بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با سلامت (مورد مطالعه: شهروندان سی سال و بالاتر شهر مشهد)
الموضوعات : مطالعات جامعه شناختی شهری
غلامرضا حسنی درمیان
1
,
پژمان ابراهیمی سیریزی
2
,
علیرضا افشانی
3
1 - استادیار گروه علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد (نویسنده مسئول)
3 - دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه یزد
الکلمات المفتاحية: حمایت اجتماعی, سلامت, دینداری, رضایت از زندگی, سرمایه ی اجتماعی,
ملخص المقالة :
تحقیق حاضر با هدف بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با سلامت شهروندان سی سال و بالاتر شهر مشهد انجام گرفته است. در چارچوب نظری از نظریه های پارسونز، کییز، رویکرد شبکه، پاتنام، کاواچی و برکمن، هنس، کورکیلا، مک اینتوش و اسپیلکا برای گزینش متغیرهای مورد بررسی استفاده و تئوری ترکیبی ساخته شده است. در این پژوهش که به روش پیمایش انجام گرفته است، 384 نفر با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و با کمک ابزار پرسشنامه بررسی شدند. یافته‌های تحقیق نشان داد که میزان سلامت شهروندان در حد متوسط رو به بالا و بالاترین مقدار میانگین مربوط به بعد جسمانی (فیزیکی) بوده است. همچنین بین متغیرهای سرمایه ی اجتماعی، رضایت از زندگی، حمایت اجتماعی و دینداری با سلامت رابطه ی مستقیم و معنادار و بین متغیر انزوای اجتماعی و سلامت نیز رابطه ی معکوس و معناداری وجود داشت. تحلیل مدل رگرسیونی نشان داد متغیرهای بررسی شده حدود 51 درصد از تغییرات سلامت را تبیین می کند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد متغیر سرمایه ی اجتماعی بیشترین اثر مستقیم و متغیر دینداری، بیشترین تأثیر غیرمستقیم و متغیر رضایت از زندگی بیشترین سهم را در تبیین متغیر سلامت داشته اند.
افشانی، سیدعلیرضا؛ شیری محمد آباد، حمیده. (1395). بررسی رابطهی رضایت از زندگی و سلامت اجتماعی زنان شهر یزد. طلوع بهداشت، دورهی 15، شمارهی 2: 34- 44.
(1394). بررسی رابطهی میزان احساس انزوای اجتماعی و سلامت اجتماعی زنان شهر یزد. دومین کنفرانس بین المللی روانشناسی و علوم اجتماعی: کرج.
اﻓﺸﺎﻧﻲ، ﺳﻴﺪﻋﻠﻴﺮﺿﺎ؛ رﺳﻮﻟﻲ ﻧﮋاد، ﺳﻴﺪﭘﻮﻳﺎ؛ ﻛﺎوﻳﺎﻧﻲ، ﻣﺤﻤﺪ؛ ﺳﻤﻴﻌﻲ، ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ. (1393). ﺑﺮرﺳﯽ راﺑﻄﻪی ﺳﺒﻚ زﻧﺪﮔﯽ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ ﺳﻼﻣﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺮدم ﺷﻬﺮ ﯾﺰد. ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺳﻼم و روانﺷﻨﺎﺳﯽ، دورهی8 ، شماره 14: 83-103.
پیلتن، فخرالسادات و قانعی، فرزانه. (1391). بررسی جامعهشناختی عوامل مؤثر بر سلامت عمومی (مطالعهی موردی: دانشجویان دانشگاه‌های شهر جهرم). فصلنامهی جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، دوره 3 ، شمارهی 5: 73- 94.
تاجدار، وحید؛ رفیعیان، مجتبی؛ تقوایی، علی اکبر. (1389). سنجش مؤلفه سلامت در کلانشهر مشهد از دیدگاه برنامهریزی شهری. نشریه هنرهای زیبا _ معماری و شهرسازی، دورهی 2، شماره 41 : 101- 110.
چلبی، مسعود و امیرکافی، مهدی. (1383). تحلیل چندسطحی انزوای اجتماعی. مجلهی جامعه‌شناسی ایران، دورهی 5، شماره 2: 3- 31.
حسینی، سید احمد و دودمان فیروزسالاری، سمانه. (1389). نقش حمایت اجتماعی در میزان سلامت روان کارمندان جوان شهرداری تهران. برنامهریزی رفاه و توسعهی اجتماعی، دورهی 1، شماره 3: 111- 144.
