آمایش مناطق مرزی، با تأکید بر ایران
الموضوعات :
محمد حسن نامی
1
(
دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
)
الکلمات المفتاحية: توسعه, امنیت, نظام برنامهریزی, مناطق مرزی, واژگان کلیدی: آمایش, تعادل منطقهای,
ملخص المقالة :
چکیده آمایش مناطق مرزی در ایران، به دلیل وجود مرزهای طولانی و قرارگیری بیش از نیمی از استان‌های کشور در مرزهای بین المللی با کشورهای همجوار، از جایگاه ویژه ای در نظام برنامه ریزی کشور برخوردار است. بنابراین، هدف این مقاله، ضمن تبیین جایگاه آمایش مناطق مرزی در نظام برنامه ریزی کشور؛ شناخت عناصر و مؤلفه آن، چگونگی ارتباط این عناصر با دیگر عناصر نظام برنامهریزی کشور و شناخت اهمیت و ضرورت پرداختن به آمایش مناطق مرزی است. نتیجه گیری مطالعات این مقاله نشان می دهد که توسعه و امنیت در مناطق مرزی، لازم و ملزوم یکدیگر است. همچنین، شدت عدم تعادل منطقه ای میان مناطق مرزی و مناطق داخلی در ایران بر توسعه ملی تاثیرگذار است. به عبارت دیگر، اگر چه توسعه نیافتگی در مناطق مرزی که منجر به ناامنی می شود، اثرات خود را بر توسعه نیافتگی و ناامنی در کل کشور می گذارد. اما موانع ذهنی و عینی زیادی تاکنون باعث شده است این گونه تاثیرات منفی ادامه داشته باشد. آمایش مناطق مرزی سعی دارد این موانع را بردارد و با ارایه یک نوع برنامه ریزی فضایی- راهبردی، توسعه یکپارچه و پایداری ملی را تحقق بخشد.
منابع
آسایش، حسین(1375). اصول و روش‌های برنامهریزی ناحیهای، انتشارت دانشگاه پیام نور: تهران.
پاپلی یزدی، محمد حسین(1384). عدالت اجتماعی و توسعه، کاربرد فلسفه در ایدئولوژی و آمایش سرزمین، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 74.
توفیق، فیروز(1384)، آمایشسرزمین و تجربهجهانی، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری: تهران.
جعفری ولدانی، اصغر(1371).کانون‌های بحران در خلیج فارس، انتشارات کیهان.
چوخاچی زاده مقدم، محمد باقر. 1381. مجموعه مقالات همایش آمایش و دفاع سرزمینی انتشارات دانشگاه امام حسین(ع).
حافظ نیا، محمد رضا و محمد رضا کاویانی(1383). افق‌های جدید در جغرافیای سیاسی. انتشارات سمت.
دارونت، دی. اف ودیگران(1381)، ریشههای تهاجم- علل و زمینههای بروز جنگ، ترجمه فرهاد درویشی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
زیاری، کرامتا...(1383)، مکتب‌ها، نظریهها، مدل‌های برنامه و برنامهریزی منطقهای. انتشارات دانشگاه یزد.
سابقه برنامهریزی منطقهای در ایران(1362)، دفتر برنامهریزی منطقهای و آمایش سرزمین.
صرافی(1379)، مبانی برنامهریزی توسعه منطقهای. انتشارات سازمان برنامه و بودجه.
صفوی، سیدیحیی(1378)، جغرافیای نظامی کشورهای همجوار، جلد اول سازمان جغرافیایی ن.م.
عندلیب، علیرضا(1380)، نظریه پایه و اصول آمایشمناطقمرزی جمهوریاسلامیایران، دورهعالیجنگ.
عندلیب، علیرضا و مطوف، شریف(1379)، تجربههای آمایش مناطق مرزی دوپارة آلمان و درس‌هایی برای ایران، صفه، شماره 29؛ دانشگاه شهید بهشتی تهران.
غازی، ایران(1382)، مفهوم آمایشسرزمین و رابطه آن با تحلیل جغرافیایی توسعه، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال ششم، شماره سوم.
کریمی پور؛ ید الله(1379)، ایران و همسایگان، انتشارات جهاد دانشگاهی تهران.
کریمی پور یدالله(1381)، مقدمهای بر تقسیمات کشوری ایران، انجمن جغرافیایی ایران.
ماندل، رابرت(1379)، چهره متغیر امنیت ملی، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران.
مجتهدزاده، پیروز(1372)، کشورها و مرزها در منطقه ژئوپلیتیک خلیجفارس، دفترمطالعاتسیاسی و بیناللملی وزارت امور خارجه.
مخدوم، مجید(1381)، شالوده آمایش سرزمین، انتشارات دانشگاه تهران.
مطالعات آمایش سرزمین(1383)، دفتر آمایش و توسعه پایدار سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور.
مومنی، مصطفی(1381)، جایگاه دفاع نظامی و غیر نظامی در آمایش سرزمین، دانشگاه امامحسین(ع).
ولدانی، اصغر(1377)، کانون‌های بحران در خلیج فارس، انتشارات کیهان.
هافتون، گراهام و کانسل، دیوید(1388)، مناطق،راهبردهایفضاییوتوسعةپایدار. ترجمه عارف اقوامی مقدم، چاپ دوم، انتشارات آذرخش: تهران.
هاروی، دیوید(1387)، شهریشدنسرمایه، ترجمه عارف اقوامی مقدم، نشر اختران: تهران.
Buchanan, Ruth)1998), Border Regions: NAFTA, Regulatory Restructuring, and the Politics of Place; in Global Legal Studies Journal; II, 2, Buchanan.
Hansen, Niles H. (ed.)(1978), Border Regions: A Critique of Spatial Theory and an European Case Study;Human Settlement Systems: International Perspectives on Structure Change and public Policy. Ballinger
Jones, Phillip,n. and Wild, Trevor(1994), Opening the Frontier: Recent Spatial Impacts in the Former Inner-German Border Zone; Regional Studies, Vol. 28.3.
