدتی طول می کشد تا بدانیم که چگونه کووید 19 این نسل را تحت تاثیر قرار می دهد و شکل می دهد، قدیمی ترین آنها در سال 2020 به سن 11 سالگی رسیدند، بنابراین بسیاری از آن­ها جنبه هایی از این بحران جهانی را به یاد خواهند آورد. بسیاری از آنها کار مادر یا پدر را از روی نیمکت آشپزخانه تماشا می کردند و در عین حال خانواده مراقب آنها بودند تا از یک کلاس مجازی آموزش های لازم را فراگیرند. آنها ممکن است ندانند که چرا باید 1.5 متر از افراد دیگر دور بمانند، اما می دانستندکه باید این کار را انجام دهند. این واقعیت که برای مدت طولانی نمی توانستند به پارک بروند یا پدربزرگ ها و مادربزرگ ها را ملاقات کنند، از خاطرشان نمی رود (فل، 2021).

همچنین این تأثیرات روی کودکان و جوانانی خواهد بود که در سال‌های 2020 و 2021 بین 4 تا 25 سال سن داشتند و نابرابری بین نسلی عظیمی را به وجود آورد. دوری از مدرسه برای مدت طولانی به این معنی است که کودکان نه تنها یادگیری را متوقف می کنند، بلکه تمایل دارند بسیاری از آموخته های خود را فراموش کنند. در اواخر سال ۲۰۲۰، بانک جهانی تخمین زد که غیبت ۷ ماهه از مدارس، سهم دانش‌آموزان را در فقر یادگیری از ۵۳ به ۶۳ درصد افزایش داده است. در جهان در حال توسعه، کووید 19 ممکن است منجر به رشد کمتر، فقر بیشتر و نابرابری بیشتر برای این نسل شود و این یک تهدید سه گانه وحشتناک برای رفاه جهانی برای دهه های آینده ی این نسل تازه است (گیل و ساودرا، 2022). نشریه بیزینس اینسایدر¹³ هم در مقاله‌ای به بروز همه گیری کرونا و تاثیرات آن بر نسل Z پرداخته و عنوان کرد این نسل که مسن‌ترین اعضایش اکنون حدود ۲۵ ساله هستند، از نظر مالی بیش از متولدین سایر نسل‌ها از همه گیری کرونا ضربه خورده و احتمال تکرار شرایطی شبیه به بحران مالی ۲۰۰۸ برای اعضای این نسل وجود دارد (هوفور، 2020).

 

چهارچوب نظری پژوهش

آردوئزر و گارزا¹⁴ (2021) در تعریفی از نسل اذعان دارند که اعضای هر نسل افرادی هستند که رخدادهای تعیین کننده و مشخصی را در طول سالهای حیات خود از سنین پنج تا هجده سالگی تجربه کرده­اند و این اشتراک تجربیات باعث پیوند آن­ها و احساس مشترک میان آنهاست (آردوئزر و گارزا، 2021) چیزی که پایداری نسل ها را در سطح بالاتری نگه میدارد این است که نسل‌ها ویژگی‌های مشابهی از خود نشان می‌دهند مانند ارتباطات، خرید و ترجیحات انگیزشی زیرا روندهای مشابهی را تقریباً در همان مرحله زندگی و از طریق کانال‌های مشابه تجربه کرده­اند. اعضای یک نسل خاص ارزش‌ها، باورها و انتظارات مشابهی را توسعه می‌دهند و به اشتراک می‌گذارند. مهم است به یاد داشته باشید که در سطح فردی، همه افراد متفاوت هستند. اما نگاه کردن به افراد از طریق یک لنز نسلی، قابلیت پیش بینی مفیدی را برای کسانی که سعی در دستیابی، اطلاع رسانی یا متقاعد کردن بخش بزرگی از جمعیت دارند، ارائه می دهد (مرکز پویایی های نسلی، 2021).

حال با توجه به تعاریفی که از دیوید وایت، بالس، آردوئزر و بسیاری از صاحب نظران حوزه های نسل شناسی، از شکل گیری یک نسل وجود دارد و نیز مطالعاتی که در مراکز مهم پژوهشی از جمله مرکز پویایی های نسلی و گروه ایی در خصوص تاثیر کووید 19 بر افراد طیف های سنی مختلف انجام شده است، همچنین مشاهده بحران های مختلف در حوزه های گوناگون در جوامع و تغییر شیوه های رفتاری افراد و تاثیر بلندمدت آن بر روی کودکان و نوجوانان این نسل، می توان دوران بحران بیماری کرونا را به عنوان یک تجربه مشترک نسلی در نظر گرفت زیرا این بحران کلیه امور زندگی فردی و اجتماعی افراد را در تمام دنیا تحت شعاع قرار داد. گرچه با توجه به تعاریف موجود حتی وجود یکی از این مولفه ها می توانست در پیدایش یک نسل موثر باشد چنانچه به عنوان مثال در جامعه ایران طبق مطالعات موجود، انقلاب سال 57، جنگ ایران و عراق و نیز ظهور تکنولوژی در سازمان ها در شناسایی این نسل ها عامل موثر بودند حال آنکه این بیماری در تمامی ابعاد اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و سلامت افراد تاثیرگذار بوده است.  بر این مبنا در خصوص اطلاق نسل کرونا، به تعدادی از مولفه ها جهت شناسایی این برهه به عنوان دوره نسلی اشاره شد که در ذیل آمده است:

مولفه ی آموزشی 

کرونا در سبک زندگی افراد تغییر ایجاد کرده تا جایی که تربیت فرزندان را مختل کرد. به نظر می رسد در این همه گیری تنها تمرکز بر کنترل بیماری بوده و در شهرها بیرون نیامدن از خانه و قرنطینه همراه با منع تردد شبانه و بین شهری و نداشتن برنامه جایگزین توسط سیاست گذاران شهری و کشوری همراه با کلاس های آموزشی آنلاین و در کنار این­ها برنامه های تکراری صدا و سیما به خاطر تعطیلی پروژه ها باعث استفاده چشمگیر از تلفن های هوشمند و تبدیل شهرنشینان به زندانی خانگی گردید. چیزی که شاید با برنامه های جایگزین و برنامه هوشمند و جامع فاصله گذاری اجتماعی می توانست عوارض کمی داشته باشد (غلامی و دیگران، 1401). عده ای از رفتارشناسان هم اذعان دارند که استراتژی مقابله با رویارویی در برابر قرنطینه و تاب آوری در نسل z و رفتارهایی که بر حس نوستالژی آن ها تمرکز می کند و خواسته ها و رفتارهای آینده شان را تغییر می دهد در موارد فراوانی مشاهده شده است (آماتولی و همکاران، 2023). در این بازه زمانی هیجان نسبت به نوآوری آموزشی مانند یادگیری ماشینی¹⁵ و هوش مصنوعی¹⁶ در حوزه تکنولوژی آموزشی و جامعه رشد سریعی داشت. علیرغم این که تغییرات فناوری نیاز به بررسی و مطالعات جامع در یک نقطه دارند. اما پذیرش فناوری ها به طور غیرمنتظره ای انجام شد که در نهایت استادمحوری را تقویت کرد و همین امر فرصت حیاتی برای تغییر و ارزیابی را از آنان گرفت. نکته دیگر اینکه آموزش در این دوره نابرابری های ساختاری و اجتماعی را نادیده گرفته و فناوری های جدید تا حدودی تاثیر منفی بر ذهنیت دانش آموزان و دانشجویان در روابط آموزشی آنها داشت. مسئله بعد بحران غالب بودن رویکرد آموزشی نسبت به نوآوری است (لی و فنگوی، 2022).برای درک اینکه چگونه سواد داده ای آموزش داده شود، این نیاز احساس می شود که افراد بدانند چگونه داده ها در زندگی روزمره­شان استفاده می شوند زیرا با درک عمیق ذات داده ها می توان طراحی بهتر در برنامه ریزی و تاثیرگذاری بیشتر در اجرای آنها ایجاد کرد (تاباک و رادینسکی، 2022). 

