امکانسنجی احداث سایت موزه روستای تاریخی- باستانی بویه شهرستان املش با بهره گیری از مدل تحلیلی SWOT با رویکرد گردشگری
الموضوعات :محمدعلی رحیمی پور شیخانی نژاد 1 , هادی مدبری لیفشاگرد 2 , میرمسلم رهبر هاشمی 3 , محمد شادپور 4
1 - عضو هیأت گروه مطالعات ناحیه ای، جهاد دانشگاهی، واحد گیلان، رشت، ایران
2 - عضو هیأت علمی گروه مطالعات ناحیه ای، جهاد دانشگاهی، واحد گیلان، رشت، ایران
3 - عضو هیأت علمی گروه مطالعات ناحیه ای، جهاد دانشگاهی، واحد گیلان، رشت، ایران
4 - کارشناسی پژوهشی گروه مطالعات ناحیه ای، جهاد دانشگاهی، واحد گیلان، رشت، ایران
الکلمات المفتاحية: گردشگری, امکان سنجی, مدل SWOT, سایت موزه, بویه, شهرستان املش,
ملخص المقالة :
روستای تاریخی و محوطه باستانی بویه در شهرستان املش قرار دارد. این محوطه علاوه بر جاذبه های طبیعی، دارای آثار تاریخی و باستانی و گورستان های قدیمی مربوط به عصر آهن یک و دو می باشد. تیم های کاوشگری، آثار باستانی فراوان مانند زیورآلات زینتی و ظرف های فلزی و سفالی را کشف نموده اند. معماری مساکن و جاذبه های فرهنگی روستا بر جذابیت این محدوده برای گردشگران افزوده است. علاوه بر این روستای بویه به لحاظ برخورداری از قابلیت اکوتوریسم و توریسم تاریخی- فرهنگی به صورت توأمان یک نمونه کم نظیر به شمار می آید. سنجش امکان احداث سایت موزه نیازمند اطلاعات پایه از جمله: مردم شناسی، اقلیم،زمین شناسی، خاک شناسی،منظر و پارامترهای دیگر است؛ بدین منظور گرد آوری بسیاری از اطلاعات جزیی در قالب تیم های تخصصی از عملیات میدانی وپیمایشی صورت پذیرفت؛ سپس نقشه موضوعی بر اساس سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)از محدوده تولید شد و درپایان به موازات تحلیل اطلاعات پایه و مکانی، امکان احداث سایت-موزه با استفاده از مدلSWOTنیز مورد انجام قرار گرفت. این مطالعه در قالب دو پرسش نامه مجزا جهت کسب نظرات 45 کارشناس تدوین شد، پاسخ ها نیز طبق طیف 5 طبقه ای لیکرت تنظیم گردید، پس از نرمال سازی میانگین وزن ها، حاصل در میانگین امتیازات ضرب شد و میانگین امتیازهای وزنی محاسبه گردید، بیشترین مجموع امتیاز وزنی به میزان 38/54 برای استراتژیWOبدست آمد و مدلSWOTدر این پژوهش راهبرد رشد خارجی را پیشنهاد داد.در پایان نیز پیشنهاداتی بر مبنای توسعه رشد از خارج با محوریت احداث سایت موزه در مقوله های اقتصادی و اشتغال، امنیتی، فرهنگی و اجتماعی و بهداشتی - زیست محیطی ارایه گردید.
1. ازکیا ، مصطفی و زارع ،ع، 1387، رهیافت و روشهای تحقیق کیفی در توسعه روستایی، نشر نی.
2. اشرفی، م، 1389، بررسیمقایسهایِمفهوماکوموزهباموزههایسنتی، دو فصلنامة دانشگاه هنر، شماره چهار، 25-13.
3. اصلانی قاسم آبادیان، ف، 1387، اولین فصل کاوش اضطراری گورستان گردنه سر بویه، سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری کشور، استان گیلان پژوهشکده باستان شناسی.
4. بحرینی، سید حسن و جهانی مقدم، حمیدرضا، 1383، استفاده از توانهای بالقوه مناطق جهت توسعه گردشگری ، مورد خاص: پارک - موزه نفت مسجد سلیمان، مجله محیط شناسی، شماره 35، صفحه 50-33.
5. بروس کوئن، 1387، مبانی جامعه شناسی، ترجمه غلامعباس توسلی، انتشارات سمت.
6. بل، سایمون، 1382، منظر الگو، ادراک و فرآیند، ترجمه بهناز امین زاده، انتشارات دانشگاه تهران.
7. بهزاد نسب. جانعلی،1373، مسکن روستایی در ایران، سمینار سیاستهای توسعه مسکن در ایران، دانشگاه تهران، وزارت مسکن و شهرسازی.
8. پرتو، افشین، 1387، برخاستنگاه و گاهِ برخاستن خاندان بویه، خلاصه مقالات اولین همایش آل بویه.
9. تفاهم نامه یونسکو، 1972، کنوانسیون حفاظت از میراث طبیعی و فرهنگی جهانی.
10. ح‍ک‍م‍ت‌‌نی‍ا، حسن و م‍وس‍وی، م‍ی‍رن‍ج‍ف، 1385، ک‍ارب‍رد مدل در ج‍غ‍راف‍ی‍ا با ت‍أک‍ی‍د بر برنامهریزی ش‍ه‍ری و ن‍اح‍ی‍ه‌ای، انتشارات علم نوین.
