بررسی ویژگی‌های ژئوپلیتیکی ایران-عراق
الموضوعات :عزت اله عزتی 1 , محمدحسن نامی 2
1 - استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
2 - دانشجوی دکتری-دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
الکلمات المفتاحية: سیاست, جغرافیا, واژگان‌کلیدی: ژئوپلیتیک, عوامل ژئوپلیتیکی, ایران و عراق,
ملخص المقالة :
چکیده ارزش‌های جغرافیایی فرصت‌هایی هستند که مطلوب بازیگران سیاسی اعم از فردی یا گروهی واقع می‌شوند. این ارزش‌ها و عوامل جغرافیایی در مجموعه های کلی: شامل مکان و فضای جغرافیایی، الگو‌های فضایی و انسان‌ها قرار دارند که مطلوبیت سیاسی پیدا می‌کنند و توجه بازیگران را به خود جلب می‌نمایند. به عبارتی آن‌ها بار سیاسی به خود می‌گیرند و بدین ترتیب ماهیت ژئوپلیتیکی می‌یابند. ایران و عراق در منطقه ژئواستراتژیک خاورمیانه قرار گرفته و از موقعیت و شرایط خاصی برخوردارند بطوریکه مورد توجه قدرت‌های جهانی قرار گرفته‌اند. اما عوامل و ارزش‌های جغرافیایی دو کشور یکسان نیست. و ایران در این زمینه برتری زیادی نسبت به عراق دارد. هدف از این تحقیق بررسی شرایط، موقعیت و عوامل و ارزش‌های ژئوپلیتیکی دو کشور ایران و عراق و شناخت جایگاه دو کشور در این زمینه است. که با بررسی صورت گرفته با روش تحقیقی توصیفی و تحلیلی به این نتیجه می‌رسد که این شرایط و ویژگی‌ها در ایران نسبت به عراق بسیار مطلوب‌تر و برتری قرار دارد.
منابع
اتوتایل, ژوئاروید، دالبی، سیمون و روتلج، پاول(1380)؛ اندیشه‌های ژئوپلیتیک در قرن بیستم؛ ترجمه محمد رضا حافظ نیا و هاشم نصیری؛ تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
احمدی، حمید(1382)؛ آسیب شناسی جریان‌های سیاسی عراق؛ فصلنامه راهبرد شماره 28.
احمدی،کورش(1384)،عراق پس از سقوط بغداد؛تهران:دفتر مطالعات سیاسی وبین الملی وزارت امور خارجه.
اطاعت، جواد(1376)، ژئوپلتیک و سیاست خارجی ایران، تهران: نشر سفیر.
اماناللهی بهاروند، سکندر(1380)بررسی عللگوناگونی قومی درایران از دیدگاه انسانشناسی؛ فصلنامه مطالعات ملی؛ سال سوم.
بهروزی فر،مرتضی ونسیمی،همایون(1383)؛خلیج فارس وبازار‌های جهانی انرژی؛ اطلاعات سیاسی واقتصادی؛سال نوزدهم؛شماره پنجم وششم.
پوراردکانی، عباس باقر(فروردین 1382)، بررسی مشروعیت حمله نظامی امریکا به عراق، تهران: مجله تحولات جهان، موسسه بین المللی ابرار معاصر.
توال، فرانسوا(1382)؛ ژئوپلیتیک شیعه؛ ترجمه کتایون باصر؛ تهران: انتشارات ویراستار.
جعفری والدانی، اصغر (1376)؛ بررسی تاریخی اختلافات مرزی ایران و عراق، چاپ دوم و سوم، تهران، انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه.
جعفری والدانی، اصغر (1382)؛ روابط خارجی ایران (بعد از انقلاب اسلامی)؛ تهران: انتشارات آوای نور.
حاجیانی،ابراهیم(1380)الگوی سیاست قومی در ایران؛فصلنامه مطالعات راهبردی؛سال چهارم،شماره اول ودوم.
حافظ نیا، محمد رضا(1381)، جغرافیای سیاسی ایران، تهران: سمت.
حافظ نیا، محمد رضا(1385)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد: پژوهشکده امیر کبیر.
حافظ نیا، محمد رضا(1379)، مبانی مطالعات سیاسی و اجتماعی(جلد اول)، قم: سازمان حوزه‌ها و مدارس خارج از کشور.