مولفه ی اقتصادی 

شولتز¹⁷ (1964)، هاکر¹⁸ (2002)، لی و مک بین¹⁹ (2003) و لی و وارنر²⁰ (2007) مهمترین تاثیر منفی همه گیری کرونا بر اقتصاد را نابودی سرمایه انسانی می دانند (رجبی و همکاران، 1400). پژوهش­هایی که در ابتدای سال 2020 انجام شد حاکی از آن بود که افزایش روزهای قرنطینه، تصمیمات سیاسی پولی کشورها و محدودیت­های سفرهای بین المللی در جهان بر فعالیت­های اقتصادی تاثیرگذار بوده است (غلامی و دیگران، 1400). همه گیری کرونا در خاورمیانه نیز با بحران­های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و انسانی همپوشانی داشت. بر این اساس نگرانی­های عمیقی در مورد اینکه تا چه زمانی بتوان این بحران­ها را حفظ کرد، وجود دارد و این آشفتگی­ها با مشکلاتی که در خود منطقه هم وجود دارند توام شده است (باروز و اینجلک، 2020).

بحران مالی جهان، کاهش عرضه، کاهش تقاضا، رشد بیکاری در جهان، کاهش قیمت نفت و محصولات مشتقه، کاهش قیمت فلزات، کاهش قیمت محصولات کشاورزی و دامی، محدودیت های صادرات و واردات و بسته شدن برخی مرزها از ترس ویروس کرونا، کند شدن و افزایش هزینه حمل و نقل وکسری بودجه دولت همگی خبر از تهدیدها و فرصتهایی است که طی کرونا برای کسب و کارها بوجود آمد (طاهر ی نمهیل، 1399).

وابستگی بیش از پنجاه درصدی کشورهای منطقه به درآمدهای نفتی در بودجه سالیانه آسیب جدی به توان اقتصادی آن ها در طی این مدت داشت (حضرتی رازلیقی و همکاران، 1400). کاهش قیمت جهانی اکثر مواد اولیه و ترس جوامع از ویروس کرونا و کاهش فعالیتهای اقتصادی رکود و مشکل نقدینگی در تمام جهان ایجاد کرد که صاحبان کسب و کار در ایران نیز از این آسیب در امان نماندند.کاهش قیمت کالاها در سطح جهان قیمت محصولات صادراتی را بر حسب دلار کاهش داد اما از طرف دیگر بدلیل افزایش نرخ دلار در مقابل ریال، جبران کاهش قیمت جهانی اعمال نشد و صادرات بتدریج کاهش یافت از طرف دیگر بدلیل کاهش درآمدهای ارزی، واردات بیش از سالهای گذشته با محدودیت مواجه شد.از دست دادن بازارهای صادراتی بخش کشاورزی نیز یکی دیگر از آثار منفی شیوع این بیماری بود.

مولفه­ی اجتماعی 

از دیدگاه برخی از اندیشمندان حوزه های جامعه شناسی و مدیریت، محرومیت های اجتماعی و خشم و ترس و عصبیت های تحمیلی موجود در اجتماعات و سازمان ها می توانند ابعادی از رفتارهای شهروندی اجتماعی مانند نوع دوستی، ارزش محوری و انسجام گروهی را در سازمان ها و جوامع تحت تاثیر قرار دهند. در زمان بروز بحران پاندمی کووید، محققان زیادی تقویت اجتماعی شدن و انسجام گروهی و کار گروهی را در افراد مورد تاکید قرار دادند (رفیعی راد و همکاران، 1401). در این دوره زمانی اضطراب و نگرانی خانواده ها و نیز رفتارهای پیشگیرانه تا حد بسیار بالایی گزارش شده است (کای و همکاران،2021). همچنین نوجوانان خانواده‌های کم‌درآمد در دوران همه‌گیری و بسته شدن مدارس، به خاطر بیکار شدن و مشکلات مالی والدینشان مشغول به کار شده و با گرفتن کار تمام وقت، هزینه‌های خود و خانواده را تأمین می‌کنند. بسیاری از والدین نیز پس از بسته شدن مدارس به ناچار برنامه نگهداری و مراقبت از فرزندان خود را تغییر داده و با شرایط جدید سازگار کرده‌اند (افشاری, 1400).

مردم به دلیل بسته شدن مدارس و کسب وکارها احساسات منفی شدیدي را تجربه کرده و محدودیتهاي منع رفت وآمد سبب کاهش مسافرت و مبادلات عاطفی در اعضاي خانواده ها شد و این مسئله فشار روانی زیادي را به اعضاي خانواده وارد نمود و سبب بروز رفتارهاي اجتنابی و عدم اطمینان و احساس ناامنی گردید. (فراهتی , 1399) همچنین بحران کرونا توانست بسیاري از رفتارها، نگرش ها و حتی ارزشها را دچار تغییر کند. شیوة عمل در درون خانه براساس الزامات پیشگیري دگرگون گردید. عرصۀ کنشگري انسان در تعاملات اجتماعی تقلیل یافته تا جایی که افراد در حالت قطع ارتباطات رودررو و ازدست دادن بسیاري از وظایف عرصۀ نقش و کنشگري خود بودند. نقش دایی، خاله، عمو و عمه تقلیل یافته و نقش فرزندي براي والدین و خواهر و برادري براي خانوادة والدینی کمرنگ شد. از سویی، الگوهاي گذران اوقات فراغت به شدت دگرگون شده و انجام تفریحات خارج از منزل مانند خرید کردن، به پارك رفتن، داشتن مراودة اجتماعی و گفت وگو با دیگران به سطح حداقلی خود و حتی حذف کشیده شد (قاسمی, 1400). بر این اساس می توان گفت تمامی این موارد می توانند به شدت بر روی رفتار و شکل گیری شخصیت افراد و نیز ایجاد یک ابژه نسلی در این دوره تاثیر گذار باشند.

