بررسی سبک‌شناسی لایه‌ای دیوان حسن آتشی و معرفی نسخ خطی آن

الموضوعات : پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

هاجر علیپور ¹ , مهدی فاموری ² , محمدهادی خالق زاده ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران.
2 - استادیار زبان و ادبیات فارسی واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران (نویسنده مسؤول)
3 - استادیار زبان و ادبیات فارسی واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران.

تاريخ الإرسال : 23 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1442 تاريخ التأكيد : 23 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1442 تاريخ الإصدار : 26 الخميس , جمادى الثانية, 1441

الکلمات المفتاحية: شعر, سبک‌شناسی, نسخ خطی, حسن آتشی, جنگ‌نامه,

ملخص المقالة :

جنگ‌نامۀ میرزا حسن آتشی (سدۀ سیزدهم قمری)، منظومه‌ای به فارسی در نبردهای امام علی(ع) و مناقب امامان شیعه و یک حماسۀ دینی است که نیمی از آن در بحر متقارب و نیم دیگر در قالب قصیده سروده شده است. دو نسخه از این جنگ‌نامه باقی مانده که یک نسخه از آن در کتابخانۀ جامع گوهرشاد وجود دارد. تاریخ کتابت آن 1225ق و دارای 335 برگ و 6000 بیت است. کاتب آن مشخص نشده و با توجه به رسم‌الخط آن، احتمالاً بیش از یک کاتب داشته است. نسخۀ دوم در کتابخانۀ آستان قدس با 132 برگ که نسخۀ ناقص جنگ‌نامه است. نسخ خطی به‌عنوان یک پل ارتباطی بین زبان و فرهنگ گذشته و حال، ایفای نقش می‌کنند و تجربه‌های گذشته را به این دوران انتقال می‌دهند. هدف از نوشتن این مقاله، بررسی ویژگی‌های سبکی و معرفی نسخۀ خطی این منظومۀ حماسی است و محقق به دنبال جواب این پرسش است که ویژگی‌های شاخص سبکی دیوان حسن آتشی چیست؟ روش کار، توصیفی‌تحلیلی و از نوع کتابخانه‌ای است. حاصل پژوهش نشان می‌دهد شعر آتشی در سطح فکری به منقبت پیامبر(ص) و امام علی(ع)، اشاره به اساطیر ایرانی، منقبت ائمه، روحیۀ حماسی، استناد به آیات و احادیث می‌پردازد. در سطح زبانی نیز ویژگی‌های تسکین متحرک، کاربرد الف اطلاق، تخفیف واژه و به کار بردن واژه‌های عربی دیده می‌شود. در حوزۀ بیان، بدیع، انواع آرایه‌های ادبی (تشبیه، ایهام، مجاز، استعاره، جناس و...) در شعر آتشی یافت می‌شود.