اولویتبندی عوامل مؤثر بر بهبود عملکرد بازارچههای مرزی استان سیستان و بلوچستان با رویکردی ترکیبی
الموضوعات : فصلنامه آینده پژوهی شهریسید علیقلی روشن 1 , ارسلان رئیسی 2 , مهلا فیروزجهان تیغی 3
1 - گروه مدیریت، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
2 - گروه مدیریت، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
3 - گروه مدیریت، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
الکلمات المفتاحية: بازارچه مرزی, ویکور فازی, FAHP, سیستان و بلوچستان.,
ملخص المقالة :
به‌طور تقریبی زمان زیادی از تأسیس بازارچههای مرزی استان سیستان و بلوچستان میگذرد و هنوز این بازارچهها که با هدف تسهیل و بهبود معیشت مرزنشینان تأسیس شدند نتوانستهاند که تأثیر بسزایی بر زندگی و امرارمعاش مرزنشینان بگذارند؛ فلذا انجام پژوهش حاضر با توجه به موضوع و اهدافی که دنبال میکند بسیار بااهمیت و کاربردی است. در این تحقیق عوامل مؤثر بر بهبود عملکرد بازارچههای مرزی استان سیستان و بلوچستان شناسایی و اولویتبندی شدند. در پژوهش حاضر ابتدا با مطالعات کتابخانهای و سپس با انجام مصاحبههای اکتشافی عوامل مؤثر بر بهبود عملکرد بازارچههای مرزی در قالب 5 دسته کلی (عوامل مدیریتی، عوامل زیرساختی، عوامل فرهنگی-اجتماعی، عوامل سیاسی-امنیتی و عوامل اقتصادی – سرمایهای) شناسایی شدند و در قسمت بعدی تحقیق نیز عوامل شناسایی‌شده برحسب سه معیار (میزان اثربخشی، میزان کارایی و زمانبر بودن) به روش ویکورفازی اولویتبندی شدند. ابتدا به معیارها با تکنیک FAHP وزن اختصاص داده شد که اثربخشی و کارایی با وزن 0.4 و زمانبر بودن نیز با وزن 0.2 در نرم‌افزار ویکور قرار گرفتند و بعد از قیاس زوجی بین عوامل مشخص شد که عوامل مدیریتی و زیرساختی بهعنوان اولویتهای اول مطرحاند تا با توجه ویژه به این دسته از عوامل بتوان عملکرد بازارچههای مرزی استان را بهبود بخشید.
منابع
احمدی، عبدالمجید؛ و ویسی، فرزاد. (1396). تحلیلی بر تأثیر راهکارهای اصلاحی مدیریت بازارچه مرزی در بهبود سطح توسعه اقتصادی- اجتماعی نواحی روستایی پیرامون (مطالعه موردی: بخش خاو و میرآباد شهرستان مریوان). مجله پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، 6(2)، 171-190. https://doi.org/10.22067/jrrp.v6i2.59032
احمدی، منیژه؛ سلیمی سبحان، محمدرضا؛ دهقانی، ندا؛ و جهانسوزی، مهری. (1398). اثرات بازارچه های مرزی موقت در امنیت اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی مرزنشین (روستاهای مرزنشین شهرستان مریوان). پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، 7(27)، 101-122. http://pogra.jrl.police.ir/article_93656.html?lang=en
اسماعیل¬زاده، خالد. (1392). ارزیابی اثرات ایجاد بازارچه¬های مرزی بر توسعه اقتصادی روستاهای پیرامون آن¬ها:مورد مطالعه دهستان ننور. پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه¬ریزی روستایی، دانشگاه زنجان.
اسماعیل‌زاده، خالد. (1398) بازارچه¬های مشترک مرزی مکانیسمی برای سالم¬سازی اقتصاد مناطق مرزنشین و توسعه همکاری¬های منطقه¬ای. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی سنندج.
