تحلیل اثر رفتارهای محیط‌زیست‌گرایانه بر بهزیستی فردی- اجتماعی با میانجی‌گری دلبستگی به مکان در محله سرخاب تبریز

الموضوعات :

علی زینالی عظیم ¹ , بهرام محمدیان ² , مهدی پوراکبر ³ , پویا قلی زاده ⁴ , لیدا اخلاقی ⁵

1 - استادیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران؛ دانشجوی فوق دکتری طراحی شهری، تربیت دبیر شهید رجائی تهران
2 - گروه معماری واحد بین المللی جلفا، دانشگاه آزاد اسلامی، جلفا، ایران
3 - دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
4 - دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
5 - دانشجوی دکتری معماری پژوهش‌محور، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

تاريخ الإرسال : 17 الجمعة , محرم, 1445 تاريخ التأكيد : 15 الإثنين , ربيع الثاني, 1445 تاريخ الإصدار : 20 الأربعاء , شعبان, 1446

الکلمات المفتاحية: رفتارهای محیط زیست گرایانه, بهزیستی فردی - اجتماعی, دلبستگی به مکان, شهر تبریز,

ملخص المقالة :

مقدمه: مشکلات و چالش­های محیط زیستی از نگرانی­های عمدۀ جامعه امروزی است. بیشتر این چالش­ها ناشی از رفتار انسان­ها است که می­توان از طریق تغییر در نگرش و رفتار ایشان و آگاهی بخشیدن از پیامدهای این مشکلات بر آن­ها فائق آمد. برخی از مهمترین رفتارهای محیط­زست­گرایانه دارای مزایای شخصی، اجتماعی و محیط­­زیستی فراوانی هستند که بهبود این­ها خود بر دلبستگی به مکان تأثیر می­گذارد. دخیل شدن در رفتارهای محیط­زیست­گرایانه ساکنان را به انجام کاری خوب برای خودشان، برای اجتماعشان، و برای مکانی که در آن زندگی می­کنند وا می­دارد، و این نوع رفتار سطح بهزیستی و دلبستگی به مکان آنها را افزایش می­دهد.

هدف: هدف این پژوهش تعیین اثر رفتارهای محیط­زیست­گرایانه بر بهزیستی فردی- اجتماعی با میانجی­گری دلبستگی به مکان درمحله سرخاب تبریز  است.

روش­شناسی تحقیق: روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی می­باشد. جامعه آماری تحقیق ساکنان محله سرخاب است که براساس فرمول کوکران 373 نفر بدست آمد. برای تحلیل داده­ها از روش معادلات ساختاری با نرم­افزارAmos و SPSS استفاده گردید.     

قلمرو جغرافیایی تحقیق: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، محله سرخاب شهر تبریز می­باشد.

یافته­ ها: تحلیل­ های معادلۀ ساختاری حاکی از یک تأثیر مثبت مستقیم رفتار محیط­زیست­گرایانه بر بهزیستی فردی - اجتماعی و همین­طور دلبستگی به مکان بود. دلبستگی به مکان تا حدی واسط ارتباط بین رفتارهای محیط­زیست­گرایانه و بهزیستی فردی - اجتماعی بود. این تحقیق از این لحاظ که داده­های جدیدی دربارۀ اینکه رفتارهای محیط­زیست­گرایانه چطور بهزیستی فردی و اجتماعی را با تضمین بالقوۀ مزایای بلند مدت افزایش می­دهند قابل توجه و مهم است.

نتایج: در نتیجه این تحقیق نشان داد که تحریک، برانگیختن و توصیۀ این نوع رفتارها اهمیت دارد.

المصادر:

بازیار، احسان؛ احمدوند، مصطفی؛ پیرداده بیرانوند، کبری و صداقتی، مجید. (1400). حس مکان و رفتار محیط‌زیست‌گرایانه (مورد مطالعه: جامعه میزبان و گردشگران در تفرجگاه چشمه بلقیس شهرستان چرام). پژوهش¬های روستائی، 12(2)، 369-352.
10.22059/JRUR.2020.300346.1486 doi:
تقویی کلیبر پرویز و خانلو نسیم، آذر، علی. (1402)، سنجش تأثیرات اجتماعی گردشگری بر کیفیت زندگی با شیوع Covid-19 در شهر تبریز. گفتمان طراحی شهری مروری بر ادبیات و نظریه¬های معاصر، ۴(۱)، ۱54-۱35.
http://udd.modares.ac.ir/article-40-62045-fa.html
رحیمی، لیلا؛ بردبار، حدیث؛ علیلو، لیلا و واعظی، موسی. (1401). تحلیل مؤلفه‌‌های تأثیرگذار بر حس اجتماع بافت‌‌ قدیم و جدید شهر تبریز(نمونۀ موردی: محله‌های یاغچیان، سرخاب و دوه‌‌چی). جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، 12(42)، 26-1.
10.22111/GAIJ.2022.38871.2935 doi:
رشیدکلویر، حجت الله؛ حسن زاده، پرستو و اکبری، حسن. (1400). مقایسه دلبستگی مکان، واکنش روانی و بهزیستی اجتماعی در ساکنان منازل شخصی و آپارتمانی شهر رشت. پژوهش¬های روانشناسی اجتماعی، 11(41)، 102-79.
doi.org/10.22034/spr.2021.258850.1599
زینالی عظیم، علی. (1401). تحلیل دل‌بستگی مکانی در شهر تبریز با به‌کارگیری مقیاس شهرهای هوشمند در دوران بیماری کووید 19. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 10(3)، 80-65. 10.22059/JURBANGEO.2022.342120.1687doi:
صابری فر، رستم. (1400). بررسی اثر احساس محرومیت بر بهزیستی اجتماعی در بافت های ناکارآمد شهری (نمونه موردی شهر مشهد). مطالعات جامعه شناختی شهری، 11(38)، 26-1. 10.30495/uss.2021.681582doi:
فرخ¬نژاد افشار، پویا؛ ملکوتی، سید کاظم؛ راشدی، وحید و اجری، خامسلو مهدی. (1400). بررسی ارتباط دلبستگی مکان و عملکرد اجتماعی در سالمندان. روانپزشكي و روانشناسي باليني ايران، ۲۷(۲)، 203-194. 10.32598/ijpcp.27.2.2822.2doi:
کرمی، اسلام؛ بصیری، مصطفی و زینالی عظیم، علی. (1400). تحلیل دلبستگی به مکان و متغیرهای وابسته به آن در مکان‌های سوم شهری (نمونۀ موردی: پارک ائل‌گلی تبریز). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 9(3)، 759-735.
doi: 10.22059/JURBANGEO.2021.318070.1450
کریمی، سعید. (1396). رابطه دانش محیط‌زیستی با رفتار محیط‌زیست‌‌گرایانه دانشجویان کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا: نقش میانجی‌گری نگرش محیط‌زیستی. آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 6(2)، 140-127. 20.1001.1.23223057.1396.6.2.10.4dor:
کریمی، سعید و علی توکلی، فاطمه. (1401). بررسی نقش دانش زیست محیطی در شکل‌گیری رفتار محیط زیست‌ گرایانه زنان تسهیلگر روستایی سازمان جهاد کشاورزی استان قم. روستا و توسعه، 25(2)، 132-111. 10.30490/RVT.2021.352099.1279doi:
نیسی، مریم، بیژنی، مسعود و فلاح حقیقی، نگین. (1399). مفهوم‏ سازی اجتماعی ـ شناختی از رفتار زیست‌محیط‌گرایانه دانشجویان در نظام آموزش عالی کشاورزی ایران. علوم محیطی، 18(2)، 76-59. 10.29252/ENVS.18.2.59doi:
هدفی، فرزانه و صرافی نیک، علی. (1401). مطالعه ارتباط ادراک محیطی و دلبستگی به مکان و اثر آن‌ها بر رفتارهای حامی محیط زیست. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 10(2)، 114-93. 10.22059/JURBANGEO.2022.332929.1605doi:
Bartolo, M.G., Servidio, R., Palermiti, A.L., Nappa, M.R., & Costabile, A. (2023). Pro-Environmental Behaviors andWell-Being in Adolescence: The Mediating Role of Place Attachment. Int. J. Environ. Res. Public Health, 20, 5759. doi.org/10.3390/ijerph20105759.
Binder, M., Blankenberg, A. K., & Guardiola, J. (2020). Does it have to be a sacrifice? Different notions of the good life, pro-environmental behavior and their heterogeneous impact on wellbeing. Ecological Economics, 167, 106448. doi.org/10.1016/j.ecolecon.2019.106448.
Capstick, S., Nash, N., Whitmarsh, L., Poortinga, W., Haggar, P., & Brügger, A. (2022). The connection between subjective wellbeing and pro-environmental behaviour: Individual and cross-national characteristics in a seven-country study. Environmental Science and Policy, 133, 63-73.
doi.org/10.1016/j.envsci.2022.02.025.
Chaigneau, T., & Schill, C, (2022). Environmental behaviours within ecological and social limits: integrating well-being with behavioural research for sustainability, Current Opinion in Environmental Sustainability, 57, 101201. doi.org/10.1016/j.cosust.2022.101201.
Clayton, S., & Karazsia, B. T. (2020). Development and validation of a measure of climate change anxiety. J. Environ. Psychol. 69,101434. doi.org/:10.1016/j.jenvp.2020.101434.
