تبارشناسی گروه‌ها و سازمان های تروریستی در خاورمیانه؛ مطالعه موردی القاعده و داعش

الموضوعات : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مصطفی الماسی ¹ (دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات)
علیرضا ازغندی ² (استاد و هیئت‌علمی دپارتمان علوم سیاسی/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران)

تاريخ الإرسال : 09 السبت , ذو الحجة, 1440 تاريخ التأكيد : 06 الأحد , رجب, 1441 تاريخ الإصدار : 29 الأحد , شوال, 1441

الکلمات المفتاحية: خاورمیانه, القاعده, داعش, تبار شناسی, تروریزم,

ملخص المقالة :

این پژوهش در صدد واکاوی در صدد بررسی منشاء پیدایش گروه‌ها و سازمان‌ها تروریستی است. القاعده و داعش به عنوان بزرگترین گروه‌های تروریستی در خاورمیانه به عنوان موردهای مطالعاتی در این پژوهش انتخاب شدند. از آنجاییکه پدیده‌های مورد بررسی در جهان مدرن را نمی‌توان پدیده‌هایی ناگهانی و دفعی تصور کرد، براین اساس، این پژوهش قائل به فرآیند تکاملی این گروه‌ها و سازمان‌‌ها در بستر تاریخ است. با این نگرش، در پاسخ به سوال اصلی پژوهش که عبارت است از؛ دلایل و ریشه‌های شکل گیری گروه‌ها و سازمان‌های تروریستی در خاورمیانه چه هستند؟، نظریه تبارشناسی میشل فوکو به عنوان چارچوب نظری این پژوهش انتخاب شده است. فرضیه اصلی این پژوهش این است که گروه‌ها و سازمان‌های تروریستی حاضر در جهان مدرن دارای عقبه فکری و تاریخی هستند که از منظر تبارشناسی قابل بررسی هستند. این پژوهش تلاش کرده است تا با گردآوری منابع معتبر و متنوع بر ادبیات موجود در این حوزه بیفزاید. این پژوهش از نوع توصیفی و تحلیلی بوده و روش گردآوری داده‌ها اسنادی و کتابخانه‌ای است.

المصادر:

 اکرمی، موسی؛ اژدریان شاد، زلیخا (1391)، «تبارشناسی از نیچه تا فوکو»، روششناسی علوم انسانی، 70 (13). 2)

بارث، لارنس (1379)، میشل فوکو در متفکران بزرگ جامعهشناسی، ترجم] مهرداد میردامادی، تهران: نشر مرکز. 

حسینزاده یزدی، مهدی؛ زین‌العابدینی رنانی، منیره؛ ملاباشی، سید محسن (1394)، «تبیین و بررسی مبانی معرفتی تبارشناسی میشل فوکو»، غربشناسی بنیادی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1 (6). 

حقیقت، سید صادق (1391)، روششناسی علوم سیاسی، قم: دانشگاه شخ مفید. 

دریفوس، هیوبرت؛ رابینو، پل (1376)، میشل فوکو فراسوی ساختارگرایی و هرمنیوتیک، ترجمة حسین بشیریه، تهران: نشر نی. 

دکمجیان، هرایر (1383)، جنبشهای اسلامی معاصر در جهان عرب، ترجمة حمید احمدی، تهران: کیهان، چاپ چهارم. 

رشید، احمد (1382)، طالبان، زنان، تجارت مافیا و پروژة عظیم نفت در آسیای مرکزی، تهران: نشر بقعه، چاپ اول. 

روا، اولیور (1370)، افغانستان اسلام و نوگرایی سیاسی، ترجمة ابوالحسن سروقدمقدم، مشهد: آستان قدس رضوی، اداره امور فرهنگی. 

شارل بریزار، ژان؛ داسکیه، گیوم (1381)، بن لادن حقیقت ممنوع، ترجمة حامد فولادوند، تهران: عطایی. 

ضمیران، محمد (1395)، میشل فوکو دانش و قدرت، تهران: هرمس. 

قائمی خوشبین، علی؛ باغانی، فرحناز (1397)، «ریشه‌های فکری داعش»، تاریخنامة خوارزمی، 23، http://ensani.ir/fa/article?ArticleSearch%5Btitle%5D=%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87+%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C+%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4

 موثقی، سید احمد (1386)، جنبش‌های اسلامی معاصر، تهران: سمت. 

Abadie, Alberto. 2004. “Poverty, Political Freedom, and the Roots of Terrorism.” SSRN Electronic Journal. https://doi.org/10.2139/ssrn.617542. 

Ehrlich, Paul R., and Jianguo Liu. 2002. “Some Roots of Terrorism.” Population and Environment. https://doi.org/10.1023/A:1020700221602. 

Foucult, Michel. 1972. “The Archaeology of Knowledge.” U.K., Tavistock. 

Hashim, Ahmed S. 2014. “The Islamic State: From Al-Qaeda Affiliate to Caliphate.” Middle East Policy 21 (4): 69–83. https://doi.org/10.1111/mepo.12096. 

Horgan, John. 2008. “From Profiles to Pathways and Roots to Routes : Perspectives from Psychology on Radicalization into Terrorism.” The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science 618 (1): 80–94. https://doi.org/10.1177/0002716208317539. 

Jackson, Richard. 2007. “Constructing Enemies: ‘Islamic Terrorism’ in Political and Academic Discourse.” Government and Opposition 42 (3): 394–426. https://doi.org/10.1111/j.1477-7053.2007.00229.x. 

Phillips, Andrew. 2009. “How Al Qaeda Lost Iraq.” Australian Journal of International Affairs 63 (1): 64–84. https://doi.org/10.1080/10357710802649840. 

Smith, Ben. 2015. “ISIS and the Sectarian Conflict in the Middle East.” House of Commons Library, no. March: 1–60. file:///C:/Users/sec-pc/Downloads/RP15-16.pdf. 

Turner, John. 2015. “Strategic Differences: Al Qaeda’s Split with the Islamic State of Iraq and Al-Sham.” Small Wars and Insurgencies. https://doi.org/10.1080/09592318.2015.1007563. 

Zehr, Nahed Artoul. 2011. “Responding to the Call: Just War and Jihad in the War against Al-Qaeda.” ProQuest Dissertations and Theses.