مولفه­ی فرهنگی 

بحران کرونا و شرایط متعاقب آن موجب شد تا در حوزه مصرف کالاهای فرهنگی، الگوهای مصرف دیداری و شنیداری بسیار تقویت شود. الگوی مصرف مکتوب، تغییرات مثبتی داشته است، هرچند این الگو برخلاف انتظار، رشد چشمگیری نداشته. در حوزه انجام فعالیت های فرهنگی، فعالیت های مبتنی بر روابط خارج از خانه با محدودیت های جدی مواجه شده و در مقابل تعامل و گپ و گفت با اعضای خانواده به عنوان یک فرصت در کانون توجه قرار گرفت. هر چند این فرصت، تهدیدهای جدی را نیز به همراه داشته. الگوی مصرف مجازی با بروز قابلیت های بسیار، جایگاه ویژه ای در سبد مصرف فرهنگی یافت. ضمن این که این الگو ظرفیت های بالقوه دیگری برای پر نمودن خلاء ایجاد شده در سایر الگوها دارد (اسکندریان، 1399). 

براین اساس برخی از متفکران برجسته در مورد چگونگی تغییر جهان توسط این بیماری همه گیر اظهارنظرهایی عنوان کرده اند:

 از جمله دنیل ساسکیند²¹، او می گوید: بیش از نیم قرن است که ما در حال حرکت بوده ایم و به یکباره با شکنندگی و آسیب پذیری موقعیت انسانی مواجه شدیم. این بحران تا حدی نگران کننده است، زیرا چندین ویژگی جدید و ناآشنا دارد. اول اینکه یک موضوع اورژانسی پزشکی جهانی بوده که هنوز به طور کامل آن را درک نکرده ایم همچنین یک فاجعه اقتصادی خودساخته است که باید به عنوان یک واکنش سیاسی ضروری آن را مهار کرد. با توجه به یک دهه افزایش پوپولیسم و کاهش ایمان به متخصصان، انتظار می رفت که اطلاعات نادرست در مورد ویروس مورد استقبال قرار گیرد. بر این اساس این بحران به معنای واقعی یک مکاشفه است که توجه جمعی ما را بر بسیاری از بی عدالتی و ضعف هایی متمرکز می کند که از قبل در زندگی اجتماعی مان وجود داشته و اگر افراد تا پیش از این نسبت به آن بی توجه بودند، اکنون ندیدن معظلات دشوار است. همچنین وی معتقد است بسیاری از مشکلاتی که در دهه آینده با آن مواجه خواهیم شد، قطعا نسخه‌های افراطی‌تری از مشکلاتی خواهند بود که امروزه با آن‌ها روبرو هستیم. جهان این بار تنها به طور قابل توجهی متفاوت به نظر می رسد.

جیمز مانیکا²² معتقد است در جهان پس از بحران کرونا عبارت"کار با سرعت بیشتر" و چالش های آن مفهومی است که می توان آینده را با آن ترسیم کرد. چالش هایی مانند قطبی شدن درآمد، آسیب­پذیری کارکنان، کار بیشتر و سریع­تر و نیاز به کارگران برای انطباق با گذارهای شغلی، از بحران¬های این دوره است. شتابی که در این حوزه­ها وجود دارد در نتیجه­ی پیشرفت­های فناوری حاصل شده و به دنبال ملاحظات جدید برای سلامت و ایمنی کارکنان و بهبود اقتصاد در بازار است تا به شکلی نو و تغییریافته ظاهر شود. بازنگری در نگرش در مورد کارایی تاب­آوری، آینده سرمایه­داری، درهم­تنیدگی فعالیت­های زندگی و اقتصادی و نیز رویکردهای افراد در برابر این مشکلات و در کنار این­ها اقدامات جهانی جهت رفع آن، همگی دنیای پس از کووید19 را تحت تاثیر قرار میدهد.

جین سالدانها²³  اذعان دارد به طور تاریخی همه­گیری­ها انسان­ها را مجبور می­کنند تا گذشته را بشکنند و جهان پیش رو را تصور کنند. فرقی ندارد، این دروازه­ای است بین یک جهان و جهان بعدی. انتخابهایی که اکنون انجام می دهیم پیامدهای گسترده ای خواهند داشت. اعتماد بر موارد مشابه غیرقابل دفاع هستند زیرا رنج انسانی را نادیده می گیرند، بر این اساس روش چندجانبه گرایی، انعکاس این دنیاهای بسیار متفاوت را عوض خواهد کرد. در این راستا کشورهای ثروتمند باید با هم دیدار کرده و تعهدات رسمی برای کمک به توسعه عدم تعادل قدرت در نهادهای جهانی را اصلاح کنند تا نیازها و حقوق همه مردم به رسمیت شناخته شود. اگر جامعه بین‌الملل نتواند در حال حاضر قاطعانه پاسخ دهد، دستور کار 2030 و توافقنامه پاریس به‌طور مهلکی از مسیر خارج خواهند شد. چندجانبه گرایی جدید که در آن اصلاحات نهادهای برتون وودز²⁴ نقش کلیدی ایفا می کند، اکنون مورد نیاز است و باید مبتنی بر چشم اندازی از توسعه باشد که حقوق بشر، برابری جنسیتی و آب و هوا را در مرکز خود قرار دهد.

شاران بارو ²⁵معتقد است جهان بعد از کووید 19 باید فراگیرتر، انعطاف پذیرتر و پایدارتر باشند.. زیرا امروز، ما در جهانی زندگی می کنیم که در آن نابرابری بین کشورها در نتیجه رقابت کسب و کارهاست و فقرکاری در میان بخش عظیمی از نیروی کار جهانی افزایش یافته است. بسیاری از کشورها بدون حمایت اجتماعی جهانی، سیستم های بهداشت عمومی قوی، نداشتن برنامه ای برای اقتصاد واقعی پایدار با مشاغل با کیفیت، شوک های خارجی ناشی از کووید-19 را متحمل شدند. هدف ما برای بهبود، باید اشتغال کامل و سرمایه­گذاری عمومی در اقتصاد، آموزش و زیرساخت¬های پایدار باشد تا بتوان نابرابری¬ها را کاهش داد. رفاه مشترک می تواند ثمره کووید باشدکه با آرزوهای مشترک و همبستگی جهانی مشخص شده است. بدهی های کشورها باید از طریق یک فرآیند کمک رسانی با تمرکز بر اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد و رشد اقتصادی پایدار برای هر کشور مورد بررسی قرار گیرد. اگر تثبیت مالی دوراندیشانه نباشد مانع مدیریت بدهی و کاهش آن پس از بحران مالی جهانی خواهد شد و این امکان وجود دارد تا نتواند بحران های بهداشتی و اقتصادی آینده را کاهش دهد.

