تحلیل جایگاه برنامه‌ریزی مشارکت پذیر مردمی در چشم‌انداز سازی توسعه روستایی (مطالعه موردی: روستاهای دهستان آبگرم شهرستان سرعین)

الموضوعات :

بهرام ایمانی ¹ , جواد معدنی ² , رضا طالبی ³

1 - دانشیار گروه برنامه‌ریزی شهری و روستایی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
2 - استادیار گروه مدیریت دولتی و گردشگری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
3 - دانش آموخته کارشناسی ارشد، جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

تاريخ الإرسال : 25 الخميس , محرم, 1443 تاريخ التأكيد : 06 السبت , ذو الحجة, 1444 تاريخ الإصدار : 19 الخميس , جمادى الأولى, 1446

الکلمات المفتاحية: توسعه روستایی, چشم‌انداز سازی روستایی, مدیریت مشارکتی روستایی, مدیریت روستایی, دهستان آبگرم شهرستان سرعین,

ملخص المقالة :

مقدمه: غفلت از تبیین تحولات روستایی و برآیند آن بر چشم‌انداز روستایی، روند توسعه‌پذیری روستایی را با مسائل و مشکلات جدی مواجه می نماید.

هدف: هدف از پژوهش حاضر تحلیل جایگاه برنامه‌ریزی مشارکت پذیر مردمی در چشم‌انداز سازی توسعه روستایی بر مبنای قابلیت‌ها و ظرفیت‌های موجود توسعه آتی به‌ویژه از منظر مشارکت روستاییان و خواست آنان بر اساس وضعیت موجود در دهستان آبگرم شهرستان سرعین است.

هدف: هدف این پژوهش تحلیل میزان تاب‌آوری منطقه شرق گیلان در برابر زلزله و بررسی تبعات مختلف جلوگیری از آسیب‌پذیری سکونتگاه‌ها است.

روش‌شناسی تحقیق: روش مطالعه در این پژوهش که بر پژوهش موردی استوار است، توصیفی- تحلیلی است و جامعه آماری آن نیز ساکنین دهستان آبگرم در شهرستان سرعین است و اطلاعات آن بر مبنای مطالعات میدانی و کتابخانه­ای به دست آمده است. پنج شاخص اصلی مسائل توسعه، آماده بودن بستر مشارکت، نقش مدیریت روستایی در توسعه روستایی، ظرفیت پذیری مشارکت روستاییان در مدیریت و توسعه روستایی و همچنین اندازسازی توسعه روستایی با گویه­های مختلف، محوریت سنجش موضوع این پایان‌نامه از میان ساکنین 384 نفر از ساکنین دهستان و مدیریت مجموعه بر اساس مدل کوکران بوده است. استفاده از مدل تحلیلی SWOT و همچنین نرم‌افزار SPSS و آزمون‌های آماری متناسب با آن، زمینه‌های اصلی تحلیل این نوشتار است.

قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش شامل ساکنین دهستان آبگرم در شهرستان سرعین می‌باشد.

یافته­ ها: یافته­های این مطالعه در حوزه پژوهش میدانی نشان می‌دهد که سه چشم‌انداز دهستانی توریستی، پايدار، سالم، ايمن، زيبا و با آسایش، دهستانی با هویت و فرهنگي، مشارکت‌جو و جذاب براي گردشگران و در نهایت دهستانی كشاورزي و دامدار مدار به‌عنوان چشم‌اندازهای اصلی توسعه روستایی مورد توجه قرار گرفتند.

