رفتارشناسی اخلاقی نمودهای‌اجتماعی دین از منظر سعدی با تکیه بر گلستان
الموضوعات :
مرتضی حاجی مزدرانی
1
(
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور ورامین
)
سید حامد موسوی جروکانی
2
(
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور تهران و مربی دانشگاه پیام نور برزک
)
الکلمات المفتاحية: سعدی, گلستان, رفتارشناسی اخلاقی, نمودهای اجتماعی دین,
ملخص المقالة :
مذهب، آمیزه‌ای از جنبه‌های درونی و بیرونی است. بخش درونی، مفاهیم مذهبی است و لایه‌های بیرونی، در آداب و مناسک، و نقش‌های اجتماعی نمود می‌یابد. از آن‌جا که نقش‌های/نمودهای اجتماعی دین، تأثیری ارزنده در گرایش جامعه به سمت مفاهیم مذهبی و آداب و مناسک دینی دارند، نوع کنش اخلاقی آنان باید متناسب با جایگاه اجتماعی‌شان باشد. این مسأله هم در منابع دینی و هم در پاره‌ای از متون ادبی ـ که رویکردی اجتماعی و اخلاقی داشته‌اند ـ مورد بررسی قرارگرفته‌است. سعدی در گلستان خویش، کنشگران دینی (دین‌یاران) را با سه رویکرد وظیفه‌گرایی، غایت‌گرایی و فضیلت‌گرایی‌اخلاقی، رفتارشناسی می‌نماید. از این سه به لحاظ بسامدی، اخلاق فضیلت کمتر مورد توجه سعدی است. نگارنده‌گان با تکیه بر گلستان، عمده‌ترین/مهمترین موانع وظیفه‌گرایی و غایت‌گرایی را نیز تحلیل‌نموده‌اند. عواملی چون منفعت‌طلبی و مصلحت‌اندیشی از جمله موانع فردی اخلاق‌گرایی است. همچنین نبود رفاه معیشتی از زمره موانع اجتماعی به شمارمی‌آید. روش تحقیق، اسنادی (کتابخانه‌ای) بوده‌است.
_||_