حسینی‌حاجی‌بکنده، سید احمد؛ تقی‌پور، ملیحه. (1389). بررسی تأثیر حمایت اجتماعی بر سلامت اجتماعی زنان سرپرست خانوار. فصلنامهی پژوهش اجتماعی، شمارهی 7: 139-159.
حشمت‌یغمایی، محمدتقی. (1380). دینداری نوجوانان و عوامل مؤثر بر آن. پایان‌نامهی کارشناسی ارشد رشته جامعه‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
ریاحی، محمد اسماعیل؛ وردی نیا، اکبر؛ پورحسین، سیده زینب. (1389).بررسی رابطه بین حمایت اجتماعی و سلامت روان. رفاه اجتماعی، دورهی10، شماره 39: 85- 121.
زکی، محمد‌علی؛ خشوعی، مریم‌السادات. (1392). سلامت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در بین شهروندان شهر اصفهان. مطالعات جامعهشناختی شهری، دورهی 3، شماره 8: 79-108.
سراج‌زاده، سیدحسین؛ جواهری، فاطمه؛ ولایتی‌خواجه، سمیه. (1392). دین و سلامت: آزمون اثر دینداری بر سلامت در میان نمونه‌ای از دانشجویان. جامعه‌شناسی کاربردی، دورهی 24، شماره 1: 55-77.
سفیری، خدیجه و منصوریانراوندی، فاطمه. (1393). عنوان تبیین رابطهی هویت جنسیتی و سلامت اجتماعی زنان و مردان جوان شهر تهران. جامعه‌شناسی کاربردی، شمارهی 1: 51- 70.
سید‌نوزادی، محسن. (1392). بهداشت عمومی (سلامت و بیماری)، تهران: انتشارات ارجمند.
شربتیان، محمد حسن. (1391).تأملی بر پیوند معنایی مؤلفه‌های سرمایهی اجتماعی و میزان بهرهمندی از سلامت اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه پیام نور مشهد. فصلنامهی جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، دورهی 2، شماره 5: 149- 174.
شربتیان، محمد حسن و ایمنی، نفیسه. (1396). تحلیل جامعهشناختی رابطهی سرمایهی اجتماعی با سلامت اجتماعی زنان (مورد مطالعه: زنان منطقهی چهار شهری تهران). فصلنامهی برنامهریزی رفاه و توسعهی اجتماعی، دورهی 8، شماره 30: 105- 140.
شریفیان، اکبر. (1385). بررسی عوامل مؤثر بر میزان خشونت خانگی. رسالهی دکتری رشتهی جامعه‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
صباغ، صمد؛معینیان، نرمینه؛ صباغ، سارا. (1390). سنجش سلامت اجتماعی و عوامل اجتماعی مرتبط با آن در بین خانوارهای شهر تبریز. مطالعات جامعه‌شناسی، دورهی 3، شماره 10: 27- 44.
ﻓﺘﺤﻲ، ﻣﻨﺼﻮر؛ ﻋﺠﻢﻧﮋاد، رﺿﺎ؛ ﺧﺎک رﻧﮕﻴﻦ، ﻣﺮﻳﻢ. (1391). عوامل مرتبط با سلامت اجتماعی معلمان شهر مراغه. رفاه اجتماعی، سال 12، شمارهی 47: 225-243.
کلانتری، عبدالحسین؛ حسینی زاده آرانی، سید سعید. (1394). دین، سلامت روان و احساس تنهایی. بررسی نسبت میان میزان دینداری و سلامت روان با احساس تنهایی (مورد مطالعه: شهروندان تهرانی). جامعه‌شناسی کاربردی، سال 26، شمارهی پیاپی (60)، شمارهی 4: 25- 44.
کلانتری، عبدالحسین؛ حسینی زاده آرانی، سید سعید؛ سخایی، ایوب؛ امام علیزاده، حسین. (1394). انزوا و سلامت: بررسی ارتباط میان انزوای اجتماعی و سلامت روان شهروندان 18+ سال تهرانی با عطف توجه به نقش میانجیگرانهی حمایت اجتماعی. پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، دورهی 4، شماره 6 :89 -116.
کوششی، مجید؛ میرزایی، محمد؛ پور رضا، ابوالقاسم، حسنی درمیان، غلامرضا. (1395). تأثیر سرمایهی اجتماعی بر سلامت سالمندان 60 سال و بالاتر در مناطق شهر مشهد. مجلهی علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، شمارهی 27: 109- 129.