 نتایج: مطابق با نتایج تحقیق می‌توان گفت که مشارکت دادن روستاییان می­تواند به عنوان فرآیندی است که از طریق آن تهیدستان و محرومان سازماندهی می شوند تا بتوانند از طریق این سازماندهی­ به تلاش­های توسعه­ای مبادرت ورزند و اگر بتوان اقشار مختلف روستایی را در ایجاد عرصه و سازمان­دهی مطلوب به خوبی راهنمایی و هدایت کرد، این عرصه و سازمان­ها برای روستاییان به ابزاری برای بیان خواسته­هایشان بدل می­گردد که از این طریق می­توانند به خواسته­های منطقی خود دست پیدا کنند که در نهایت بهبود و ارتقای سطح مشارکت روستاییان؛ بهبود وضعیت اقتصادی و درآمدی و  توسعه و پایداری روستایی ایجاد می‌شود.

المصادر:

ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا. (۱۳۸۸). توسعۀ روستایی با تأکید بر جامعۀ روستایی ایران. چاپ سوم، تهران: نشر نی.
استعلاجی، علیرضا؛ خانی، علیرضا و الهقلی نژاد مهناز. (1390). نقش دهیاری ها در توسعه روستایی. دانشنامه، 82، 22-15. https://www.sid.ir/paper/91294/fa
اميني، امير مظفر و اسماعيلي فلاح، مريم. (1387). موفقيت شركت¬هاي تعاوني استان اصفهان و ارزيابي سازه¬هاي موثر بر آن. علوم و فنون كشاورزي و منابع طبيعي، 12(46)، شماره 46، 270-250.
اوکلی ، پیتر و مارسدن، دیوید. (1370). رهیافت¬های مشارکت در توسعه روستائی. مترجم منصور محمودنژاد، تهران: وزارت جهاد سازندكي، مركز تحقيقات و بررسي مسائل روستایي.
پاپلی یزدی، محمد حسین و ابراهیمی، محمد امیر. (1385). نظریه¬های توسعه روستایی. تهران: انتشارات سمت.
سرور، رحیم؛ موسوی، میرنجف و دانیالی، تهمینه. (1390). رابطه مشارکت محلی و توسعه روستایی: مطالعه موردي بخش مرحمت آباد. روستا و توسعه. (2)14، 137-117. https://doi.org/10.30490/rvt.2018.59163
خادم¬الحسینی، احمد و عارفی پور، صفیه. (1391). شهرسازی مشارکتی و جایگاه مردم دربرنامه ریزی شهر. مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 7(2)، 123-108. https://sanad.iau.ir/fa/Journal/jshsp/Article/1032733
رستمی، کیومرث. (1382). نقش مشارکت مردمی در توسعه روستایی با تاکید بر مشارکت¬های سنتی و جدید. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
رکن¬الدین افتخاری، عبدالرضا و سجاسی قیداری، حمدالله. (1393). توسعه روستایی با تاکید بر کارآفرینی (تعاریف،دیدگاهها و تجربیات). تهران: انتشارات سمت.
رضواني، محمدرضا و احمدي، علي. (1387). شوراهاي اسلامي روستايي، مشارکت مردمي و توسعه روستايي (مطالعه موردي: دهستان حکيم آباد، شهرستان زرنديه، استان مركزي). نگرش¬های نو در جغرافیای انسانی، 1(4)، 49-35.
فتحی، سروش و مطلق، معصومه. (1389). رويكرد نظري بر توسعه پايدار روستايي مبتني بر فنآوري اطلاعات و ارتباطات(ICT). جغرافياي انساني، 2(2)، 66-44 . https://www.sid.ir/fileserver/jf/24513890204.pdf
فراهانی، حسین؛ خوشرفتار، رضا و حاجی¬پور، مجتبی. (1392). ارزیابی فرآیند مشارکت مردم در بازسازی سکونتگاه¬های زلزله زده (مطالعه موردی: دهستان شیروان). مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 1(8)، 85-71.
https://sanad.iau.ir/Journal/jshsp/Article/1032658/FullText
گباخلو، رمضانعلی و مرادنژادی، همایون. (1380). خودیاری و جامعه روستایی. مجله جهاد، 22(91)، 87-93.
مطیعی لنگرودی، سید حسن. (۱۳۹۰). برنامه‌ریزی روستایی با تأکید بر ایران. مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی.
مشکینی، ابوالفضل؛ رضاعلی، منصور؛ یوسفی، رشید و ولی¬زاده، زینب. (1394). سنجش میزان رضایت¬مندی شهروندان از عملکرد سازمان سرمایه¬گذاری و مشارکت¬های مردمی (مطالعه موردی: منطقه 6 شهر تهران). مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 2(10)، 79- 96. https://sanad.iau.ir/Journal/jshsp/Article/1032676
