تحلیل و سطح بندی مکانی شاخص های اشتغال درشهرستان های استان اصفهان با استفاده ازتحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای
الموضوعات :سمانه مسیبی 1 , سید اسکندر صیدایی 2 , علی زنگی آبادی 3
1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روسنایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2 - دانشیار دانشگاه اصفهان، گروه جغرافیا، اصفهان، ایران
3 - دانشیار دانشگاه اصفهان، گروه جغرافیا، اصفهان، ایران
الکلمات المفتاحية: تحلیل عاملی, اشتغال, شهرستان های استان اصفهان, تحلیل خوشه ای,
ملخص المقالة :
درحال حاضر موضوع اشتغال و معضل بیکاری به عنوان یکی از مؤلفه های عدم توسعة کافی در کشورهای جهان سوم است. شناخت وضعیت اشتغال و بیکاری، درک نقاط قوت و ضعف و کاسـتی های آن در برنامه ریزی های اشتغال و توسعة انسانی تأثیر به سزایی دارد. اقتصاد ایران نیز به دلیل عرضة فراوان نیروی کار ناشی از نرخ بالای جمعیت و عدم توانایی جذب آنها در فعالیت های اقتصادی کشور به شدت با مشکل بیکاری روبروست. بحث اشتغال به علّت جوان بودن جمعیت عمدة کشور، به عنوان یکی از چالش های اساسی اقتصاد ایران به شمار می آید، که درصورت عدم توجه کافی به آن پیامدهای نامطلوبی را به دنبال خواهد داشت.در این میان یکی از دغدغه های موجود استان اصفهان نیز موضوع اشتغال و معضل بیکاری است. بنابراین لازم است موضوع اشتغال و بیکاری در استان مورد پژوهش قرار گیرد و عوامل، مؤلفه ها و شاخص های مؤثر در این زمینه تبیین گردد، تا از این طریق امکان تدوین مدیریت جامع اشتغال در استان اصفهان فراهم شود. هدف اصلی پژوهش که از نوع توصیفی- تحلیلی ژرفانگر است، روشن شدن بخشی از نابرابری های اجتماعی در زمینه اشتغال به منظور توزیع عادلانه امکانات در شهرستان های استان اصفهان است. دراین مقاله به منظور تحلیل شاخص های اشتغال در شهرستان ها در ابتدا شاخص توسعة اشتغال(EDI )به عنوان معیار ترکیبی برای مقایسة توان هر شهرستان مورد استفاده قرار گرفت. همچنین از36 متغیر نرم سازی شده استفاده شد و این متغیرها با روش های پیشرفته آماری نظیر تحلیل عاملی به 5 عامل کاهش یافته و به صورت ترکیبی در مؤلفه های معنی دار ارائه شد. سپس شهرستان ها با مدل تحلیل خوشه ای به 4 طبقه همگن تقسیم شدند. نتیجه تحقیق گویای این واقعیت است که عدم تعادل های شدیدی در سطح شهرستان ها وجود دارد به طوری که شهرستان اصفهان بهترین شرایط را از لحاظ شاخص های اشتغال داشته و از لحاظ توسعه اشتغال، شهرستانی برخوردار است ولی شهرستان خوانسار در ردیف آخر و جزو شهرستان های محروم قرار می گیرد.
1. ادیبی سده، مهدی، زنگیآبادی، علی و همکاران، 1384، تحلیلی بر علل بیکاری جوانان در استان اصفهان، سازمان مدیریت و برنامهریزی استان اصفهان.
2. اکبری، نعمت الله و زاهدی، کیوان، 1387، کاربرد روشهای رتبه بندی و تصمیم گیریهای چند شاخصه، انتشارات سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور، 463.
3. تقوایی، مسعود و شفیعی، پروین، 1388، کاربرد تحلیل عاملی وخوشهای در ارزیابی فضایی- مکانی مناطق روستایی استان اصفهان، مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال هفدهم، شمارة68 .
4. تقوایی، مسعود، نوربخش، سیدحسن و دیگران، 1386، سطح بندی میزان توسعة شهری استان چهارمحال بختیاری بااستفاده از تکنیکهای پیشرفته تحلیل عاملی و تحلیل خوشهای، مجله سپهر، 25-17، 1386.