سرجیو ربلو ²⁶می گوید کووید-19 اثری ماندگار در اقتصاد جهانی به جا می‌گذارد و باعث تغییرات دائمی می‌شود و درس‌های مهمی را آموزش می‌دهد. بررسی ویروس احتمالاً بخشی از زندگی ما خواهد شد، درست مانند اقدامات امنیتی که پس از 11 سپتامبر در همه جاایجاد شد. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های لازم برای شناسایی شیوع‌های ویروسی در آینده مهم است زیرا این شکل از  سرمایه گذاری در واقع محافظت از ایمنی افراد است. همچنین با حفظ تطابق میان شرکت ها و سلامت کارکنان، اقتصاد سریع تر رشد می کند بر این اساس اجرای این سیاست ها مهم بوده و ابزاری برای بهبود اقتصادی ایجاد خواهد شد. در این راستا کار از راه دور احتمالاً رایج تر می شود. ما شواهدی داشتیم مبنی بر اینکه کار از خانه حداقل به اندازه کار در دفتر کارآمد است. با این حال، بسیاری از شرکت ها تمایلی به پذیرش کار از راه دور نداشتند. اکنون که بسیاری آن را با نتایج خوبی امتحان کرده‌اند، ممکن است کار از راه دور باقی بماند. همچنین دولت­ها پس از آنکه نقش خود را در بیمه و سرمایه گذاری بازی کردند، بزرگتر خواهند شد. و به دنبال آن بدهی عمومی در جهان به واسطه چالش های مالی ایجاد شده، گسترش خواهد یافت. مهمترین درس از پاندمی، اهمیت کار مشترک در برابر مشکلات است که نسل بشر را تحت تاثیر قرار میدهد. ما وقتی با هم هستیم بسیار قوی تر از زمانی است که از هم جدا مانده ایم و این با هم بودن یکی از پیامدهای این پاندمی است.

ایان برمر ²⁷بر این موضوع اشاره دارد که نظم جهانی قبل از بحران COVID-19 در نوسان بود. ویروس کرونا سه مورد از روندهای  ژئوپلیتیکی کلیدی را که نظم جهانی بعدی ما را شکل خواهند داد، سرعت بخشیده است. اولین روند، جهانی شدن است. مشکلات استدلالی  که با بحران کنونی آشکار شده است، نشان دهنده دور شدن از زنجیره های عرضه به موقع جهانی است. با این حال، با افزایش مشکلات اقتصادی، رشد اجتناب‌ناپذیر ملی‌گرایی و سیاست «اول ملت من»  شرکت‌ها را به سمت بومی‌سازی عملیات تجاری که به نفع زنجیره‌های تامین ملی و منطقه‌ای هستند سوق می‌دهد. روند سوم رشد ژئوپلیتیک²⁸ چین است که نسبت به سه دهه پیش افزایش داشته. بحران جهانی کرونا نشان میدهد که سیاست جهانی هم چرخه¬هایی دارد. اما این چرخه­ها نه هفت یا هشت سال بلکه چند نسل طول می­کشند. هیچ تعریف تخصصی ای برای رکود ژئوپلیتیک وجود ندارد؛ و این رکودها آن­قدر به ندرت رخ می­دهند که هیچ قاعده مشخصی برای تعریفشان در دست نیست. با هر چرخه رکود ژئوپلیتیک باید به شیوه خاص خود برخورد کرد زیرا معلول زمانه ای متفاوت و مشکلات خاص آن است. امروز ما با فقدان رهبری جهانی در این بحران روبرو هستیم (ساسکیند و دیگران، 2020).

تغییرات، اکنون در جوار و در درون تاریخ ما در جامعة ما، در زندگی و در درون تک تک ما در حین رخ دادن هستند و افراد این دوران باید آن را بفهمند و مسائل آن را برساخته یا کشف نمایند. یک تاریخ هم اکنون در حین رخ دادن است و تاریخی نیز به زودی رخ خواهد داد که اکنون آن را پساکرونا می نامیم که این دوران قطعاً شبیه به دوران قبل نخواهد بود. چرخش گسترده و رادیکال از نولیبرالیسم اقتصادی مبتنی بر سیاستهای سرمایه­داری بازار بی­ضابطه به طرف سرمایه­داری اجتماعی مبتنی بر سوسیال دموکراسی، مهمترین پیشنهاد کاربردی است کـه به سرعت قابل اجراست اما در درازمدت نیاز به تغییری اساسی در سبک های زندگی و برنامه­ریزی در زمینه توسـعه دارد که می توان از آرای نظریه­پردازان مهمی همچون آرتور و اسکوبار و والتر میگنولو در رویکرد موسوم به پساتوسعه استفاده کرد. جهان پساکرونا، چیزی نیست جز جهان پس از بحران­های اقلیمی که ده­ها سال است جهان آنها را تجربه می­کند؛ این، جهانی نیست جز سازماندهی متفاوتی نسبت به فضا و به زمان که کمتر نسبت به طبیعت پرخاشجو باشد و بتواند مصرف و رفاه را میان کشورهای مختلف و درون هر کشور براساس عدالت اجتماعی و سیاسی توزیع کند و از روندهای محافظه­کارانه، فاسد و جنایتکار و مافیایی فاصله بگیرد (میرزائی، 1399).

ماتیاس هورکس²⁹ در مرکز پژوهش های وابسته به موسسه رابرت کخ آلمان می گوید در جهان پساکرونا تغییر سیستم آموزش انسانی به این شکل که ویدئو کنفرانس ها و آموزش های تحت شبکه اینترنت، سرفصل تازه ای از آینده علم و آموزش باشد، اتفاق خواهد افتاد که این موضوع می تواند از نابودی جنگل های بسیاری جهت چاپ کتب درسی وآموزشی در سراسر سیاره محافظت کند. همچنین رشد قابل توجه هنر و خلاقیت فردی که ویروس کرونا یادآور می شود سمت روشن تکنولوژی چقدر حیاتی است. شاید انسانِ پس از کرونا باید بیش از هر چیز وامدار تکنولوژی باشد. افزایش میانگین مطالعه افراد، پر شدن جای خالی افراد با تلفن و دنیای اینترنت، تغییر فرهنگ مراودات و تعاملات اجتماعی و جمع های دوستانه کوچکتر و نیز حذف مشاغل سطحی و روزمزد. هنری اِی. کیسینجر ³⁰می گوید: جهان هرگز بعد از ویروس کرونا مانند قبل نخواهد شد، رهبران در سطح ملی در حال دست و پنجه نرم کردن با بحران هستند، اما تاثیرات ویروس بر انحلال جوامع هیچ مرزی نمی شناسد. حمله به سلامتی انسان احتمالا موقت خواهد بود، اما تحولات سیاسی و اقتصادی آغاز شده می­توانند بر چند نسل بعدی تاثیر بگذارند. هیچ کشوری، حتی ایالات متحده نمی تواند با یک تلاش صرفا ملی بر ویروس غلبه کند. سبک زندگی پساکرونا بیش از آنکه مشارکت اجتماعی را بطلبد مشارکت انفرادی در بستر فضای مجازی را می طلبد و ورود افراد به فضای مجازی مغایرت بنیادی با خصلت فطری مدنی الطبع بودن آدمیان را به چالش می کشد. افزایش ترس و اضطراب وجودی در کنار ترس و اضطراب روان شناختی ویژگی بارز زندگی پساکرونایی است که انسان معاصر گریز و گزیری از آن نخواهد داشت.

