معرفی و بررسی محتوایی طرازالعارفین

الموضوعات : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

ناصر گلمحمدی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.)
احمدرضا یلمه ها ² (استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران. (نویسنده مسئول))
پریسا داوری ³ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.)

تاريخ الإرسال : 14 الأحد , شوال, 1443 تاريخ التأكيد : 14 الأحد , شوال, 1443 تاريخ الإصدار : 09 الأربعاء , رمضان, 1442

الکلمات المفتاحية: عرفان, نسخه خطی, قاجار, طراز العارفین,

ملخص المقالة :

ادبیات کهن فارسی و آثار بزرگان و نویسندگان قرون متقدم همواره مورد توجه عموم ادب‌پژوهان بوده است و ادبیات سده های متأخرتر، به‌ویژه زندیه و قاجار به علت رویکرد تقلیدی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. با وجود این در قرن های دوازدهم و سیزدهم نیز آثاری یافت می شود که از بسیاری جهات حائز اهمیت باشند ولی به‌درستی مورد توجه واقع نشده اند. یکی از آثار عرفانی ارزشمند این دوره مثنوی طرازالعارفین است. این اثر مثنوی عرفانی با دیباچه‌ای به نثر و نظم در بر دارنده مسائل عرفانی، حکمی، تعلیمی و اخلاقی بسیاری است. این پژوهش بر آن است به بررسی مضامین تصوف و عرفان در نسخه طرازالعارفین بپردازد. برای این منظور ابتدا عرفان و تصوف در اندیشه و تفکر اسلامی و شعرای عارف و عرفان دورۀ قاجار بررسی شد و سپس ویژگی های محتوایی و مضامین عرفانی همراه با شواهد ذکر گردید. بررسی این دیوان نشان از تأثیرپذیری شاعر از شاعران سنتی به ویژه مولانا در زمینۀ عرفان دارد و کاربرد زیاد آیات، احادیث و ادعیه و اصطلاحات فلسفی و عرفانی در این اثر بیانگر آشنایی شاعر با قرآن، فلسفه، کلام و عرفان است.