بررسی و مقایسه جنبه های تعلیمی دو مفهوم انصاف و عشق در تذکره الاولیا و منطق الطیر عطار

الموضوعات :

سیده مریم روضاتیان ¹ (دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان)
فاطمه السادات مدنی ² (کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان)

تاريخ الإرسال : 22 الأربعاء , ذو الحجة, 1438 تاريخ التأكيد : 22 الأربعاء , ذو الحجة, 1438 تاريخ الإصدار : 26 الإثنين , شعبان, 1438

الکلمات المفتاحية: عطار نیشابوری, منطق الطیر, تذکره الاولیا, تفاوت های زبانی, جنبه های تعلیمی,

ملخص المقالة :

تردید نیست که بخش قابل توجهی از آثار عرفانی با اهداف تعلیمی شکل گرفته اند و پدیدآورندگان این آثار، هریک از منظری خاص به عرفان و مباحث پیرامون آن نگریسته اند. بعضی با به کاربستن زبانی دشوار تنها خواص را مخاطب خویش قرار داده اند و برخی دیگر با به کارگیری زبانی ساده و روشن، گسترۀ مخاطبان خویش را وسعت داده اند. عطار نیشابوری در زمرۀ شاعران و نویسندگانی قرار دارد که روش دوم را برای انتقال اندیشه های خویش برگزیدند. اگرچه آثار بسیاری را به وی نسبت داده اند اما مجموع آثار قطعی او از هفت اثر فراتر نمی رود. به کارگیری تمثیل و حکایات متعدد، شیوۀ مورد علاقۀ عطار است؛ از این رو بدون شک می توان در میان مثنوی های وی و تذکره الاولیا که مبتنی بر حکایات است، مفاهیم و حکایات مشترکی را مشاهده نمود. از میان آثار عطار، دو اثر تذکره الاولیا و منطق الطیر را مبنای پژوهش کنونی خویش قرار دادیم تا به بررسی حکایات مشترک این دو اثر با محوریت دو مفهوم تعلیم انصاف و تفاوت عشق ظاهری و حقیقی بپردازیم. هدف آن است که شیوۀ عطار در بیان مفاهیم ذکر شده، در دو اثر متفاوت مورد مقایسه قرار گیرد و دامنۀ تغییرات اعمال شده از سوی وی مشخص گردد تا دریابیم کدام یک از شیوه های به کارگرفته شده در بیان حکایات، از قدرت تأثیرگذاری بیشتری برخوردار است. عطار در گزینش شیوۀ بیان خود، اقتضای ساختار اثر و اهدافی که به دنبال تحقق آن است را در نظر داشته و برای تعلیم یک مفهوم، آگاهانه شیوۀ بیان خود را دگرگون ساخته است.

المصادر:

1. Ahmadi, Babak. (1370). The Structure and Interpretation of the Text. Tehran: Markaz.


2. Ashrafzadeh, Reza. (1373). The Show of Secrets and Narration in the poetry of Attar-e-Neyshabouri.


3. Bahar, Mohammad Taqi. (1388). Stylistics or the History of the Persian Prose Development. Tehran: Zavvar.


4. Dehbashi, Mahdi& Mirbaqeri Fard, Sayyed Ali Asqar. (1386). The History of Tasavof. Tehran: SAMT.


5. Ritter, Helmut. (1374). The Ocean of the Soul. Tehran: al-Hoda.


6. Shamisa, Sirous. (1391). Literary Criticism. Tehran: Mitra.


7. Attar, Farid al-din Mohammad. (1391). Tazkira al-Owliya. Tehran: Zavvar.


8. -------------------------------------. (1389). The Conference of the Birds. Tehran: Sokhan.


9. Forouzanfar, Badi' al-Zaman. (1354). The Biography, Criticism, and Analysis of the Works of Sheikh Fareed al-Din Mohammad Attar Neyshabouri. Tehran: The society for National works.