آینده‌پژوهی ظرفیت پیوندهای روستایی - شهری برای بازساخت اقتصادی فضای روستایی (مطالعه موردی: سکونتگاههای روستایی استان قم)
الموضوعات :
ناصر شفیعی ثابت
1
,
سوگند خاکسار
2
1 - گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 - گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: پیوندهای روستایی ـ شهری, تحولات فضایی, اقتصاد روستایی, استان قم,
ملخص المقالة :
امروزه در بسیاری از کشورهای جهان، از جمله ایران، به دلیل وجود ظرفیت‌های فراوان آشکار و پنهان در تعامل دو سویه مراکز روستایی و شهری در پهنه منطقه‌ای، دولت‌ها همواره ایجاد پیوندهای روستایی-شهری را مد نظر داشته‌اند؛ اما با وجود این، در کشور ما آنطور که باید از ظرفیت این پیوندها استفاده نشده است. پژوهش حاضر با رویکرد آینده‌پژوهی و با استفاده از روش سناریونویسی، به تحلیل وضعیت آینده ظرفیت پیوندهای روستایی-شهری و بازسازی اقتصادی فضای روستایی استان قم پرداخته است. این پژوهش که از نظر هدف کاربردی است، با توصیف و تحلیل اطلاعات به دو روش پرسشنامه‌ای و اسنادی تدوین شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای میک مک و سناریو ویزارد استفاده شد و غربالگری و اعتبارسنجی شاخص‌ها و پیش‌بینی آینده در چارچوب تصمیم‌گیری در مورد ظرفیت پیوندهای روستایی-شهری برای بازسازی فضای اقتصادی روستای استان قم انجام شد. محدوده جغرافیایی این پژوهش استان قم است. یافته‌های این تحقیق نشان داد که 20 پیشران به عنوان ظرفیت‌های اصلی پیوندهای روستایی-شهری و بازسازی اقتصادی منطقه روستایی در محدوده مورد مطالعه مؤثر بوده‌اند و بر اساس این پیشران‌ها، سناریونویسی ارائه شد. از جمله مهم‌ترین عوامل کلیدی در رتبه‌بندی نهایی این تحقیق، می‌توان به اهمیت افزایش کیفیت و دسترسی جاده‌های بین شهر و روستا، مشارکت و سرمایه‌گذاری مناطق شهری در فعالیت‌های روستایی، گسترش خدمات حمل و نقل عمومی روستایی-شهری و احداث واحدهای صنعتی و کارگاهی شهری در روستاها اشاره کرد. در این تحقیق با شناسایی مهم‌ترین نیروهای پیشران، از رویکرد برنامه‌ریزی با روش سناریونویسی استفاده شد. بهترین و ایده‌آل‌ترین شرایط ممکن به عناصر پیشران مانند کیفیت و دسترسی جاده‌های بین شهر و روستا، مشارکت و سرمایه‌گذاری شهرها در فعالیت‌های روستایی و غیره اشاره دارد که مثبت خواهد بود.
Akkoyunlu, S. (2015). The potential of rural-urban linkages for sustainable development and trade. International Journal of Sustainable Development & World Policy, 4(2), 20-40. doi:10.1007/978-3-030-50841-8_6
Andersson, A. (2025). Rural-urban linkages and rural livelihoods in sub-Saharan Africa. In Handbook on Rural-Urban Linkages in the Global South (pp. 86-100). Edward Elgar Publishing.
https://doi.org/10.4337/9781802207712.00012
Azad Armaki, T., Sharepour, M., & Sedighi Kasmaee, M. (2019). The Cultural and Economic Evolutions Affecting the Urban Changes in BabolSar in the Reza Shah Pahlavi Era. Journal of Culture and Communication Studies, 19(44), 44-70. [In Persian] https://doi.org/10.22083/jccs.2018.133141.2442.
Bababkhani, M., Hashempour, R., & Mirzaei, R. (2022). Sustainable Regeneration of Peri-urban Areas (Azadegan area of Iqbalieh). Urban Strategic Thought, 1(1), 100-112.
doi: 10.30479/ut.2022.17260.1103.
Brantmeier, E. J. (2018). Sustainable peace for the Planet. In International Handbook of Holistic Education (pp. 79-88). Routledge. https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9781315112398-11/sustainable-peace-planet-edward-brantmeier.
Caporaso, J. A., & Levine, D. P. (1992). Theories of political economy. Cambridge University Press.
Clark, B. M., & Foster, J. B. (2010). Marx's Ecology in the 21st Century. World Review of Political Economy. https://www.jstor.org/stable/41931871.
Commoner, B. (1990). Making peace with the planet. Pantheon Book. doi:10.22004/ag.econ.280043.
Douglass, M. (1989). The environmental sustainability of development. Third World Plan Rev, 11(2), 211-238 https://doi.org/10.3828/twpr.11.2.44113540kqt27180.
Eger III, R. J., & Smith, C. (2021). Integrated business intelligence and analytics: The case of the department of the Navy. Journal of Governmental & Nonprofit Accounting, 10(1), 26-49. https://calhoun.nps.edu/bitstream/handle/10945/67394/Integrated_Business_Intelligence.pdf?sequence=1 .