مومن صفایی، زهرا و کاظمتین، فرزانه. (1391). بررسی نقش و جایگاه مشارکت زنان در توسعه روستایی (مطالعه موردی: ارزیابی مشارکت زنان در توسعه روستایی). اولین کنفرانس ملی الکترونیکی کشاورزی و منابع طبیعی پایدار، موسسه آموزش عالی راوند (14-1)، تهران: ایران.
نجفی کانی و محمد میرزاعلی. (1391). بررسی و سنجش میزان مشارکت مردم و نقش آن در توسعه روستایی (مطالعه موردي: دهستان سلطانعلی شهرستان گنبدکاووس). فصلنامه مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 7(20)، 130-118.
https://sanad.iau.ir/fa/Journal/jshsp/Article/1032753
هاشمی، نگین؛ رستمی، مسلم و نصیرناتری، جعفر. (1403). ارزیابی شاخص‌های مؤثر بر مشارکت شهروندان در امور شهری در شهر کرمانشاه با رویکرد معادلات ساختاری تفسیری. مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 19(5)، انتشار آنلاین.
https://sanad.iau.ir/fa/Journal/DownloadFile/1032400
یاسوری، مجید؛ امامی، سیده فاطمه. (1400). مشارکت مردمی و توسعه‌ یافتگی روستایی (مطالعه موردی: دهستان سراوان، شهرستان رشت، استان گیلان). مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 16(1)، 28-15. dor: 20.1001.1.25385968.1400.16.1.2.5
Bhalla, K., Tarun, K., & Jananee, R. (2019). An Integrated Rural Development Model based on Comprehensive Life-Cycle Assessment (LCA) of Khadi-Handloom Industry in Rural India. Procedia CIRP, 69(5), 493-498. https://doi.org/10.1016/j.procir.2017.11.072.
Cebotari, S., Marius, C., Ciprian, M., & Florin, Z. (2017). Renewable energy's impact on rural development in northwestern Romania, homepage:www.elsevier.com. Energy for Sustainable Development, 6( 37), 110-123. https://doi.org/10.1016/j.esd.2017.02.002.
Colecraft, E. K., Marquis, G. S., & Pinto, C. M. (2022). Growing and Learning Together in Fostering Multisectoral Participation for Sustaining Interventions: Lessons from 3 Successive Integrated Multidisciplinary Interventions in Rural Ghana. Current Developments in Nutrition, 6(9), nzac124.‏ https://doi.org/10.1093/cdn/nzac124.
Fanzo, J. (2019). the role of farming and rural development as central to our diets. Journal of Physiology & Behavior, 193(1), 291-297. https://doi.org/10.1016/j.physbeh.2018.05.014.
Foroughi, M., de Andrade, B., Roders, A. P., & Wang, T. (2023). Public participation and consensus-building in urban planning from the lens of heritage planning: A systematic literature review. Cities, 135, 104235. https://doi.org/10.1016/j.cities.2023.104235.
Hebinck, P., Smith, L., & Aliber, M. (2023). Beyond technocracy: The role of the state in rural development in the Eastern Cape, South Africa. Land Use Policy, 126, 106527.‏
https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2022.106527.
Koopmansa, M., ElkeRogge, E., Karlheinz, K., & Sandra, S. (2019). The role of multi-actor governance in aligning farm modernization and sustainable rural development. Journal of Rural Studies, 59(4), 252-262. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2017.03.012.
Li, Y., Hans, W., & Yansui, L. (2019). Why some rural areas decline while some others not: An overview of rural evolution in the world. Journal of Rural Studies, 68(2), 135-143.
doi:10.1016/j.jrurstud.2019.03.003.
Lichfield, N. (1996). Community impact evaluation. Planning Theory , (1994/12).‏ https://doi.org/10.4324/9780203991282.
Longman's Dictionary. (2023). https://www.ldoceonline.com/dictionary/participation
