شناخت و تحلیل جریان های توسعه زیربنایی (مطالعه موردی: نواحی روستایی شهرستان های استان خراسان شمالی)
الموضوعات :لیلا صیاد بیدهندی 1 , فرهاد برندک 2
1 - استادیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
الکلمات المفتاحية: جریان توسعه, پرومته, GAIA, GAIAWEB, خراسان شمالی ,
ملخص المقالة :
مقدمه: از جمله نشانه¬های عدم توسعه، وجود نابرابری و جنبه¬های مختلف آن است که برای رصد آنها باید نحوه توزیع شاخص¬های توسعه در سطوح مختلف را در نظر بگیریم. مطابق با رهیافت پرومته؛ در کنار مفاهیم اولویت‌بندی، سطح‌بندی، پهنه‌‌بندی، رتبه و رده‌‌بندی گزینهها؛ می‌توان از مفهوم "جریان‌‌بندی مکان-ها" بهره برد. هدف پژوهش: شناخت و تحلیل جریان¬های توسعه زیربنایی در نواحی روستایی شهرستان¬های استان خراسان شمالی است. روش تحقیق: در پژوهش توصیفی- تحلیلی حاضر، برای ارزیابی شهرستانهای استان خراسان شمالی به لحاظ شاخصهای توسعه‌مندی زیرساخت‌های انرژی و ارتباطات نواحی، از تکنیک پرومته 2 استفاده شده است. شاخصهای مستخرج شده از منابع رسمی منتشر شده به صورت نسبت تنظیم شدهاند و برای وزندهی به آنها از روش تحلیل شبکهای استفاده شده است. در رویکرد پژوهش و با استفاده از ابزارVP، ارزیابی و دید یکپارچه نسبت به شاخصهای توسعه و شهرستانهای استان (به مثابه گزینهها)، مطابق با تحلیلهای GAIA و GAIAWEB عملی می‌شود. لذا از نرم‌افزارهایVisual PROMETHEE وSuper Decisions برای تحلیل دادهها استفاده شده است. قلمرو تحقیق: منطقه مورد مطالعه نواحی روستایی خراسان شمالی است. یافته¬ها: در راستای متوازن نمودن توسعه فضایی، نظام برنامه¬ريزي اهميت بسزايي در ايجاد تعادل در مناطق دارد، بايد تلاش¬هايي درجهت رفع نارسائي¬هاي نظام برنامه¬ريزي و انطباق آن با برنامه¬ريزي مناطق صورت گيرد. نظام برنامه‌ريزي بخشي و تمركزگرا بدون در نظر گرفتن توان‌ها، پتانسيل¬ها و نيازها و خواسته-هاي مناطق مختلف نمي¬تواند بصورت مفيد و كارا عمل نمايد. اين نوع برنامه¬ريزي همواره باعث عدم موفقيت طرح¬هاي نواحي مي¬گردد. نتایج: مطابق با نتایج کلی دست آمده از مقایسه نسبی شهرستان‌ها، تنها 2 شهرستان، دارای ارزش خالص مثبت بوده‌اند که در این میان، شهرستان جاجرم با جریان خالص 098/0، بالاترین میزان برخورداری از امکانات زیرساختی را در نواحی روستایی خود دارا می‌باشد. برای به تعادل رساندن شهرستانهای استان، توجه به اولویت‌بندی مناطق، مطابق با نتایج پژوهش حاضر، مهم تلقی می‌شود.
Ahmadi-Pour, Z., Ghanbari, G., & Kreami, G. (2013). Political management, publishing Armed Forces Geographical Organization. (In Persian)
Bahrami, R (2013). TOPSIS method to measure the development level in rural districts of the city Ravansar. Journal of Studies of Human Settlements Planning, 8(23), 73-89. (In Persian)
Bakhshi, M., Panahi, R., Mallaei, Z., Kazemi, H., & Muhammadi, D. (2011). Assess the situation in South-West Asia, the status of innovation: the application of Prometheus decision. Journal of Science and Technology Policy, 3, 19-31. (In Persian)
Barandak, F (2006). Assessing the Development of Energy Infrastructure and Communication of Rural Areas in Lorestan (The Promethee Approach). Regional Development and Economics, 23(12), 96-121. (In Persian)
Brans, J. P., & Vincke, Ph. (1985), A Preference Ranking Organization Method (The PROMETHEE Method for Multiple Criteria Decision-Making). Management Science, 31(6), 647-656.
