تحلیلی بر نقش عوامل طبیعی اثرگذار در توسعه آینده شهر اهواز

الموضوعات :

مهناز عامری ¹ , محمد ابراهیم عفیفی ² , مرضیه موغلی ³

1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران لارستان، ایران.
2 - استادیار گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران
3 - دانشیار گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران

تاريخ الإرسال : 25 الأربعاء , ذو القعدة, 1444 تاريخ التأكيد : 20 السبت , ذو الحجة, 1444 تاريخ الإصدار : 18 الخميس , صفر, 1446

الکلمات المفتاحية: توسعه, توسعه فیزیکی, عوامل طبیعی, عوامل ژئومورفولوژیکی, شهر اهواز,

ملخص المقالة :

مقدمه: امروزه رشد جمعیت و گسترش فیزيکي در شهرهاي ايران به خصوص شهر اهواز روندي رو به افزايش دارد. الگوی گسترش شهری در شهر اهواز نیز به تبع جریان سریع شهرنشینی در ایران در چندین سال گذشته تحت تأثیر روند شهرنشینی، گسترش جمعیت و افزایش مهاجرت به سمت و سویی جدید رفته به گونه­ای که طرح جامع نتوانسته است الگویی مناسب برای گسترش این شهر ارائه دهد. بنابراین یکی از مهم ترین مسائلی که در برابر توسعه این شهر قرار دارد، مکان توسعه آتی آن است و در این راستا پارامترهاي طبيعي از عوامل اصلي و تعيين کننده جهات توسعه­ي فيزيکي شهر اهواز محسوب مي­شوند.

هدف: هدف این پژوهش، تحلیل نقش عوامل طبیعی اثرگذار در توسعه آینده شهر اهواز و ارائه مکان مناسب با توجه به این عوامل جهت توسعه آتی این شهر است..

روش‌شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نظـر هـدف کـاربردي و از لحاظ روش شناسی، توصیفی- تحلیلی است. قلمرو پژوهش حاضر نیز شهر اهواز است. در این پژوهش ابتدا با استفاده از نرم افزار GIS به بررسی وضعیت توسعه کالبدی شهر اهواز پرداخته شده، سپس جهات گسترش شهر از دید عوامل ژئومورفولوژیکی و طبیعی در محیط ARC GIS با استفاده FUZZY OVERLAY  و عملگر GAMMA مورد بررسی قرار گرفته است.

قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهر اهواز می­باشد.

یافته­ ها: یافته­های پژوهش نشان داد که در برنامه ریزی برای توسعه شهر اهواز قابلیت و مخاطرات طبیعی نادیده گرفته شده­اند و توسعه فیزیکی این شهر بدون توجه به محدودیت­های ژئومورفولوژی به وقوع پیوسته است.

نتایج: بر اساس نقشه نهایی وضعیت مناطق مستعد توسعه از لحاظ ژئوموفولوژیکی، بخش قابل توجهی از قسمت شمالی شهر اهواز در وضعیت نامناسب، در غرب وضعیت بیشتر نامناسب، در شرق وضعیت متوسط و در جنوب نیز وضعیت مناسب را نشان می­دهد. بنابراین مناطق جنوبی شهر اهواز برای توسعه آتی این شهر مناسب­تر است.

المصادر:

ابراهیم¬زاده آسمین، حسین. (1395). تحلیلی بر نقش پارامترهای جغرافیايی در الگوهای توسعه فیزيكی شهرها موردشناسی؛ شهر صوفیان. فصلنامه برنامه¬ريزی منطقه¬ای، 6(23)، 236-225.
امانپور، سعید؛ علیزاده، مهدی و دامن باغ، صفیه. (1399). شناسایی و تحلیل الگوی گسترش ‌شهر اهواز در بازه زمانی 1360 تا 1400. فصلنامه مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه¬ای، 1(1)، 96-77.
امانپور، سعید؛ حسینی¬شه پریان، نبی¬اله و ملکی، سعید. (1395). تحلیل فضایی سطوح برخورداری مناطق کلان شهر اهواز از خدمات شهری با تاکید بر عدالت اجتماعی. پژوهش¬های جغرافیای برنامه¬ریزی شهری، 4(3 )، 517-495.
ترکی، فرشاد. (1398). بررسی روند توسعه فیزیکی کلان شهر اهواز بر الگوی گسترش آن در افق 1400. جغرافیا و مطالعات محیطی, 8(30), 104-91.
حاتمی¬نژاد، حسین؛ قربانی، رامین و فرهادی، ابراهیم. (1398). بررسی روند توسعه فیزیکی کلانشهر کرمانشاه و ارائه الگوی بهینه جهات رشد. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 9(31)، 112-91.
زندی، فردین. (1396). تحلیل فضایی و پهنه¬بندی مخاطرات ژئومورفولوژیکی جهت توسعه فیزیکی شهر مریوان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی، استاد راهنما: شهرام روستایی.
سامی، ابراهیم؛ کرباسی، پوران و افضلی, زهرا. (1398). امکان¬سنجی توسعه فیزیکی بهینه شهر بناب. مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 14(4)، 868-847.
سرور، هوشنگ؛ خیری‌زاده آروق، منصور و لاله‌پور، منیژه. (1393). نقش عوامل محیطی در امکانسنجی توسعه فیزیکی بهینه شهر ملکان. پژوهش و برنامه ریزی شهری، 5(18)، 114-95.
صادقی، محمدعلی.(1401). بررسی موانع ژئومورفولوژیکی توسعه فیزیکی شهر زاهدان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، استاد راهنما: صمد فتوحی استاد مشاور: رضا منصوری.
عالی، نگین؛ رجبی، معصومه؛ حجازی، میراسداله و روستایی، شهرام. (1399). تحلیل ساختار ژئومورفولوژی در مکانیابی و توسعه نقاط شهری (مطالعه موردی: شهر مریوان). جغرافیا و برنامه ریزی، 24(71 )، 243-221.
عفیفی، محمد ابراهیم. (1402). پهنه¬بندی مناطق مستعد توسعه شهری با تأکید بر محدودیت¬ها و مخاطرات ژئومورفولوژیکی (مطالعه موردی: شهر شیراز). مخاطرات محیط طبیعی، 12(35)، 20-1.
قربانی، محمد صدیق؛ علیمرادی، مسعود؛ ویسی، فرزاد و قربانی، رامین. (1397). تحلیلی بر کارکرد و نقش عوامل طبیعی در مکان‌گزینی و گسترش کالبد‌ شهری (مطالعه موردی: شهر کامیاران). مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاههای انسانی، 13(2)، 527-505.
کنارکوهی، الهه و صابری، حمید. (1396). تعیین سطح توسعه در مناطق شهری اهواز با استفاده از مدلهای تاپسیس و ANP. مطالعات مدیریت شهری، 9(29)، 16-1.
مشکینی، ابوالفضل؛ مولائی قلیچی، محمد و خاوریان گرمسیر، امیررضا. (1395). روندهای پراکنده روی شهری و برنامه ریزی توسعه ی فضایی پایدار (مطالعه موردی: منطقه 2 تهران). معماری شهری پایدار، 4(2)، 54-43.
نیک پور، عامر؛ رضازاده، مرتضی و الهقلی تبار نشلی، فاطمه. (1398). الگوی گسترش کالبدی شهر آمل با رویکرد رشد هوشمند شهری. آمایش جغرافیایی فضا، 9(31)، 190- 175.
Anbalagan, R., Kumar, R., Lakshmanan, K., Parida, S., & Sasidharan, N. (2015). Landslide hazard zonation mapping using frequency ratio and fuzzy logic approach, a case study of Lachung Valley, Sikkim. Geoenvironmental Disasters, 2(6), 1-17. doi: 10.1186/s40677-014-0009-y.
Bchari, F.E., Theilen-Willige, B., & Ait Malek, H. (2019). Landslide hazard zonation assessment using GIS analysis at the coastal area of Safi (Morocco), Proceedings of the International Cartographic Association, 2, 29th International Cartographic Conference (ICC 2019), 15–20 July 2019, Tokyo, Japan: 1-7. doi:10.5194/ica-proc-2-24-2019.
Bragagnolo, L., daSilva, R.V., & Grzybowsk, J.M.V. (2020). Artificial neural network ensembles applied to the mapping of landslide susceptibility. CATENA, Vol 184,10424:1-19. doi:10.1016/j.catena. 2019. 104240.
Han, H., & Jia, H. (2020). Simulating the spatial dynamics of urban growth with an integrated modeling approach: A case study of Foshan, China. Ecological Modelling, Vol 23, 107-116. doi:10.1016/j.ecol model.2016.04.005.
J.A.G. Jaeger et al.(2010). Suitability criteria for measures of urban sprawl, Ecological Indicators, 10, 397-406. doi: 10.1016/j.ecolind.2009.07.007.
Kaya. S., & Curran, P.J. (2006). Monitoring urban growth on the European side of the Istanbul metropolitan area. international journal of applied earth observation and geoinformation, 8, 18-25. doi: 10.1016/j.jag.2005.05.002.
Murgante, B., Borruso, G., & Lapucci, A. (2009). Geocomputation and Urban Planning. Geocomputation and Urban Planning, 176,1-17. doi: 10.1007/978-3-540-89930-3_1.
Van Acker, V., Goodwin, P., & Witlox, F. (2016). Key research themes on travel behavior, lifestyle, and sustainable urban mobility. Int. J. Sustain. Transp, 10, 25–32. doi: 10.1080/15568318.2013.821003.
Zhang, JX., Cheng, JW., Philbin, SP., Ballesteros-Perez, P., Skitmore, M., & Wang, G. (2023). Influencing factors of urban innovation and development: a grounded theory analysis. Environ Dev Sustain. 25(3), 2079-2104. doi: 10.1007/s10668-022-02151-7.