پندگریزی، خلاف‌آمد عادت سعدی

الموضوعات :

محبوبه مسلمی زاده ¹

1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه

تاريخ الإرسال : 19 الخميس , محرم, 1438 تاريخ التأكيد : 19 الخميس , محرم, 1438 تاريخ الإصدار : 29 الخميس , ذو القعدة, 1437

الکلمات المفتاحية: غزلیات, سعدی شیرازی, پندگریزی, نصیحت‌گری,

ملخص المقالة :

پند و اندرز به هر شکل و غرضی، جریان اندیشه آدمی را برای بهبود وضع زندگی و رسیدن به نیک‌بختی نشان می‌دهد. سعدی بزرگ‌ترین شاعر اخلاقی و تربیتی ایران است که وعظش لطیف، دل‌انگیز، استوار و متقن و اندرزهایش چونان سرمشق زندگانی در دوران بعد از او نیز به کار‌ رفته‌است. مسأله مطرح در این مقاله این است که برخی غزل‌های سعدی به خلاف قیاسِ دیگر آثاری که او را به تعلیم و تجربه نام‌آور ساخته‌، محتوای پندگریزی دارد. در این غزل‌ها وی به جای پند و اندرز دادن مخاطب، خود از آن دوری کرده، از ناصح و مشفق تقاضا می‌کند که دیگر او را پند ندهند زیرا گرفتار درد بی‌درمان جنون عشق است که با آب عقل به یک جوی نرود و نصیحت را که خود از آبشخور عقل مایه می‌گیرد، نرسد که بر او کارگر افتد. روش این تحقیق مطالعه غزل‌های سعدی در کلّیات او و تحلیل غزل‌ها از منظر پندناپذیری است؛ به‌ویژه آن جا که پای عشق در میان باشد. دستاورد مقاله حاضر استخراج و تحلیل نمونه ابیاتی است که در آن‌ها سعدی در راستای اخلاق بر پایه عشق و دوستی، به صراحت از هرگونه خردورزی و نصیحت‌پذیری و پندشنوی روی‌گردان است.

المصادر:

1- انوشه، حسن.(1376). فرهنگنامه ادبی فارسی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات.

2- دهقان، علی و علی‌محمّدی، فاطمه.(1392). جمال شاهد در نظر سعدی (نگاهی به اندیشه‌های جمال‌پرستانۀ سعدی). تحقیقات تعلیمی و غنایی و زبان و ادب فارسی. شماره 15، ص.ص. 136-111.

3- روزبهان بقلی شیرازی.(1366). عبهرالعاشقین. تصحیح محمّد معین و هنری کربن. تهران: منوچهری.

4- زرّین‌کوب، عبدالحسین. (1379). حدیث خوش سعدی. تهران: سخن.

5- سعدی، مصلح بن عبدالله. (1384). کلّیات سعدی (گلستان، بوستان، غزلیات، قصاید، رباعیات، قطعات و رسائل). از روی نسخه مصحّح محمّد علی فروغی. تهران: فارابی.

6- شریف چوهدری، محمّد.(1375). پندآموزی سعدی در تربیت دینی و ادب اجتماعی. نامه پارسی. شماره 2، ص.ص.88-56.

7- صفا، ذبیح الله. (1386). تاریخ ادبیات در ایران. تهران: فردوس.

8- مدرّس‌زاده، عبدالرّضا و صفوی، بنفشه سادات.(1390). نگاهی به آموزه‌های اخلاقی در غزل‌های سعدی. پژوهشنامه ادب تعلیمی. سال سوم. شماره 12، ص.ص. 148-127.

1. Anousheh, Hasan. (1376). Persian Literary Dictionary. Tehran: The organization of Print and Publication.


2. Dehqan, Ali& Ali Mohammadi, Fatemeh. (1392). The beauty of the Beloved in Sa'di. Persian Language and Literature, 15, pp.111-136.


3. Roozbahan Baghli Shirazi. (1366). 'Abhar al-Asheqin. Tehran: Manoochehri.  


4. Zarrin Koob, Abdul Hussein. (1379). The Good Speech of Sa'di. Tehran: Sokhan.


5. Sa'di. (1388). Collection of Sa'di. Tehran: Farabi. 


6. Sharif Chohdari, Mohammad. (1375). Tutorial of Sa'di in Religious Upbringing and social Literature, Name Parsi, 2, pp.56-88.


7. Safa, Zabihullah. (1396). The History of Literature in Iran. Tehran: Ferdows.


8. Modarres Zadeh, Abdul Reza& Safavi, Banafshe Sadat. (1390). A Look at the Moral Teachings of the sonnets of Sa'di. Adab-e Ta'limi, 12, pp.127-148.