کیوان آرا، محمود؛ حقیقتیان، منصور؛ علی بابایی شهرکی، معصومه. (1393). بررسی رابطهی سرمایهی اجتماعی و سلامت روان در بین شهروندان شهرکرد.مجلهی علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، دورهی 22، شماره 7: 47- 55.
مجدی، علی اکبر؛ محمدی، فردین. (1395). بررسی رابطهی سرمایهی اجتماعی و اثر بخشی فردی کارمندان بانک‌ها (مورد مطالعه: کارمندان بانک‌های دولتی شهر سنندج. مجله علوم اجتماعی دانشکدهی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، دورهی 13، شمارهی 2: 161 – 186.
مرندی، علیرضا. (1385).عوامل اجتماعی سلامت در کتاب جامع بهداشت عمومی، تهران: نشر کتاب پردازان.
نصیری، حبیب‌الله؛ جوکار، بهرام. (1387). معناداری زندگی، امید، رضایت از زندگی و سلامت روان در زنان. پژوهش زنان، دورهی 6، شمارهی 2: 157-176.
نوریان نجف آبادی، محمد؛ جهانگیر، نرجس. (1390). رابطه بین میزان اعتماد اجتماعی و سلامت روانی (مطالعهی موردی: معلمان شهرستان تیران و کرون). جامعه‌شناسی تاریخی، دورهی 3، شمارهی2: 35- 59.
همتی، الهام؛ مهدوی، محمد صادق؛ بقایی سرابی، علی. (1392). تأثیر حمایت اجتماعی بر سلامت اجتماعی زنان سرپرست خانوار شهر رودهن. فصلنامه پژوهش اجتماعی، سال 6. شماره 18: 45- 61.
همتی، رضا؛ رحیمی علی آباد، اباذر. (1393). بررسی رابطه حمایت اجتماعی با سلامت روانی. مطالعات علوم اجتماعی ایران، سال 11، شماره 42: 105- 119.
هورتولانوس، رلوف؛ مشیلز، انجا؛ و میوسن، لودوین. (1394). انزوای اجتماعی در جامعهی مدرن، ترجمهی لیلا فلاحی سرابی و صادق پیوسته، تهران: نشر جامعه‌شناسان.
یزدان‌پناه، لیلا؛ نیک‌ورز، طیبه. (1394). رابطه عوامل اجتماعی با سلامت اجتماعی دانشجویان دانشگاه شهید باهنر کرمان. جامعه‌شناسی کاربردی، سال 26 ، شمارهی 3: 99-116.
Berkman, L. F., & kawachi, I (2000). Social integration, social networks, social support, and health. Social epidemiology, 1, 137-173.
Berkman, L. F., Glass, T., Brissette, I., & Seeman, T. E (2000). From social integration to health: Durkheim in the new millennium. Social science & medicine, 51 (6), 843-857.
Korkeila, M., Kaprio, J., Rissanen, A., Koskenvuo, M., & Sörensen, T. I. A (1998). Predictors of major weight gain in adult Finns: stress, life satisfaction and personality traits. International journal of obesity, 22 (10), 949-957.
Li, T., & Zhang, Y (2015). Social network types and the health of older adults: Exploring reciprocal associations. Social Science & Medicine, 130, 59-68.
Lowis, M. J., Edwards, A. C., & Singlehurst, H. M (2010). The relationship between preretirement occupation and older adults’ life satisfaction and self-rated health. The Journal of psychology, 145 (1), 59-72.
Mora, D. C., Grzywacz, J. G., Anderson, A. M., Chen, H., Arcury, T. A., Marín, A. J., & Quandt, S. A (2014). Social isolation among Latino workers in rural North Carolina: Exposure and health implications. Journal of Immigrant and Minority Health, 16 (5), 822-830.
Quinn, T. C., & Utz, R. L (2015). Personal Religiosity and Mental Health Care Utilization among Adolescents. In Education, Social Factors, and Health Beliefs in Health and Health Care Services (pp. 139-159). Emerald Group Publishing Limited.
Rohde, N., D’Ambrosio, C., Tang, K. K., & Rao, P (2016). Estimating the mental health effects of social isolation. Applied Research in Quality of Life, 11 (3), 853-869.
Waterworth, P., Rosenberg, M., Braham, R., Pescud, M., & Dimmock, J (2014). The effect of social support on the health of Indigenous Australians in a metropolitan community. Social Science & Medicine, 119, 139-146.
World health organization (2007). "Promoting Mental Health: A report of the world health organization". Department of Mental Health, University of Melbourne.
Zhan, L (1992). Quality of life: conceptual and measurement issues. Journal of advanced nursing, 17 (7), 795-800.
_||_