5. جوان، جعفر، 1383، جغرافیای جمعیت ایران، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
6. حکمتنیا، حسن و زنگیآبادی، علی، 1383، بررسی و تحلیل سطوح پایداری در محلات شهر یزد و ارائه راهکارهایی در بهبود روند آن، مجله تحقیقات جغرافیایی،51-37.
7. حکمتنیا، حسن و موسوی، میرنجف، 1385، کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامهریزی شهری و ناحیهای، انتشارات علم نوین، یزد، 320.
8. حکمتی فرید، صمد، 1382، رتبه بندی شهرستانهای استان آذربایجان شرقی از نظر توسعه، سازمان مدیریت و برنامهریزی استان آذربایجان شرقی،57-74.
9. دباغ، رحیم، 1384، سیاستهای اشتغالزایی کشورهای مختلف و ایران، فصلنامة پژوهش و برنامهریزی در آموزش عالی، شمارة 37 و 38.
10. رهنما، محمدرحیم، 1373، سطح بندی نظام شهری و توسعه منطقهای، نمونه استان خراسان، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی شماره42.
11. زنگیآبادی، علی و سلطانی، زهرا، 1387، سنجش سطوح توسعه یافتگی کشاورزی شهرستانهای استان اصفهان، مجله تحقیقات جغرافیایی، 178-153.
12. ساداتی، سیداکبر و موحد منش، صادق علی، 1386، فرهنگ بهره وری، مرکز انتشارات توسعه علوم، ساری.
13. سالنامه آماری استان اصفهان، 1386، معاونت برنامهریزی استانداری اصفهان.
14. سایت مرکز آمار ایران.
15. طالبی، هوشنگ و زنگیآبادی، علی، 1380، تحلیل شاخصها و تعیین عوامل مؤثر در توسعة انسانی شهرهای بزرگ، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی،141-124.
16. فرجادی، غلامعلی، 1376، بازارکار، اشتغال و بیکاری، اقتصاد ایران، مؤسسة عالی پژوهش در برنامهریزی و توسعه.
17. فطرس، محمد حسن و بهشتیفر، 1385، محمود، تعیین سطح توسعه یافتگی استانهای کشور و نابرابری بین آنها طی سالهای 1373 و 1383، 122-101.
18. قره باغیان، مرتضی، 1372، نظریهها توسعة اقتصادی، نشر نی، تهران.
19. قدیری معصوم، مجتبی، مهدوی، مسعود، برقی، حمید، 1384، بررسی آماری روند رشد و تحولات اشتغال در نواحی روستایی استان اصفهان، مجلة پژوهشهای جغرافیایی، شمارة 54، زمستان.
20.کریم کشته، محمد حسین و زمانیان، غلامرضا، 1383، بررسی شاخصهای توسعه انسانی در استان سیستان و بلوچستان(1379-1368)، مجله جغرافیا و توسعه، 60-35.
21. کمیجانی، البر، 1379، ارزیابی عملکرد سیاستهای اشتغالزایی در ده سال اخیر و برآورد تابع تقاضای نیروی کار در ایران، مجله کار و جامعه، شماره 34، تهران.
22. نسترن، مهین، 1380، تحلیل فضایی مناطق دهگانه شهر اصفهان، رساله دکتری برنامهریزی شهری، گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان.
23. نسترن، مهین و گنجعلی زاده، بهناز، 1388، تحلیل درجه توسعه یافتگی استان آذربایجان شرقی با استفاده از روش تحلیل عاملی و تحلیل خوشهای، فصلنامه ساخت شهر،34-25.
24. وحیدی، پریدخت، 1380، بررسی مقایسهای سیاستهای بازار کار ایران در برنامة سوم، سازمان برنامه و بودجه.
25. Burgess.S.M., 1988, Employment inUK manufacturing,the Economicic Journal.
26. Nurks, R., 1967, Pattern of Trade and Development, Oxford university press, London.
27. Rosen,H.S. and Quandt, R.E., 1979, Estimation of a Diseguilibrium Aggregate.
28. Rosentien, P.N.Notes on the theory of Big push, Economic Development for atin - America, 1963, Martin, New york, PP: 245-255.
29. Zhou, De-min.Xu, Jian-chun.Radke,John and Mu,lan. A spatial cluster method supported by GIS for urban-suburban-rural classification. Chinese Geographical Science. Volume 14, Number 4.
30. http://www.Jstor.org
31. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed
_||_
