بررسی تغییرات کالبدی و فضاهای جدید مسکن در روستا-شهرها (مطالعه موردی: روستا-شهر ده چشمه؛ شهرستان فارسان)
الموضوعات :
اسکندر صیدایی
1
(دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران)
حجت اله صادقی
2
(دانشجوی دکتری، جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، ایران)
معصومه فدایی
3
(دانش آموخته کارشناسی ارشد، جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه بیرجند، خراسان جنوبی، ایران)
الکلمات المفتاحية: مسکن, تغییرات کالبدی, روستا-شهرها, ده چشمه,
ملخص المقالة :
مسکن روستایی یکی از ساختارهای اساسی در بافت روستایی است که شکل، بافت و کیفیت آن تحت تأثیر نیازهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی می باشد. از طرف دیگر تغییرات ساختاری و کارکردی در محیط روستایی به هم وابسته است و تغییر در یک جز، دیگر اجزا روستا را تحت تأثیر قرار می دهد. مسکن نیز به عنوان جزئی از سیستم روستا با توجه به تغییرات ساختاری و کارکردی می تواند الگوهای جدید را پذیرا شود و بافت یک روستا را به بافت روستا-شهری تبدیل نماید. هدف این تحقیق بررسی تغییرات کالبدی جدید مسکندر روستا-شهرها بصورت مطالعه موردی در روستا-شهر ده چشمه در شهرستان فارسان می باشد. روش تحقیق بر مبنای هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی-تحلیلی است. برای جمع آوری اطلاعات از دو روش کتابخانه ای و پیمایشی استفاده شده است. جمع آوری داده های میدانی از طریق تکنیک پرسش نامه و مصاحبه بوده است. جامعه آماری 1300 خانوار بوده که با استفاده از فرمول کوکران 221 خانوار با میزان خطای 0.06به عنوان تعیین و مطالعه گردید. نتایج نشان داد که روند تغییرات الگوی جدید مسکن نسبت به قبل در انواع کاربری ها از قبیل وسعت کلی بنا، شکل فضاها، تعداد اتاق ها، فضاهای جدید بنا مثل هال،پارکینگ، و وضعیت بنا نسبت به فضاهای عمومی(میدان و معابر) بصورت افزایشی می باشد و همچنین مساحت کاربری های مختلف مسکن جدید مثل اتاق نشیمن، اتاق خواب، آشپزخانه و سرویس بهداشتی و... مطلوب و مورد دلخواه خانوار می باشند. با توجه به نتایج بدست آمده الگوی جدید مسکن با نیازهای زیستی و معیشتی خانوار تطابق و سازگاری دارد و روستائیان از الگوی جدید مسکن از قبیل بافت مسکونی محله، مساحت و شکل محله و مسکن و همچنین متناسب بودن با نیازهای زیستی و معیشتی رضایت دارند.
1. بشیری، اکرم، 1388، الگوی مسکنهای روستایی در سیستان و بلوچستان، اولین کنفرانس ملی روستا و توسعه کالبدی، زاهدان.
2. بهرامی، رحمت الله، 1389، در تحقیقی تحت عنوان تحلیلی بر وضعیت مسکن روستایی استان کرمانشاه و رهیافتهایی برای مقاوم سازی، نشریه جغرافیا و برنامهریزی منطقهای (دانشگاه پیام نور)، شماره 2، صص76-63.
3. زرگر، اکبر، 1383، درآمدی بر شناخت معماری روستایی ایران، نشر دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
4. ستارزاده، داوود، 1388، بررسی شاخصهای جمعیتی مسکن ایران 1385، فصلنامه جمعیت، شماره 67 و68، سازمان ثبت و احوال کشور، تهران.
5. دلال پور محمدی، محمدرضا، 1379، برنامهریزی مسکن، چاپ اول، سمت، تهران.
6. سعیدی، عباس، 1373، الزامات اجتماعی- اقتصادی در ساخت و ساز مسکن روستایی، مجموعه مقالات سمینار سیاستهای توسعه مسکن در ایران، جلد اول، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران، صص537-511.