Counted, V., Cowden, R.G., & Ramkissoon, H. (2021). Pro-environmental Behavior, Place Attachment, and Human Flourishing: Implications for Post-pandemic Research, Theory, Practice, and Policy. In: Place and Post-Pandemic Flourishing. SpringerBriefs in Psychology. Springer, Cham, 79, 93-108. doi.org/10.1007/978-3-030-82580-5_8.
Daryanto, A., & Song, Z, (2021). A meta-analysis of the relationship between place attachment and pro-environmental behaviour. Journal of Business Research, 123, 208-219.
doi.org/10.1016/j.jbusres.2020.09.045.
Diener, E., Oishi, S., & Tay, L. (2018). Advances in subjective well-being research. Nat Hum Behav, 2, 253-260. https://doi.org/10.1038/s41562-018-0307-6.
Domingues, R.B., de Jesus, S.N., & Ferreira, Ó. (2020). Place attachment, risk perception, and preparedness in a population exposed to coastal hazards: A case study in Faro Beach, southern Portugal. Int. J. Disaster Risk Reduct, 60, 102288. doi.org/10.1016/j.ijdrr.2021.102288.
González PA., Dussaillant, F., & Calvo E. (2021). Social and Individual Subjective Wellbeing and Capabilities in Chile. Front. Psychol,11, 628785. doi.org/10.3389/fpsyg.2020.628785.
Javed, A., & Kour, P. (2022). The role of place attachment in defining a relationship between green awareness, conservation commitment and environmental responsible behavior of university students in India. Visions for Sustainability, 19, 267-287. doi.org/10.13135/2384-8677/6900.
Karunamuni, N., Imayama, I., & Goonetilleke, D. (2020). Pathways to Well-Being: Untangling the Causal Relationships among Biopsychosocial Variables. Social Science & Medicine, 272(4). 10:112846. doi.org/10.1016/j.socscimed.2020.112846.
Kuo, H.M., Su, J.Y., Wang, C.H., Kiatsakared, P., Chen, K.Y. (2021). Place Attachment and Environmentally Responsible Behavior: The Mediating Role of Destination Psychological Ownership. Sustainability, 13(12), 1-16. 6809. doi.org/10.3390/su13126809.
Li, D.; Zhao, L.M.; Ma, S.; Shao, S.; Zhang, L.X. (2019), What influences an individual’s pro-environmental behavior? A literaturereview. Resour. Conserv. Recycl, 146, 28-34. doi.org/10.1016/j.resconrec.2019.03.024.
Mishal, A., Dubey, R., Gupta, O. K., & Luo, Z. (2017). Dynamics of environmental consciousness and green purchase behaviour: an empirical study. International Journal of Climate Change Strategies and Management, 9(5), 682-705. doi.org/10.1108/IJCCSM-11-2016-0168.
Mullenbach, L.E., & Green, G.T. (2108). Can environmental education increase student-athletes’ environmental behaviors? Environmental Education Research, 24(3), 427-444.
doi.org/10.1080/13504622.2016.1241218.
Song, Z., & Soopramanien, D. (2019). Types of place attachment and pro-environmental behaviors of urban residents in Beijing. Cities, 84. 112-120. S0264275117314257.
doi.org/10.1016/j.cities.2018.07.012.
Strömbäck C., Lindkvist, E., &Västfjäll, D. (2023). Individual differences in environmental wellbeing and pro-environmental behaviors explained by self-control. Front. Psychol, 14:1088682.
doi.org/10.3389/fpsyg.2023.1088682.
Su, L., Huang, S. S., & Pearce, J. (2018). How does destination social responsibility contribute to environmentally responsible behaviour? A destination resident perspective. Journal of Business Research, 86, 179-189. doi.org/10.1016/j.jbusres.2018.02.011.
Subramaniam, T., Samdin, Z., Ramachandran, S., & Kunasekaran, P. (2020). The influence of place attachment on pro-environmental behavioural intentions of ecotourists in Taman Negara National Park, Pahang, Malaysia. Asia-Pacific Journal of Innovation in Hospitality and Tourism, 9(1), 121-140. https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/20203529093.
Tian, H., & Liu, X. (2022). Pro-Environmental Behavior Research: Theoretical Progress and Future Directions. Int J Environ Res Public Health, 19(11), 1-16. 6721. doi.org/10.3390%2Fijerph19116721.
Welsch, H., & Binder, M., & Blankenberg, A-K. (2021). Green behavior, green self-image, and subjective well-being: Separating affective and cognitive relationships, Ecological Economics, Elsevier, 179(C). 1-12. doi.org/10.1016/j.ecolecon.2020.106854.