با این تفاسیر بحران های ناشی از وضعیت پاندمی کرونا به گونه ای است که در همه جا مشاهده می­شود. زیرا چالشی است که در تمامی ابعاد و جنبه-های فعالیت­های انسانی اعم از سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تاثیرگذار بوده است (احمد، 2022). هدف از این مقاله نیز بررسی بحران کرونا و مولفه های آن در دوران معاصر و پیامدهای آن تحت عنوان دوران پساکرونا و تاثیر آن بر روی نسلی است که در این بحران شکل گرفت و در نهایت ارائه مستنداتی که به تصمیم گیران کمک می کند تا موجودیت این نسل را به رسمیت بشناسند.

 

روش شناسی پژوهش

روش تحقیق در مقاله حاضر بر اساس چارچوب نظری تنظیم گردیده در پژوهش انجام شده در راستای یک تحقیق کیفی است. بر این اساس نوشتار پیش رو در نظر دارد تبیین تنوع نسلی را بر مبنای داده های نظری جمع آوری شده انجام دهد. در این رابطه در حوزه تحقیق کیفی از روش اصلاحی و توسعه ای بهره گرفته است. روش اصلاحی به دنبال ارائه یک چارچوب جدید و توسعه دیدگاه است و روش توسعه ای چارچوب های موجود را گسترش می دهد که این مقاله نیز به دنبال آن بوده است.

 

یافته‌های پژوهش

بر اساس آنچه از تعاریف و یافته های به دست آمده از نسل مشاهده گردید و با تکیه بر تعریف بالس³¹ که معتقد است نسل عبارت است از مجموعه­اي از انسانها كه در ابژه هاي³² نسلي با يكديگر سهيم شده اند، در این نوشتار افراد یک نسل كساني هستند كه از ابژه هاي معيني برخوردار شده اند، آن ابژه ها را به خوبي درك كرده و در نتيجه اكنون به آهستگي بينشي درباره واقعيت اجتماعي براي خود به وجود ميآورند. در واقع ابژه نسلي عبارت است از شخص، مكان، شيء يا رويدادي كه از نظر فرد، مبين نسل اوست و به يادآوردنش احساسي از نسل خود او را در ذهنش زنده ميكند، بنابراین می توان افرادی را که در این دوره زمانی یعنی در دوران بحران کووید 19 خصوصاً سنین کودکی و نوجوانی خود را میگذرانند، افراد نسل پاندمی کرونا نامگذاری کرد زیرا در این دوران جهان از لحاظ اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نیز سیاسی در شرایط ویژه ای قرار داشته که این وقایع در شکل گیری شخصیت این افراد تاثیرگذار خواهد بود. آموزش های صرفا مجازی و روابط اجتماعی بسیار محدود کودکان و نوجوانان این دوره را به سوی انزوا و فردگرایی پیش برد، همچنین گزارشهای مبتنی بر مشکلات اقتصادی و رفتاری برخی خانواده ها و نیز نگرانی و اضطراب مداوم در افراد برای آینده ای مبهم و سوگ عزیزانشان از جمله مواردی هستند که میتوان از آنها به عنوان فاکتورهای مهم در تشکیل این نسل یاد کرد. چنانچه اشاره شد به اظهارنظرهای چندین متفکر برجسته در زمینه این بیماری و بحران فراگیر آن در جهان اشاره گردید و نظرات برخی از آنها مورد تحلیل قرار گرفت که در جدول شمار 1 ارائه شده است.

جدول 1.  (تدوین: گروه مولفین)

ردیف	نظریه پرداز	اجزای الگو	نقاط ضعف	نقاط قوت
1	دنیل ساسکیند	·       ناآشنایی با ویروس  ·       خودساخته بودن ویروس ·       نابودی اقتصادی جهان	·       تاکید بسیار بر آسیب پذیری موقعیت انسانی  ·       عدم توجه به بحران واردآمده بر کودکان	·       توجه به جهان پس از ویروس  ·       بحران را نوعی الهام الهی برای باهم بودن افراد بشر میداند
2	جیمز مانیکا	·       تاکید بر اقتصاد دیجیتال  ·       سرعت بخشی در کارها	·       به بحران صرفا نگاه اقتصادی داشته  ·       مباحثی در حوزه های فرهنگی و اجتماعی صورت نگرفت	·       اشاره به تغییرات ساختاری در رفتارهای دیجیتال ·       اشاره به نقش دولت و نهادها در رفع مشکلات اقتصادی
3	جین سالدانها	·       تاکید بر روش چندجانبه گرایی	·       اشاره ای به وضعیت کودکان و نوجوانان نشده  ·       اصلاحات و نظرات صرفا در حوزه های اقتصادی بوده	·       ارائه یک برنامه اصلاحی مناسب به رهبری سازمان ملل  ·       اشاره به برابری جنسیتی و مسائل زیست محیطی در چشم انداز آینده
4	شاران بارو	·       برنامه ریزی بر پایه اقتصاد پایدار  ·       مشاغل باکیفیت ·       سرمایه گذاری برای بقای جمعی	·       بی توجهی به صدمات جبران ناپذیر کودکان  ·       تاکید بسیار بر اقتصاد و بحران مالی جهانی	·       آینده پژوهی در حوزه سلامت  ·       اشتغال کامل ·       ایجاد زیرساخت های سبز  ·       تاکید بر رفاه مشترک به عنوان ثمره کووید 19
5	سرجیو ربلو	·       کار از راه دور  ·       حفظ ارتباط میان کارکنان	·       عدم توجه به آسیب وارد آمده به کودکان و نوجوانان ·       عدم توجه به بحران سلامت عمومی	·       تاکید بر گسترش تجارت الکترونیک ·       تاکید بر اتحاد و کار گروهی
6	ایان برمر	تاکید بر سه ترند کلیدی شامل  ·       جهانی نشدن ·       سیاست "اول کشور خودم" ·       رشد ژئوپولوتیک چین	·       عدم توجه به اثرات ساختارهای اجتماعی  ·       بی توجهی به انواع پیامدهای بحران بر کودکان و نوجوانان	·       اشاره به سیاستهای بین المللی و داخلی  ·       تاکید بر ساختار نظام بین المللی

با توجه به مطالعات صورت گرفته و نظرات برخی از متفکران، اشاره ای به صدمات و بحرانهای وارد آمده بر کودکان و جوانان در اظهارات آنان مشاهده نشد در حالی که کرونا تأثیرات مثبت و منفی بر روابط خانوادگی داشته است، از جمله تاثیرات مثبت آن، ارتباط بیشتر اعضای خانواده است و این افزایش ارتباطات باعث شد تا اعضا تعامل بهتری با هم داشته باشند. بنابراین، این موضوع هم عامل وفاق اجتماعی، خانوادگی را به همراه دارد و هم افراد به خانواده کوچک خود نزدیک تر شده اند. هرچند ممکن است در برخی موارد، ناسازگاری هایی بین اعضای خانواده به وجود آمده باشد. از طرفی با توجه به اینکه بستر مورد نیاز برای تغییر رویکرد از آموزش صرفاً سنتی به الکترونیک فراهم شد اما تحقیقات نشان داد استرس، افسردگی و اضطراب نیز در میان آنان رواج پیدا کرد.  همچنین کرونا باعث استفاده زیاد فرزندان از بازی های اندروید شده که در نتیجه با فاصله گرفتن از ورزش، آمادگی جسمانی کاهش پیداکرده و انزوای اجتماعی آنان افزایش پیدا کرده و بازی های اندرویدی عاملی برای لذت آنها شده است. در کنار تمامی مشکلات به وجود آمده می توان بی علاقگی دانش آموزان و دانشجویان به مدرسه و دانشگاه را هم عنوان نمود. آنچه سبب بی‌رغبتی شمار زیادی از دانش‌آموزان به برگشتن سرکلاس‌های درس شده، تغییر شیوه زندگی است که در طول دوران پاندمی کرونا رخ داده و بازگشت به مدرسه و دانشگاه را برای آنان دشوار ساخته است. بی‌گمان نتایج و پیامدهای این وضعیت تا سال‌های بعد نیز در نظام آموزشی نمود خواهد داشت.

