پروین اعتصامی در گذرگاه ادبیات تعلیمی
الموضوعات :مهدی ممتحن 1 , گردآفرین محمدی 2
1 - دانشیار زبان و ادبیات عرب دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت
2 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج
الکلمات المفتاحية: جامعه, درد و رنج, تعالیم اخلاقی, پروین, تعالیم اجتماعی, تعالیم انسانی,
ملخص المقالة :
پروین اعتصامی، اخلاقیات را از طریق مناظره ها به تصویر می کشد و با فن مناظره میان اشیا با یکدیگر، به طور فردی و اجتماعی به مسائل اخلاقی می پردازد. وی در تعالیم انسانی خود، انسان را مادرانه به جبة الهی و انسانی فرامی خواند؛ به گونه ای که در تعالیم انسانی فردی خود به مؤلفه های اخلاقی، همچون تقوی، پاکی، راستی، علم‌اندورزی، خردورزی، هنرورزی و پرهیز از هوی و هوس و امثالهم توجه دارد و در تعالیم انسانی اجتماعی به بیان دردها و رنج های اجتماعی می پردازد. با نگاهی عمیق به اشعار وی درمی یابیم که تعالیم اجتماعی موجود، حول مسائل اجتماعی آزادیخواهی، انسان دوستی، همدردی با دیگران، حمایت از مردم، تشویق به واقع بینی و تلاش، تعاون و همکاری و حمایت از یتیمان می گردد؛ در واقع موضوعات اصلی شعر وی جبر یا تقدیر، بیان حال تودة مردم در برابر استثمارگرایی طبقات اشراف و وضع نابسامان بیوه زنان، سالخوردگان و تهی دستان جامعه است. پروین اعتصامی، بدین سان، آینده را در برابر مخاطبان خود قرار می دهد؛ همچنین کژی ها و کاستی های جامعه و قصور آن ها نسبت به تعهدات اخلاقی و پیامدهای آن را به تصویر می کشد.
1- آژند، یعقوب. (1363). ادبیات نوین ایران، تهران: امیرکبیر.
2- اعتصامی، پروین. (1387). دیوان اشعار، با مقدمه ملکالشعرا بهار، تهران: آبان.
3- باباچاهی، علی. (1386). شعر امروز ـ زن امروز، تهران: ویستار.
4- بهبهانی، سیمین. (1370). پروین اعتصامی در یادنامه پروین، گردآوری دهباشی، تهران: دنیای مادر.
5- جوادیان، مسعود. (1377). «پروین، اختری تابناک در آسمان ادب ایران»، روزنامه کیهان، ش 142.
6- حائری، سیدهادی. (1375). «خاطراتی از پروین و عصر طلایی»، نشریه ادبستان، ش 31.
7- حسینی حله، سیدمحسن. (1385). «موضوع درآمدی بر ادبیات تعلیمی»، روزنامه اطلاعات، ش 23642.
8- خلیلی، سارا .(1385). «جان بخشی در آثار پروین»، فصل نامه سینمایی فارابی، دوره 16، ش 2.
9- دباشی، حمید. (1370). شعر، سیاست و اخلاق: ارمغان پروین اعتصامی به شعر فارسی در یادنامه پروین، تهران: دنیای مادر.
10- دهباشی، علی .(1370). یادنامه پروین، تهران: دنیای مادر.
11- دیویی، جان. (1380). تجربه و آموزش و پرورش، ترجمه سیداکبر میرحسینی، تهران، کتاب.
12- رزمجو، حسین. (1374). انواع ادبی و آثار آن، مشهد: آستان قدس رضوی.
13- زرینکوب، عبدالحسین. (1370). پروین زنی مردانه در قلمرو شعر و عرفان در یادنامه پروین، تهران: دنیای مادر.
14- سلطانی، علی. (1370). یادنامه پروین اعتصامی، گردآورنده علی دهباشی، تهران: دنیای مادر.
15- شریعتمداری، علی. (1365). جامعه و تعلیم و تربیت، تهران: امیرکبیر.
16- عابدی، کامیار .(1379). «پرتوهایی به جهان انسانی‌تر»، روزنامه زنان، ش 39.
17- عالمی، سیدمحمدامین. (1385). از ادبیات تعلیمی چه میدانیم، یکشنبه، www.rahenejtdaily.com.
18- عقیقی، عبدالرحیم. (1372). «لطایف حکمی و نکات قرآنی در دیوان پروین اعتصامی»، روزنامه زن روز، ش 1404.
19- علوینیا، اشرفالسادات. (1387). «پروین اعتصامی و فروغ فرخزاد»، نشریه حافظ، ش 53.
20- کریمی حکاک، احمد. (1370). پروین اعتصامی در یادنامه پروین، گردآوری علی دهباشی، تهران: دنیای مادر.
21- محسنی، مرتضی و پیروز، غلامرضا. (1388). «تحلیل شعر پروین اعتصامی بر اساس نظریة زیباییشناسی انتقادی»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ش 25.
22- محمدی، مهدی. (1380). «تعلیم و تربیت از دیدگاه استاد مطهری»، کیهان فرهنگی، ش 181.
23- مؤید، حشمت. (1370). جایگاه پروین اعتصامی در شعر فارسی در یادنامه پروین، تهران: دنیای مادر.
_||_