Lu, Y., & de Vries, W. T. (2022). A Discourse Analysis of 40 Years Rural Development in China. Sustainability, 14(9), 5206.‏ https://doi.org/10.3390/su14095206.
Mottiar, Z., Karla, B., & Carol, K. (2019). The roles of social entrepreneurs in rural destination development. Journal of Annals of Tourism Research, 68(11), 77-88.
https://doi.org/10.1016/j.annals.2017.12.001.
Mubita, A., Libati, M., & Mulonda, M. (2017). The importance and limitations of participation in development projects and programmes. European scientific journal, 13(5), 238-2511. http://dx.doi.org/10.19044/esj.2017.v13n5p238.
MPerez, F. (2012). Represen tativeness and civic participation in rural development programme in Galicia, Spain, 41(3), 47-56. https://doi.org/10.5367/oa.2012.0098.
Nambiar, E.K. Sadanandan. (2019). Tamm Review: Re-imagining forestry and wood business: pathways to rural development, poverty alleviation and climate change mitigation in the tropics. Journal of Forest Ecology and Management, 448, 160-173. https://doi.org/10.1016/j.foreco.2019.06.014.
Prabhakaran, S., Nair, V., & Ramachandran, S. (2014). Community participation in rural tourism: Towards a conceptual framework. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 144, 290-295.‏ https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.07.298.
Pomeroy-Stevens A, Shrestha MB, Biradavolu M, Hachhethu K, Houston R, Sharma I, et al. (2016). Prioritizing and funding Nepal’s multisector nutrition plan. Food Nutr Bull, 37(4), S151–69. https://doi.org/10.1177/0379572116674555.
Portillo, L., Fernandez, O., Nekhay, L., & Estepa, M. (2019). Use of the ANP methodology to prioritize rural development strategies under the LEADER approach in protected areas. The case of Lagodekhi, Georgia. journal of Land Use Policy, 88, 104-121. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2019.104121.
Ristic, D., Danijela, V., & Miroljub, M. (2019). Tourism and sustainable development of rural settlements in protected areas - Example NP Кopaonik (Serbia). journal of Land Use Policy, 89(7), 104-231. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2019.104231.
Sandwell, PH., Ned, E., & Jenny, N. (2019). What are the greatest opportunities for PV to contribute to rural development. Journal of Energy Procedia, 130(5), 139-146.
https://doi.org/10.1016/j.egypro.2017.09.416.
Shore, L. M., Cleveland, J. N., & Sanchez, D. (2018). Inclusive workplaces: A review and model. Human Resource Management Review, 28(2), 176-189.‏ https://doi.org/10.1016/j.hrmr.2017.07.003.
Simpson, B., & Cal Verma, P. (2019). Rural development and land use land cover change in a rapidly developing agrarian South Asian landscape. Journal of Remote Sensing Applications: Society and Environment, 14(2), 138-147. https://doi.org/10.1016/j.rsase.2019.03.002.
Wang, L., & Yotsumoto, Y. (2019). Conflict in tourism development in rural China. journal of Tourism Management, 70, 188-200 . https://doi.org/10.1016/j.tourman.2018.08.012.
Xiaoxia, Zh., & Yonggui, L. (2011). Reflection on farmers participation in rural Community Cultural construction. Journal of Asian Social Science,7(9), 154-162. http://dx.doi.org/10.5539/ass.v7n9p240.
Ziaari, K., Mahdi, A., & Masoomzadeh, T. (2011). Mahabad urban development strategy. Regional plan, Mahabad municipality. https://doi.org/10.22059/jhgr.2020.105767.1006807.