همچنین مشكلات اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، سیاسي و امنیتي به وجود آمده ناشي از این بحران جهاني و پاندمي شدن آن نشان می دهد در ذاتِ پیچیدگي­هاي دنیاي معاصر، مواجهه مستمر افراد و سازمان­ها با انواع بحران­هاي محلي، ملّي، منطقه­اي و جهاني، اجتناب­ناپذیر است (تورانی, 1399). با قرنطينه سراسري پديده ديجيتالي شدن و استفاده از فضاي مجازي از جمله در بخش آموزش و پرورش جايگاه ويژه اي پيدا كرد. ولي به علت عدم آمادگي نهادهاي لازم آموزش مجازي با مشكلاتي رو به رو شد. يادگيري الكترونيكي روش­هاي تدريس و يادگيري سنتي را متحول كرده و در تكميل و توسعه آن نقش اساسي و مهمي ایفا کرد، يادگيري الكترونيكي با بهره گيري ازفن آوري­هاي نوظهور، تعاملات گسترده اي را جهت دسترسي به اطلاعات وسيع و نيز برقراري انواع ارتباط فراهم ساخت، امكاني كه در فرآيند يادگيري سنتي به صورت بسيار محدود و ناچيزي وجود داشت (شهبازی و افشاری، 1401).

بحث و نتیجه گیری

با توجه به موارد عنوان شده و مطالعات صورت گرفته بر روی بیش از 40 مقاله داخلی و خارجی طی سال های 2020-2023 در پایگاه های اطلاعاتی مرتبط که به ابعاد مختلفی از تاثیر ویروس کووید-19 پرداختند، می توان به مطالعات سیستماتیک که توسط پانچال و همکاران³³ (2023) در دانشگاه لندن صورت گرفت و به اثرات منفی کووید بر سلامت روان افراد در این دوره و پس از آن پرداخت، اشاره نمود. همچنین مطالعاتی که ولف³⁴ و همکاران (2023) به تاثیرات بلندمدت پاندمی بر سلامت روان افراد پرداختند. در ایران نیز مطالعات زادافشار و همکارانش (1400)، ضیایی (1400)، رهبرکرباسدهی (1400)، سیدابراهیمی (1400) همگی بر روی عوارض ناشی از دوران پاندمی بر روی اضطراب و استرس های پس از آن در افراد بوده. همچنین افضلی و همکاران (1400)، طلایی شکری (1399)، آذر و همکاران (1400)،  مطلبی (1399) به تاثیر بیماری بر روی اقتصاد، کسب وکار و گردشگری پرداختند. مقالات متعددی نیز در سازمان بهداشت جهانی³⁵ در حوزه سلامت غذایی و بهداشت افراد و تاثیرات کووید بر این بعد از زندگی افراد اشاره داشت. در راستای اثرات  این بیماری تیم تحقیقاتی امیلی لانگ³⁶ (2022) نیز در دانشگاه گلاسکو³⁷ بر تاثیرات اجتماعی دوران پاندمی بر روی افراد مختلف از کودکان تا جوانان و افراد میانسال پرداختند. در مطالعات داخلی نیز ایمانی جاجرمی (1399)، رفیعی راد (1401)، رضایی (1401)، صباغیان (1399) بر پیامدهای اجتماعی این بیماری بر افراد جامعه پرداختند. در این راستا نیز مطالعات گسترده ای توسط مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی صورت گرفت و مقالات پژوهشگران در حوزه های مختلف و تاثیر پاندمی بر آن جمع آوری گردید. اما همچنان شناخت نسلی به نام پاندمی حلقه مفقوده در این بررسی ها بود. در حالی که می توان ابژه ی نسلی کرونا را در میان نوجوانان و جوانان که شکل گیری نسلی در آن ها اتفاق می افتد، مشاهده نمود زیرا آنان نابرابری بین نسلی عظیمی را تجربه کرده اند و با توجه به مولفه های اشاره شده تاثیر این بحران در زندگی نسلی آنها مشاهد می شود، بر این اساس می توان الگوی نسل پاندمی را با توجه به شاخصه تاثیر یک بیماری مهلک همه جانبه در جهان، به رسمیت شناخت. بر این اساس پیشنهادات زیر در این حوزه ارائه گردیده است:

مطالعات در ایران مبنی بر اینکه ویروس کرونا در چه حوزه­هایی بیشتر تاثیرات مثبت و منفی گذاشته است، نشان داد حوزه­های مربوط به خدمات پزشکی مانند تولید تجهیزات پزشکی، مشاوره آنلاین و... بیشترین تاثیر مثبت را از کرونا گرفتند. از طرفی بخش آموزش که نقش حیاتی در کمک به یک جامعه شکوفا دارد با چالش‌هایی مواجه شد زیرا تغییرات عظیم تکنولوژیک، تغییرات در نیروی کار در عصر یادگیری مادام العمر اتفاق افتاد. امروزه نمی توان انکار کرد که جهان در حال تغییر است. و این فقط به خاطر فناوری نیست؛ بلکه به این دلیل که نسل بعدی مصرف کنندگان با مصرف کنندگان قبلی متفاوت هستند، نسل جدید و معاصر تجربیاتی دارند که شاید در طول سالها کمتر نسلی آن را تجربه کرده بود. نسل پاندمی کرونا مجموعه ای از بحران ها را همزمان با هم تجربه نمود. اگرچه این بحران و این چالش بزرگ كرونایي، یک چالش و یک دشواري و تنگناي جهاني است، لكن لازم است در قلمرو جغرافیایي زادبوم خویش با نگاهي ملي، منطقه اي و جهاني و با تكیه بر یک مدل راهبردي، به گونه اي برنامه­ریزي شود تا بتوان ضمن عبور از گردنه و پیک بحرانها، آینده­نگاري موفقي را رقم زد. مشاهدات نشان داد بسیاری از یادگیرندگان، به فضای مجازی مانند اینترنت دسترسی نداشته و همچنین  بسیاری از دانش آموزان توان خرید و استفاده از وسایل آموزش از راه دور مانند تبلت و گوشی هوشمند و... را ندارند، بر این اساس تدوین و اجرای سیاست هایی در جهت تشویق مدل های جدید کسب وکار، توسعه ی آموزش و استفاده از روش های نوین آموزشی و فعالیتهای الکترونیک و افزایش دیجیتال سازی آن در کنار ایجاد بسترهای مناسب جهت استفاده راحت تر از اینترنت و همچنین افزایش ارتباط پذیری و نیز تدوین برنامه های مدیریت بحران در صنایع مختلف با یادگیری از بحران پاندمی کرونا می تواند در جلوگیری از بحران های آتی بسیار موثر باشد. زیرا این نسل نیاز به شناخت و همدلی بیشتری دارد تا بتواند با نسل های گذشته و نسل های پیش رو آشتی و تعامل برقرار کند. با توجه به فرایند آموزش در سازمان ها و موسسات و نیز مدارس و دانشگاه ها، ابتدا باید نیازهای آموزشی تشخیص داده شود سپس اهداف مشخص شده و روش آموزشی مناسب انتخاب شود. بر این اساس دوره های آموزشی برگزار گردیده و نهایتاً ارزیابی شوند تا نقاط قوت و ضعف آنها مورد تحلیل قرار گیرد. پس شناخت ویژگی های هر نسل ضروری به نظر می رسد. بر این اساس و برای ایجاد یک تصویر جامع از شرایط موجود و سازگاری با محیط جدید، ساخت یک تیم پاسخگو متشکل از گروه های مختلف منابع انسانی، پرسنل یادگیرنده، تکنولوژیست های آی تی و حتی افراد فعال در حوزه تجارت و نیز تعریف کردن معیارهای درست از این که چگونه ارتباطات جهت آموزش صورت گیرد همچنین تنظیم کردن چگونگی برقراری ارتباطات در کل تیم بطور متمرکز و یا منطقه ای و همچنین تقسیم بندی سریع محتواها و انطباق آن با فرمت مجازی و یا دیجیتال ضروری است. آموزش مجازی اورژانسی³⁸ باید بتواند به سمت یادگیری ترکیبی³⁹ استاندارد حرکت کرده و سازمان‌ها رویکرد یادگیری ترکیبی را در تدوین استراتژی‌های خود مورد توجه قرار داده تا بتوانند محتوای آموزشی مناسب را در چارچوبی بهینه برای افراد و در زمان مناسب به کار گیرند. ترکیبی از یادگیری برخط  و برون خط ، که به عنوان یادگیری ترکیبی  شناخته می‌شود، هنگامی که با یادگیری اکتشافی  ادغام شود، تعامل بیشتر افراد را ایجاد می کند.

در این راستا مطالعه آینده در مفهوم آینده پژوهشی می تواند نظام آموزشی و نیز تصمیم گیری را در جامعه در مواجه با چالشهاي مختلف در فضاي عدم اطمینان موجود یاري رساند. ابزارهاي آینده پژوهشی با حضور موثر نه تنها می تواند در خدمت نظام آموزشی باشد بلکه در حوزه هاي مختلفی از جمله سیاستگذاري و تدوین شاخص هاي بهره­وري سازمانی نیز مورد استفاده قرار گیرد. شناخت نسل های مختلف و بررسی نیازها و ویژگی های آنها و استفاده از تجربیات هر نسل می تواند در ایجاد فضای تعاملی در محیط های کاری موثر باشد زیرا تنوع نسلی و به رسمیت شناختن هر نسل می تواند وفاق حاکم بر هر مجموعه را افزایش داده و سینرژی محیط را بالاتر ببرد. بر این مبنا داشتن درک واقع بینانه از نسل کرونا که بحران های بسیاری را چنانچه به آنها اشاره شد، در این دوره زمانی تجربه کردند و از طرفی مهارتهایی را هم در خود تقویت نمودند، می تواند در برنامه ریزی های آینده جوامع بسیار تاثیرگذار باشد.

 

منابع

اسکندریان , غلامرضا. (1399). ارزیابی پیامدهای ویروس کرونا بر سبک زندگی. ارزیابی تاثیرات اجتماعی, 2, 64-85.

افشاری, سعید. (1400). بی رغبتی دانش‌آموزان به مدرسه پس از دوران کرونا و آموزش ذهن‌آگاهی. خبرگزاری فارس, Online.

باقری, مسلم., مباشری, علی اصغر., نیکبخت, امین. (1400). شناسایی و اولویتبندی راهکارهای ارتقاء کسب وکارهای گردشگری و مهمان نوازی در پساکرونا. فصلنامه علمی-پژوهشی برنامه ریزی و توسعه گردشگری, 10 (36), 103-127.

تورانی, حیدر. (1399). پسابرنامه در پساكرونا، ضرورت تعليم و ت ربيت امروز: مبتني بر مدل رادار استراتژيك. فصلنامه روانشناسی تربیتی, 16 (56), 105-117.

چمنی, ساسان., دوستی مطلق، نصیب الله. (1399). حکمرانی سایبری و ویروس كرونا. حکمرانی متعالی, 2, 77-94.

حضرتی رازلیقی, محمدامین., جاودانی مقدم, مهدی., صالحی خوانساری, سید مهدی. (1400). بررسی تأثیر کرونا بر محیط بحران در نظا مهای سیاسی جهان اسلام با تأکید بر منطقه خاورمیانه. فصلنامه مطالعات بیداری, 10 (3), 129-155.

راهبردی, مرکز. مطالعات. (1399). جهان پساکرونا از نگاه اندیشمندان و نشریات معتبر. تهران : دانشگاه صنعتی امیرکبیر.

رجبی, فاطمه., طاهرپور , جواد., میرزایی, حجت الله., سهیلی, ح. (1400). اثر همه گیری ویروس کرونا بر بخش های اقتصاد ایران. بررسی مسائل اقتصاد ایران, 8 (2), 161-187.

رفیعی راد, سوده., آقا احمدی, قربانعلی., آقاجانی , حسنعلی., رحمتی , م. (1401). ساخت و رواسازی ابعاد و مولف ههای مقیاس سنجش رفتار شهروندی اجتماعی در پاندمی کرونا. فصلنامه مدیریت پرستاری, 10 (2), 78-93.

سعادت, اسفندیار. (1396). مدیریت منابع انسانی. تهران : سازمان سمت.

سلیمانپور عمران, محبوبه. (1396). مفهوم شناسی پدیده گسست نسلی و راهکارهاي تربیتی برون رفت از آن. فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهشنامه تربیتی, 50, 1396.

شهبازي, اسکندر., افشاري, زهرا. (1401). چالش هاي پيش رو نظام آموزشي در دوران پساكرونا (يك مرور نظام مند). فصلنامه رويكردهاي پژوهشي نو در علوم مديريت (18), 321-330.

صفانیا , علی محمد., برهمند, رها. (1399). ارزیابی اثرات ویروس کرونا در صنعت ورزش. فصلنامه روانشناسی تربیتی, 15 (16), 119-131.

طاهر ی نمهیل, ابراهیم. (1399). بررسی پیامد های ویروس کرونا بر اقتصاد ایران و جهان. حکمرانی متعالی, 10, 171-181.

علویان , مرتضی. (1388). مروری بـر فاصلـه میان نسل ها، علل و راهکارهای مقابله. فرهنگ پژوهش, 4, 45-54.