11. حیدری، ف، 1389، نگاهی به تیپولوژی موزهها، از ارگ سلطنتی تا موزههای سلطنتی، دو ماهنامه گردشگری، شماره 25، 83-80.
12. داس ویل، راجر، 1384، مدیریت جهانگردی، ترجمه محمد اعرابی وداود ایزدی، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی
13. رضا، عنایت الله، ۱۳۶۵، ایران و ترکان در روزگار ساسانیان، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
14.رضوانی، محمدرضا، 1387، توسعه گردشگری روستایی با رویکرد گردشگری پایدار، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران.
15. رکن الدین افتخاری، عبدالرضا، مهدوی، داود و پورطاهری، مهدی، 1389، فرآیند بومی سازی شاخصهای توسعه پایدار گردشگری روستایی در ایران، پژوهشهای روستایی، شماره 4، صص 1- 41 .
16. زاهدی، شمس السادات،1391، توسعه پایدار، انتشارات سمت.
17. سازمان میراث فرهنگی، 1383، ویژه نامه همایش و نمایشگاه باغ ایرانی، شماره 41، تهران.
18. سقایی، مهدی و علیزاده، سید دانا، 1389، امکانسنجی محصول گردشگری روستایی در شهرستان پاوه، فصل نامه علمی - پژوهشی فضای جغرافیای، سال سیزدهم، شماره 41، صفحات 20-1.
19. سعیدی،ع، 1375، شیوههای سکونت گزینی و گونههای مساکن روستایی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
20. شو پنهاور آرتور، 1358، هنر و زیبا شناسی، ترجمعه دکتر فولاد روحانی، انتشارات زریاب.
21. شینجی فوکائی، 1339، کاوشهای باستان شناسی منطقه دیلمان و عمارلو، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری.
22. صمدی، ح، 1338، کاوش در گورستانهای باستانی تماجان و گرماک، مجلۀ باستان شناسی.
23.قادری، زاهد، 1383، اصول برنامهریزی توسعه پایدار گردشگری روستایی، سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور.
24. غنیان، منصور، خانی، فضیله و بقایی، لیلا، 1390، ارزیابی فضای کار آفرینی در گردشگری روستایی (مطالعه موردی: منطقه اورامان)، پژوهشهای روستایی، سال دوم، شماره سوم، صص 99- 123.
25. ماتلاک، جان، 1379، مقدمهای بر طراحی منظر، با ترجمه معاونت آموزش و پژوهش سازمان پارکها و فضای سبز تهران.
26. معاونت پژوهشی جهاد دانشگاهی واحد گیلان، 1389، مطالعات امکانسنجی طراحی و تهیه نقشه و مشخصات اجرای سایت موزه تاریخی محوطه باستانی بویه املش، 449-1.
27. مقدم، م و کامبخش فرد، س و کردوانی، م، 1340، گورستان گردنه سر B، سازمان میراث فرهنگی.
28. ملک شهمیرزادی، صادق، 1365، اشارهای منحصر به تحول باستان در ایران، انتشارات اثر، شماره 12.
29. ملیحی، و، 1389، مبانی زیباشناسی در معماری و روستاسازی ایرانمعاصر، همایش ملی معماری و روستاسازی معاصر ایران.
30. گروه تاریخ و مطالعات باستان شناسی، 1389، موزهها، دانشگاه مرکزی.
31. ولا،ف و بیچریل.ی، 1384، گردشگری بین المللی، ترجمه محمدابراهیم گوهریان، انتشارات امیرکبیر، تهران.
32. هوروتیز، ژاک، 1382، هفت کلید استراتژی خدمات، ترجمه محمد اعرابی وداود ایزدی، دفتر پژوهشهای فرهنگی، تهران.
33. Arntzen , J., Setlhogile , T. & Barnes, J., 2007, Rural Livelihoods, Poverty Reduction and Food Security in Southern Africa: Is CBNRM the Answer? Washington, DC :International Resources Group.
34. Augustine, M., 1998, National strategies for rural Tourism Development and sustainability, the experience Journal Of sus tainable tourism, vol.4, No.3,pp 3-33.
35. Ayala, h., Report Ecotourism: A paradigm for the 21th century, cornell hotel and restaurant administration quarterly, Vol. 37 , No. 5.
36. Butler, R. W., 1996, Ecotourism-Has it Achieved Maturity or Has the Bubble Burst?, Keynote Address, pacific rim tourism 2000, Rotorua, New Zealand,1996/4/10.
37. Choi, H.S. & Sirakaya , E., 2006, Sustainabiity Indicators for Managing community tourism management, Vol. 27, pp. 1274-1289.
38. Duim, V.R.vander., 2005, Tourisscapes: An Actor – network Perspective on sustainable tourism Development, Wageningen:WUR wageningen, PP. 164 – 165.
39. Inskeep, E., 1994, National a Regional Tourism Planning: Methodologies and studies, London: Routledge.
40. Trauer , B., 2006 , con certualizing special interest tourism – frameworks for analysis, Tourism management, 27: 582 – 593.
_||_