7. شفاهی، مینو و مدنی، رامین،1390، تبیین روش تحقیق زمینه یابی در طراحی الگوی مسکن روستایی، نشریه آرمان شهر، شماره 7، صص30-17.
8. شمسالدینی، علی، 1387، جایگاه مسکن روستایی در تاثیرپذیری تغییرات کالبدی- فضایی روستاها از محیطهای شهری، فصلنامه مسکن و انقلاب، شماره 124، صص 51-40.
9. طالب، مهدی و عنبری، موسی، 1384، جامعه شناسی روستایی با ابعاد تغییر و توسعه در جامعه روستایی ایران، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
10. عزیزی، محمد مهدی، 1384، تحلیل بر جایگاه و دگرگونی شاخصهای مسکن شهری در ایران، نشریه هنرهای زیبا، شماره23، صص34-25.
11. غفاری، غلامرضا و ابراهیمی، عادل،1384، جامعه شناسی تغییرات اجتماعی، چاپ اول، نشر آگرا لویه، تهران.
12. فاضلنیا، غریب؛ کیانی، اکبر؛ علی خسروی، محمود و بندانی، میثم، 1390، بررسی انطباق الگوی بومی توسعه کالبدی-فیزیکی روستای تمبکاء شهرستان زابل با جهت حرکت طوفانهای شن و ماسه، نشریه مسکن و محیط، مشاره136، صص16-3.
13. قاسمی اردهائی، علی، 1387، بررسی تطبیقی وضعیت رفاه در خانوادههای شهری و روستایی، فصلنامه روستا و توسعه، شماره 2، صص20-1.
14. قاسمی اردهائی، علی و رستمعلیزاده، ولی اله، 1391، اثرات وام مسکن روستایی در تغییرات زندگی روستایی، نشریه مسکن و محیط روستا، شماره 139، صص84-67.
15. فاضلی، نعمت الله، 1386، مدرنیته و مسکن، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، سال اول، شماره 1، صص77-61.
16. قنبری، یوسف، 1374، تحلیلی برتغییر الگوی مساکن روستایی شمال ایران، نمونه موردی شهرستان تنکابن، مجموعه مقالات دومین سمینار سیاستهای توسعه مسکن در ایران، جلد دوم، وزارت مسکن و شهرسازی،صص191-183.
17. کلهرنیا، بیژن، 1387، فرآیند دستیابی به الگوهای بهبنه مسکن روستایی، اولین کنفرانس بین المللی سکونتگاههای سنتی زاگرس، دانشگاه کردستان سنندج، ایران، 14-12 اردیبهشت.
18. گلپایگانی، عبدالعلی؛ خانجانی، نرگس و زیدآبادی، اعظم، 1392، در تحقیقی تحت عنوان طرح مسکن روستایی و تاثیر آن بر شاخص های بهداشتی و ایمنی مسکن، نشریه مسکن و محیط روستا، شماره 144، صص 59-48.
19. لطیفی، احمدرضا و معتمدیان، هادی، 1385، نگرشی بر مسکن روستایی ایران و بازسازی و مقاوم سازی آن، اولین همایش ملی مدیریت بحران زلزله در شهرهای دارای بافت تاریخی.
20. مرکز آمار ایران، 1390، سرشماری نفوس و مسکن، تهران.
21. موسوی، بی بی اعظم و صالحی، فرحناز، 1384، بررسی ابعاد اجتماعی الگوهای سنتی و جدید در مساکن روستایی، فصلنامه مسکن و انقلاب، شماره 112، صص43-28.
22. Bonnefoy X., 2003, Inadequate housing and health: an overview, International Journal of Environment and Pollution, 30(3), 411-429.
23. Choguill,Charles.L., 2007, The search for policies to support sustainable housing, Habitat international,31, pp143-149.
24. Hashem nejad, h and Molanaei,salah-al-din., 2009, Architecture with a view of the sky: rural habitats-especial structure in rural zagros architecture,journal of arts,36,pp17-26.
25. Knapp,E., 1984, Housing problem in third world,university of Stuttgart.
26. Lawrence RJ., 2010, Housing and health promotion: moving forward, International Journal of Public Health, (3), 145-146.
_||_