غلامی, یونس., عسکری, خدادوست., شاهرخی ساردو, سمیه. (1400). ارزیابی تأثیرپذیری بازارهای هفتگی شهر شیراز از شیوع ویروس کرونا به منظور سیاستگذاری در دوران پسا کرونا. سیاست گذاری محیط شهری, 1 (3), 31-44.

غلامی, یونس., میرزایی, علی., هاشمی, سیده فاطمه., شفیعی, ن. (1401). ارزیابی اثرات شیوع کرونا ویروس بر توسعه ی بازیهای اندرویدی و شرایط سیاستگذاری اجتماع ی شهروندان در پساکرونا (نمونه موردی: شهر اراک). فصلنامه سیاست گذاری محیط شهری, 2 (5), 31-44.

فراهتی , مهرزاد. (1399). پیامدهاي روانشناختی شیوع ویروس کرونا در جامعه. ارزیابی تاثیرات اجتماعی, 2, 203-227.

قاسمی, زهرا. (1400). سبک زندگی خانواده ها و رابطۀ آن با میزان درگیری با ویروس کرونا. مطالعات اجتماعی ایران, 15 (3), 51-75.

کوشکی جهرمی, علیرضا. (1401). آینده پژوهی رفتار سازمانی با رویکرد سناریونگاری باتوجه به بحران ویروس کرونا. فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی, 11 (1), 1-30.

میرزائی, حسین. (1399). جستارهایی در آموزش عالی، علم و بحران کرونا در ایران (جلد 1). (م. احمدی, تدوين) تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

محققیان یعقوبی, راضیه., حسینی دارینی, حسین. (1401). حرکت از آموزش مجازی اورژانسی به سمت یادگیری استاندارد در عصر پساکرونا با تمرکز بر مدل SOBL. آموزش مدیریت دولتی, 9, 26-34.

یعقوبی, سیدوحید. (1398). عصر پساکرونا، چالشها و ابتکارات دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. مركز مطالعات راهبردي روابط فرهنگي، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي, 5 (12), 29-56.

Ahmad, A. (2022). The World after COVID-19: Cooperation or Competition?  Russia: Global Governance in the Post-COVID-19 Era.

Amatulli , C., Peluso, A. M., Sestino , A., Guido, G., & Bel, R. (2023). The influence of a lockdown on consumption: An exploratory study on generation Z's consumers. Journal of Retailing and Consumer Services. pp,33-58,73.

Ardueser, C., & Garza, D. (2021). Exploring Cross-Generational Traits and Management Across Generations in the Workforce:A Theoretical Literature Review. Research Associatiom for Interdisciplinary Studies, pp,1-21.

Burrows , M. J., & Engelke, P. (2021). What World Post-COVID-19? Washington, DC: Atlantic Council.

Cai , G., Lin , Y., Lu , Y., He , F., Morita, K., & Yama, T.. (2021) Behavioural responses and anxiety symptoms during the coronavirus disease 2019 (COVID-19) pandemic in Japan: A large scale cross-sectional study. Journal of Psychiatric Research,. pp,296-305,136.

Cathles , A., Ou , D., Sasso, S., Setrana, M., & Veen, T. v. (2021). Where do you come from, where do you go? Assessing skills gaps and labour market outcomes for young adults with different immigration backgrounds. International Journal of Educational Development. pp,10-24,86.

Duymaer van Twist, A. v., & Newcombe, S. (2021). Strauss-Howe Generational Theory. Critical Dictionary of Apocalyptic and Millenarian Movements, online.

Fell, A. (2021). How COVID-19 will shape Generation Alpha. McCrindle Research company, online.

Gill, I., & Saavedra, J. (2022). We are losing a generation: The devastating impacts of COVID-19. World Bank , online.

Giovanni , J. d., & Bliler, C. (2022). Generation COVID:Respond. Recover. Reimagine. UNICEF Executive Director Henrietta Fore, on line.

Hoffower, H. (2021). meet post-pandemic GenZ, the most unemployed struggles. INSIDER, Online.

Juyal, R., Negi, G. S., & Kumar, A. (2022). World After Covid-19: All spheres of life. International Journal of Creative Research Thoughts. pp,705-715, (5),10.

Kinetics, T. C. (2021). Generational Breakdown: Info about all of the generations. Austin, Texas: Generational Kinetics.

Lee , K., & Fanguy, M. (2022). Online exam proctoring technologies:Educational innovation or deterioration? British Journal of Educational Technology.pp,475-490, 53.

Long, E., Patterson, S., Maxwell, K., Blake, C., l Bosó Pérez, R., Lewis, R., & McCann, M. (2022). COVID-19 pandemic and its impact on social relationships and health. Journal of Epidemiology and Community Health.pp,128-132, 76.

Panchal, U., Salazar de Pablo, G., Franco, M., Moreno, C., Parellada, M., Arango, C., & Fusar‑Poli, P. (2023). The impact of COVID-19  lockdown on child and adolescent mental health: systematic review. European Child & Adolescent Psychiatry. PP,1151-1177, 32.

Radinsky, J., & Tabak, I. (2022). Data practices during COVID: Everyday sensemaking in a high-stakes ecology. British Journal of Educational Technology. PP,1221-1243

Susskind, D., Manyika, J., Saldanha, J., Burrow, S., Rebelo, S., & Bremmer, I. (2020). How will the world be different after COVID-19? Finance & Development. PP,24-29

Wolf, K., & Schmitz, J. (2023). Scoping review: longitudinal efects of the COVID-19 Pandemic on child and adolescent mental health. European Child & Adolescent Psychiatry, PP,743-7

Wyatt, D. (1993). Out of the Sixties: Storytelling and the Vietnam Generation. Illustrated.A. G. David Wyatt, Cambridge: Cambridge University Press.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

[1]  دانش­آموخته دکتری، گروه مدیریت دولتی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

[2]  استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

[3]  استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

[4]  استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

[5]  استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران 

ایمیل نویسنده مسئول: [e-mail] 

 

[6] 6. David White

[7] 1.  Pestilence

[8] 2. Frederic Pivetta

[9] 3. Stéphane Audoin-Rouzeau

[10] 4. Gospel & Young

[11] 5. UNICEF

[12] 6. Mark McCrindle

[13] 7.Business Insider

[14] 1. Ardueser & Garza

[15] 2. Machine learning        

[16] 3. Artificial intelligence

[17] 4. Schultz

[18] 5. Haacker

6. Lee & McKibbin

[19] 7. Lee & Warner

[20]  

[21] 1. Daniel Susskind

[22] 1. James Manyika

[23] 2. Jean Saldanaha

[24] 3. Bretton Woods 

[25] 4. Sharan Burrow

[26] 5. Sergio Rebelo

[27] 6. Ian Bremmer

[28] 7. Geopolitical growth

[29] 1. Matthias Horx

[30] 2. Henry Alfred Kissinger

[31] 3. Bollas

[32] 4. Objects

[33] 1. Urvashi Panchal

[34] 2. Kristin Wolf

[35] 3. WHO

[36] 4. Emily Long

[37] 5. University of Glasgow

[38] 1. Emergency virtual training

[39] 2. Blended learning

---