Gallaher, C., Dahlman, C. T., Gilmartin, M., Mountz, A., & Shirlow, P. (2009). Key concepts in political geography. Sage. https://www.torrossa.com/gs/resourceProxy?an=4912406&publisher=FZ7200 .
Grinin, L., & Grinin, A. (2022). Revolutionary wavesand lines of the twentieth century. In Handbook of revolutions in the 21st century: The new waves of revolutions, and the causes and effects of disruptive political change (pp. 315-387). Springer. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-030-86468-2_12.
Goodman, P. (1962). Utopian essays and practical proposals. https://www.amazon.com/Utopian-essays-practical-proposals-Goodman/dp/0394702476.
Hollist, W. L., & Caporaso, J. A. (2020). International political economy research: what is it and where do we turn for concepts and theory? In An International Political Economy (pp. 27-49). Routledge https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9780429045226-3/international-political-economy-research-turn-concepts-theory-ladd-hollist-james-caporaso.
Knickel, K., Almeida, A., Galli, F., Hausegger-Nestelberger, K., Goodwin-Hawkins, B., Hrabar, M., Keech, D., Knickel, M., Lehtonen, O., & Maye, D. (2021). Transitioning towards a sustainable wellbeing economy—implications for rural–urban relations. Land, 10(5), 512.
https://doi.org/10.3390/land10050512.
Ghaderi, M., Ahmadi, P., & Sadeghi, A. (2023). Examining Intercultural Interactions from the Primary School Students & Teachers’ Perspective of Ardakan City: A Comparative Analysis at the Spatial Level of Class and Individual. School Administration, 11(4), 132-15.
https://doi.org/10.22034/jsa.2023.63081.
Melman, S. (1976). Decision Making and Productivity as Economic Variables: The Present Depression as a Failure of Productivity. Journal of Economic Issues, 10(2), 21, 240-280.
http://library.oapen.org/handle/20.500.12657/24142.
Ojagh1, A., Rahmani Fazli, A., & Monshizadeh, R. (2020). The role of rural-urban bonds in economic developments and poverty reduction in rural areas of Iran" (Case study: Songhor area). Researches in Earth Sciences, 12(45). 186-201.
https://doi.org/10.52547/esrj.12.1.186. [In Persian]
Oluwasola, O., & Osuntogun, D. (2008). Increasing agricultural household incomes through rural-urban linkages in Nigeria. African Journal of Agricultural Research, 3(8), 566-573.
http://www.academicjournals.org/AJAR.
Omidi, A., & Ghalamkari, A. (2019). The Role of Development-Oriented Foreign Policy on Turkey Economic Progress (2002-2017). International Political Economy Studies, 2(1), 300-331.
https://doi.org/10.22126/ipes.2019.4016.1118. [In Persian]
Rezvani, M., and Shahcheragh, M. (2011). Rural–urban ties, immigration networks and rural development: Case study of Dehmala region, Semnan province. Community Development (Rural and Urban), 3(1),107-130. https://doi.org/10.22059/jrd.2016.61184. [In Persian]
Rondinelli, D. A. (1990). Locational planning and regional economic development: Appropriate methods in developing countries. International Regional Science Review, 13(3), 241-248.
https://doi.org/10.1177/016001769001300302.
Schultz, P. A., Van Ginhoven, R. M., & Edwards, A. H. (2021). Theoretical study of intrinsic defects in cubic silicon carbide 3 C-SiC. Physical Review B, 103(19), 195202.
https://doi.org/10.1103/PhysRevB.103.195202.
Sotirov, M., & Memmler, M. (2012). The Advocacy Coalition Framework in natural resource policy studies—Recent experiences and further prospects. Forest policy and economics, 16, 51-64.
https://doi.org/10.1016/j.forpol.2011.06.007.
Tacoli, C. (1998). Rural-urban interactions: a guide to the literature. Environment and urbanization, 10(1), 147-166 .doi/abs/10.1177/095624789801000105.
Tacoli, C., & Mcgranahan, G. (2015). rural–urban migration and urban poverty. In: Issue March. https://www.jstor.org/stable/pdf/resrep01308?acceptTC=true&coverpage=false&addFooter.
Tacoli, C., Agergaard, J., Andreasen, M. H., & Brown, D. (2025). Introduction: changing rural-urban linkages in the Global South. In Handbook on Rural-Urban Linkages in the Global South (pp. 1-23). Edward Elgar Publishing. https://doi.org/10.4337/9781802207712.00005.
Veblen, T., Bowman, S. R., & Ardzrooni, L. (2018). Essays in our changing order. Routledge.
Tanjung, D., Kriswantriyono, A., Purnamadewi, Y., Suhardjito, D., & Wulandari, Y. (2024). The roles of innovations for village development in rural-urban linkages in West Java Province. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. doi:10.1088/1755-1315/1359/1/012056.
Zhu, H., Geng, C., & Chen, Y. (2024). Urban–Rural Integration and Agricultural Technology Innovation: Evidence from China. Agriculture, 14(11), 1906. https://doi.org/10.3390/agriculture14111906.
Zieleniec, A. (2007). Space and social theory. Space and Social Theory, 1-224.
https://www.torrossa.com/gs/resourceProxy?an=4912359&publisher=FZ7200.