رنجبر، جواد (1383)؛ نگاهی به دیدگاه‌های اروپایی و تطبیق آن با پرونده هسته‌ای ایران؛ مجموعه مقالات پرونده هسته‌ای ایران، روندها و نظریه‌ها ؛ تهران: موسسه فرهنگی و مطالعات و تحیقات بین المللی ابرار معاصر تهران.
سالینجر، پیر و لوران، اریک (1374)؛ جنگ خلیج فارس پرورند محرمانه، ترجمه سوسن احمد زاده، چاپ دوم، تهران: انتشارات اطلاعات.
سیف زاده، سید حسین(1379)؛عراق ساختارها وفرایند‌های گرایش‌های سیاسی؛تهران:انتشارات مرکز انقلاب اسلامی.
شیر غلامی، خلیل(بهار1379)، بررسی امکان اتحاد استراتژیک بین ایران و روسیه، فصلنامه امنیت ملی، سال اول، شماره 3.
صفوی،سیدیحیی(1378)؛مقدمهای بر جغرافیای نظامی ایران- شمال غرب وغرب کشور؛ تهران: سازمان جغرافیایی ن-م
عزتی، عزت الله(1377)؛ ژئوپلیتیک؛ تهران: انتشارات سمت.
عزتی، عزت الله(1380)؛ ژئوپلیتیک در قرن بیست و یکم؛ تهران: سمت.
عزتی، عزت الله(1381)؛ تحلیلی بر ژئوپلیتیک ایران و عراق؛ تهران:موسسه چاپ و انتشارات وزارت امورخارجه.
فولر، گراهام(1377)؛ قبله عالم ژئوپلیتیک ایران؛ ترجمه عباس مخبر؛ تهران: نشر مرکز.
فیروزی، محرمعلی(1383)؛ تحلیل ژئوپلیتیک روابط ایران و عراق؛ پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیای سیاسی به راهنمایی دکتر زهرا احمدی پور؛ دانشگاه تربیت مدرس تهران.
کاتم، ریچارد (1383)؛ ناسیونالیسم ایران؛ ترجمه احمد تدین؛ چاپ سوم، تهران: انتشارات کویر.
کاظمی، علیاصغر(1372)؛ روابط بین الملل در تئوری و عمل، تهران: نشر قومس.
کریمی پور،یدالله(1379)؛ مقدمهای بر ایران و همسایگان، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تربیت معلم.
مرکز آمار ایران(1384)؛سالنامه آماری کشور 1383.
میر حیدر، دره(1380)؛ مبانی جغرافیای سیاسی؛ چاپ هشتم؛ تهران: انتشارات سمت.
موحددانش، علی اصغر(1373)؛ هیدرولوژی آب‌های سطحی ایران؛ تهران: انتشارات سمت.
یوسفی، مهدی(1384)؛ مجموعه گزارش کشوری انرژی عراق؛ تهران: موسسه مطالعات بین المللی انرژی.
موسوی لاری(1378)؛ مشارکت سیاسی، احزاب و انتخابات(سخنرانی)؛ مجموعه مقالات مشارکت سیاسی احزاب و انتخابات؛ تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور.
نهازی،غلامحسین(1378)؛بحران آب در خاور میانه؛تهران:مرکز مطالعات استراتژیک خاور میانه.
نیکسون، ریچارد(1374)؛ پیروزی بدون جنگ(1999)؛ ترجمه فریدون دولتشاهی؛ چاپ چهارم؛ تهران: موسسه اطلاعات.
http://www.cia.gov/cia/publication.factbook/gcos/irhtm/(2006)
H. Cordesman, Anthony. (2000); The Military Balance in the Gulf and the Threat from Iraq. Center for Strategic and International Studies.
H. Cordesman, Anthony. (2005); The Middle East Military Balance: Definition, Regional Developments and Trends. Center for Strategic and International Studies.
Moshipouri, Mohmood (2004); US policy toward Iran in post war Iraq: ontagonism or engagement? The Muslim world, volume 24; October.
UN & Plan and Budget Organization of Iran(1999); Human Report of Islamic Republic of Iran; Tehran: UNDP.
UN(2005); Iraq Living Conditions Survey 2004:Volume I; Baghdad: Iraq.
UN(2006); Human Development Report 2005; New York: UNDP.
World Health Organization(2006); World Health Statistics 2006; Switzerland: WHO.
United Nation (2005); Report on the World Social Situation, 2005; New Yurk; General Assembly.
Fuller, E.Graham(2003); Islamist Politics in Iraq after Saddam Hussein; Washington: www.usip.org.
