روند تحولات شهر نشینی در استان گیلان
الموضوعات :
بهرام کریمی
1
,
محمد سلمانی
2
,
سید علی بدری
3
,
محمدرضا رضوانی
4
,
مجتبی قدیری معصوم
5
1 - دانش آموخته دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 - استادیار دانشکده جغرافیا و عضو قطب علمی توسعه روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 - دانشیار دانشکده جغرافیا و عضو قطب علمی توسعه روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
4 - استاد دانشکده جغرافیا و عضو قطب علمی توسعه روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
5 - استاد دانشکده جغرافیا و عضو قطب علمی توسعه روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: شهرنشینی, نخست شهری, استان گیلان, نظام شهری, شهرهای کوچک,
ملخص المقالة :
بررسی جمعیت و شهرنشینی در استان گیلان گویای این واقعیت است که در دوره زمانی 1365- 1335 رشد جمعیت شهری تقریباً سیر صعودی داشته و ازدهه 1375- 1365 روندی نزولی در پیش گرفته است؛ که نوسان‌های موجود در کل استان، جوامع شهری و روستایی را نشان می‌دهد. در تمام این دوران نرخ رشد جمعیت شهری بیش‌تر از نرخ رشد جمعیت کل و روستایی بوده؛ با این وجود، همواره جمعیت روستایی بیش‌تر از جمعیت شهری بوده است؛ در سال 1385 برای اولین بار سهم جمعیت شهری از کل جمعیت بر سهم جمعیت روستایی فزونی می‌گیرد. استان گیلان طی پنج دهه گذشته همواره با افزایش تعداد نقاط شهری مواجه بوده، که یکی از عوامل مؤثر در افزایش شهرنشینی در این استان بوده است. میانگین جمعیت نقاط روستایی تبدیل شده به شهر در دوره‌های مختلف سرشماری گویای این واقعیت است که اغلب روستاهای تبدیل شده به شهر کم جمعیت می‌باشند، به طوری که میانگین جمعیت این نقاط از 5374 نفر در سال 1345 به 3344 نفر در سال 1385 کاهش یافته است. بررسی تعداد و جمعیت شهرها در طبقات مختلف نشان می‌دهد که شهرهای کم‌تر از 25 هزار نفر (شهرهای کوچک) بیش‌ترین تعداد شهرها و کم‌ترین میزان جمعیت را در تمام دوره‌های سرشماری به خود اختصاص داده‌اند. شاخص‌های نخست شهری در استان، حرکت به سوی عدم تعادل را نشان می‌دهند به این معنی که در سطح استان گیلان درجه نخست شهری و تمرکز در حال افزایش است. علت اصلی تمرکز شهری و منطقه‌ای، نه رشد صنعتی، بلکه مکان و موقعیت دولت و تشکیلات نوسازی است.