اکبرپور، محمد؛ عبادی نژاد، سیدعلی؛ و کردی، زهرا . (1398). تأثیر بازارچههای مرزی تمرچین بر توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی مطالعه موردی: استان آذربایجان غربی. فصلنامه علمی علوم و فنون مرزی، 8(1)؛ 165-193. DOR:20.1001.1.25384090.1398.8.1.7.8
بیات کوهسار، فاطمه؛ محمدی، رضا؛ و گزمه، علیرضا. (1395). بررسی نقش بازارچههای مرزی در امنیت، اشتغال و توسعه‌ی مناطق مرزی (مطالعه ی موردی: بازارچه ی مرزی میلک زابل). پژوهش نامه مطالعات مرزی، 4(3)، 1-24. http://bss.jrl.police.ir/article_17534.html
پاشالو، احد؛ زهدی گهرپور، محمد؛ دلشادزاد، جلیل؛ و پاشالو، احمد. (1393). بررسی تطبیقی آثار بازارچه های مرزی در توسعه نواحی مرزی (بازارچههای مرزی رازی و سرو). فصلنامه علمی علوم و فنون مرزی، 3(9)، 91-120. http://bst.jrl.police.ir/article_18425.html
تقوایی، مسعود؛ احمدیان، مهدی؛ و علی زاده، جابر. (1391). تحلیل فضایی و سنجش توسعه یافتگی دهستان‌های شهرستان میاندوآب با استفاده از مدل تاپسیس فازی. برنامه ریزی فضایی، 1(3)، 131-154. https://sppl.ui.ac.ir/article_15909.html
ثقفی، مهدی. (1396). بررسی نقش بازارچه های مرزی در توسعه اقتصادی استان خراسان جنوبی. پژوهش نامه مطالعات مرزی، 5(1)، 1-12. http://bss.jrl.police.ir/article_17547.html
جلالیان، حمید؛ و نعیم آبادی، نازنین. (1399). توسعه اقتصادی روستاهای مرزی با تاکید بر بازارچهها (مورد مطالعه: مرز باشماق مریوان). مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی، 1(1)، 79-94. doi: 10.29252/gsma.1.1.79
جهانی دولت¬آبادی، اسماعیل. (1397) بررسی تاثیرات اقتصادی بازارچه¬های مرزی در توسعه مناطق مرزی، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه سیستان و بلوچستان.
رحیمی بروجردی، علیرضا. (1395). همگرایی اقتصادی ترتیبات تجاری منطقه¬ای و بازارهای مشترک، چاپ اول، تهران : انتشارات سمت.
زارع، ذکریا؛ عبده‌زاده، سیروان؛ و احمدی، هیوا. (1395). نقش بازارچه های مرزی در احساس امنیت روانی مرزنشینان استان کردستان مطالعه ی موردی: بازارچههای مرزی شهرستان بانه. پژوهش نامه مطالعات مرزی، 4(4)، 163-200. http://bss.jrl.police.ir/article_17546.html
References:
Balcilar, M., Demirer, R., Gupta, R., & Wohar, M. E. (2020). The effect of global and regional stock market shocks on safe haven assets. Structural Change and Economic Dynamics, 54, 297–308. doi: 10.1016/j.strueco.2020.04.004
Chandoevwit, W., Yongyuth, Ch., & Srawooth, P. (2020). Thailand cross border. economy, Thailand Development resource institute. https://cdri.org.kh/storage/pdf/The%20Cross-Border%20Economies%20of%20Cambodia,%20Laos,%20Thailand%20and%20Vietnam_1658114935.pdf
Dikshit, R. (1995). Political geography. New Delhi: Tala Mc Grow-Hill.
Dwivedi, R. L. (2018). Fundamentals of political Geography. Chaitanya Publishing house. https://www.amazon.com/Fundamentals-Of-Political-Geography/dp/8122912028
Glassner, M., & Fahrer, C. (2019). Political Geography. John Wiley and Sons.
Kotkatvuori-Örnberg, J. (2016). Dynamic conditional copula correlation and optimal hedge ratios with currency futures. International Review of Financial Analysis, 47(C), 60–69. Retrieved from https://ideas.repec.org/a/eee/finana/v47y2016icp60-69.html
Merton, G. L. (1999). Financial Engineering, (Tools & Techniques to Manage Financial Risk)"; Book Sale Co.
Mousavi, M. N., Shirazi, S. A., Nasar-u.-Minallah, M., & Bayramzadeh, N. (2025). Introducing the Mousavi Primate City Index for Iran’s Urban System assessment. GEOGRAPHY, ENVIRONMENT, SUSTAINABILITY, 18(1), 44–53. https://doi.org/10.24057/2071-9388-2025-3218
Mousavi, M., Jafarpour Ghalehteimouri, K., & Bayramzadeh, N. (2025). Assessing social infrastructure in border areas from a city prosperity perspective: a case study of border townships in West Azarbaijan Province, Iran. Discov. Cities, 2(1), 1–20. https://doi.org/10.1007/s44327-025-00057-3
Mousavi, M., Jafarpour Ghalehteimouri, K., Bagheri Kashkouli, A., & Bayramzadeh, N. (2024). Mitigating development barriers and addressing disparities in border cities of Iran: a comprehensive analysis of border provinces and influential factors. Geojournal, 89(4), 1–20. https://doi.org/10.1007/s10708-024-11181-9
Niebuhr, A., & Stiller, S. (2020). Integration Effects in Border Regions-A survey of Economic theory and Empirical Studies" Hamburgisches welt – Wirtschafts – Archive (HwwA) Hamburg institute of international Economics, ISSN, 1608 –1616.