Elyaspour, B., Elyaspour, D., & Hejazi, A. (2011). A study of the degree of development in the health sector of towns in North Khorasan province using numerical taxonomy in 2006. JNKUMS, 3(1). 23-28. (In Persian)
Ghanbari, Y., Bargi, H., & Hajjarian, A. (2011). Measuring the spatial distribution of industrial component city of the province of males have levels of development. spatial planning magazine, 1(1), 17-36. (In Persian)
Irandost, K., Alizadeh, H., & Tavalliyi, R. (2013). Comparative Comparison and Analysis of Developmental Levels of Rural Areas in 2006 and 1996 Using Factor and Cluster Analysis (Case Study: Kurdistan Province). Housing and Village Environment, 144, 107-123. (In Persian)
Karami, I., & Foukerdi, R. (2016). Fuzzy Prioritization and PROMETHEE Model for Supplier Selection. Industrial Management, 8(3). 467-486. (In Persian)
Mohammadi, J., & Kiani, S. (2007). Spatial analysis of the relationship between access to roads and the rate of rural development with emphasis on access to services. Village and Development, 10(4), 117 -144. (In Persian)
Motavasseli, M., & Vahabi, B. (2003). Modeling Regional Differences from the Viewpoint of Regional Development of Methodology and Applications. Human Sciences, 44 - 45, 177-192. (In Persian)
Mousavi, M., Meshkini, A., Veysian, M., & Hosseini, M. (2017). Assess the Levels of development Health services with the model Multiple Criteria Decision Making (Case study: city of Khorasan Razavi province). Journal of Studies of Human Settlements Planning, 11(37), 89-101. (In Persian)
Nazmfar, H., & Ali Bakhshi, A. (2014). Measuring the rate of development indicators using the technique of merging cities in this province. Geographic preparation space, 14, 151-178. (In Persian)
Nazmfar, H., Alavi, S & Eshghi, A (2020). Assessment of the employment situation in Iran at the end of the Fifth Development Plan (The separation of rural and urban employment). Geography (Regional Planning), 10(2-2), 617-634. (In Persian)
Nazmfar, H., Bakhtar, S., & Alavi, S.(2015). Ranking the levels of development in rural areas (Case Study: District of Kermanshah Province(. Journal of Geography and Environmental Studies, 14, 181-192. (In Persian)
Pourahmad, A., Hataminezhad, H., Mohammadi, A., & Pishegari, E. (2015). Development assessment in Ilam cities using MCDM models. Journal of Studies of Human Settlements Planning, 32, 1-16. (In Persian)
Rafiean, M., & Shali, M. (2012). Spatial Analysis of Tehran Developmental Level by Separate Urban Areas. Spatial Planning, 16(4), 25-49. (In Persian)
Riahi, V., Ghadarmarzi, H., & Hamidi, M. (2015) Spatial Analysis of Inequality in Rural Settlements of Saghez. Geographic ,13(44), 47-72. (In Persian)
Salehpour, Sh., & Afrakhteh, H. (2016). On the Analysis of Health Services Development Level from the Spatial Equity Point of View (Case Study: Rural Settlements of West Azerbaijan Province). Journal of Studies of Human Settlements Planning, 11(36), 19-38. (In Persian)
Shams, M., Rahmani, A., & Mosalsal, A. (2015). Evaluation of housing development at the regional levels using factor analysis model (Case study: Middle area of Hamedan province). Human Geography Researches. 47(4), 493-505. (In Persian)
Sharifi, M., & Khaledi, K. (2009). Measurement and Analysis of the Development Level of Rural Areas in Kurdistan Province Using Factor Analysis and Numerical Taxonomy. Agricultural Economics and Development, 17(67). 179-202. (In Persian)
Shojaeian, A., & Moradi, A. (2015). Index rating of utilities using models ASTVOVOGOS and PROMETHEE-V (Study: Cities in the province). Regional Planning Journal, 5(20), 43-54. (In Persian)
Tavakolinia, J., Goodarzi, V., & Samadi, R. (2017). On the Analysis of the Regional Development of Markazi Province Using Multi-Criteria Techniques to Achieve Balanced Development. Journal of Studies of Human Settlements Planning, 12(2), 285-299. (In Persian)
Tomic, V., Markovic, D., & Jovanovic, M. 2013, Application of Promethee on Decision Process in Mines. Journal of Engineering, 11(4). 79-84.
Varesi, H. R., Qaed Rahmati, S., & Bastanifar, E. (2007). The effects of the imbalance in the population distribution of municipal services Case Study: Isfahan regions. Journal of Geography and Development, 5, 91-106. (In Persian)
Wiren-Lehr, V. (2001). Sustainability in agriculture — an evaluation of principal goal-oriented concepts to close the gap between theory and practice. Ecosystems and Environment, 84, 115-129.
Yazdani, M. H., Seyedeyn A., & Khajeloo, R. (2015). Evaluation and Analysis of the Level of Infrastructure Development in Rural Areas of Ardabil Province. Serd, 4(13), 39-56. (In Persian)
Zarabi, A., & Tabrizi, N. (2011). Determination of the Development Level of Mazandaran Provinces, Factor Analysis Approach. Logistics Environment, 4(12), 63-77. (In Persian)