Obaidullah, M. (2001). Ethics and Efficiency in Islamic Stock Markets. International Journal of Islamic Financial Services, 3. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/265755788_Ethics_and_Efficiency_in_Islamic_Stock_Markets
Obaidullah, M. (2005). Islamic Financial Services. ResearchGate. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/266149378_Islamic_Financial_Services
Sachdeva, S., Bhatia, M., & Kalra, R. (2013). Behavioural Effect of Mutual Fund Investor's and Perception in Millenium City. Pacific Business Review International, 11(5). http://www.pbr.co.in/2013/2013_month/May/12.pdf
Sakemoto, R. (2017). Do Precious and Industrial Metals Act as Hedges and Safe Havens for Currency Portfolios? Finance Research Letters. doi: 10.1016/j.frl.2017.09.011
Sharig, N. (2007). Slamic Bonds (Sukuk): Its Introduction and Application. https://www.iefpedia.com/english/wp-content/uploads/2009/09/ISLAMIC-BONDS-SUKUK-ITS-INTRODUCTION-AND-APPLICATION.doc
Taylor, P. & Flit, C. (2020). Political Geography; England:Prentice Hall58
Taghvaei, M. , Ahmadian, M. and Alizadeh, J. (2012). Spatialanalysis and development survey of districts in Miandoab County by Using Topsis-fuzzy model. Spatial Planning, 1(3), 131-154. https://sppl.ui.ac.ir/article_15909.html?lang=en [In Persian]
Jalaliyan, H. and Naimabadi, N. (2020). Economic Development of Border Villages with an Emphasis on Markets (Case study: Marivan-Bashmagh border). Geographical Studies of Mountainous Regions, 1(1), 79-94. doi: 10.29252/gsma.1.1.79 [In Persian]
Ahmadi, M. , Salimisobhan, M. , Dehghani, N. and Jansooz, M. (2019). Effects of temporary border frontier in economic and social security in rural areas (Villages in the frontier city of Marivan). journal of police Geography, 7(27), 101-122. http://pogra.jrl.police.ir/article_93656.html?lang=en [In Persian]
Zare, Z. , Abde zadeh, S. and Ahmadi, H. (2016). The Role Of Border Markets On The Psychological Security Of Border Settlers In Kurdistan Province (Case study: Border Market Baneh city and surrounding villages). journal of border studies, 4(4), 163-200. http://bss.jrl.police.ir/article_17546.html?lang=en [In Persian]
saghafi, M. (2017). The Border Market Effect On Economic Development In Southern Khorasan Province. journal of border studies, 5(1), 1-12. http://bss.jrl.police.ir/article_17547.html?lang=en [In Persian]
bayat kohsar, F. , mohammadi, R. and gazmeh, A. (2016). The Role of border markets in security, employment and development of border areas (Case Study: Milk Zabul border markets). journal of border studies, 4(3), 1-24. http://bss.jrl.police.ir/article_17534.html?lang=en [In Persian]
Akbarpour, M. , Ebadinejad, S. A. and Kordi, Z. (2019). The Impact of Tamarchin Border Markets on the Economic and Social Development of Rural Areas (Case Study: West Azerbaijan Province). Border Science and Techniques, 8(1), 165-193. DOR:20.1001.1.25384090.1398.8.1.7.8[In Persian]
Pashaloo, A. , Zohdi Goharpoor, M. , Delshadzad, J. and Pashaloo, A. (2014). Comparative Analysis of Border Markets in Border Areas’ Development (Case Study: Razi and Sero Border Markets). Border Science and Techniques, 3(9), 91-120. http://bst.jrl.police.ir/article_18425.html?lang=en [In Persian]
Veysi, F. and Ahmadi, A. (2017). An Analysis of the Impact of the Management Reformation Strategies of Border Markets in Improving the Socio-Economic Development of Surrounding Rural Areas (Case Study: Khaw & Mirabad District in Marivan County). Journal of Research and Rural Planning, 6(2), 171-190. doi: 10.22067/jrrp.v6i2.59032[In Persian]
Esmaeilzadeh, K. (2013). Evaluation of the Effects of Establishing Border Markets on the Economic Development of Surrounding Villages: A Case Study of Nenoar Rural District. Master’s Thesis in Geography and Rural Planning, University of Zanjan. [In Persian]
Esmaeilzadeh, K. (2019). Cross-Border Markets as Mechanisms for Sanitizing the Economy of Border Regions and Developing Regional Cooperation. Master’s Thesis at Islamic Azad University of Sanandaj. [In Persian]
Jahani Dolatabadi, E. (2018). Examining the Economic Impacts of Border Markets on the Development of Border Areas. Master’s Thesis at Sistan and Baluchestan University. [In Persian]
Rahimi Boroujerd, A. (2016). Economic Convergence of Regional Trade Arrangements and Customs Unions. First Edition, Tehran: Sarmad Publishing. [In Persian]
