مناقشات دریایی یونان و ترکیه در شرق مدیترانه و چارچوب کنوانسیون حقوق دریا (1982)

الموضوعات : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

احسان بخشنده ¹ , یاسمن یگانه ²

1 - استاد مدعو دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران
2 - کارشناس دیپلماسی آب و فارغ التحصیل موسسه دلفت برای آموزش آب

تاريخ الإرسال : 21 الخميس , ذو القعدة, 1442 تاريخ التأكيد : 11 الأربعاء , صفر, 1444 تاريخ الإصدار : 23 الأربعاء , ذو القعدة, 1443

الکلمات المفتاحية: ترکیه, یونان, دریای اژه, کنوانسیون حقوق دریا, فلات قاره, آب های سرزمینی, منطقه ویژه اقتصادی,

ملخص المقالة :

دریای اژه طی حدود یک قرن گذشته شاهد مجموعهای از اختلافات و مناقشات بر سر تعیین حدود مرزی (مناطق دریایی) به ویژه میان ترکیه و یونان بوده است. اکنون سه دهه پس از وقوع اولین مناقشه جدی، دو طرف مذاکرات موسوم به "اکتشافی" را از سر گرفته اند تا به بررسی اولیه اختلافات دریایی خود در اژه بپردازند. یونان که عضو کنوانسیون سازمان ملل درباره حقوق دریا می باشد بر ارجاع دعوی خود با ترکیه به دیوان لاهه تاکید دارد درحالیکه ترکیه مصمم به توافق دوجانبه بر اساس اصل انصاف است. مقاله حاضر با بررسی حقوق بین الملل حاکم بر دریاها و ابعاد حقوقی اختلافات یونان و ترکیه و با درنظرداشت قرار دادگاه لاهه در 1976 و 1978، به دنبال آن است دلیل شکست ابتکارات حدود یک قرن گذشته برای حل این مناقشه را تبیین کند. یافته های پژوهش تحلیلی-توصیفی حاضر نشان می دهد درحالیکه مکانیسم ها و روندهای حل اختلافات دریایی در کنوانسیون حقوق دریا به تفصیل مورد توجه و تاکید قرار گرفته، ترکیه و یونان تنها در صورت رسیدن به یک توافق دوجانبه در خصوص تحدید مناطق دریایی خود می توانند اختلافات فیمابین را حل و فصل کرده و مشترکا از منابع طبیعی شرق مدیترانه بهره برداری کنند.

المصادر:

بذلی خطیبی، محمد (1399،)«ترکیه-یونان؛ منازعه در مدیترانه شرقی»، اندیشکده راهبردی تبیین،13مهر1399، http://tabyincenter.ir

-پاکنژاد، محمد رضا (1379،)«دیوان بین المللی حقوق دریاها با مروری کلی بر حل و فصل اختلافات بین المللی»، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز،https ://ganj. irandoc.ac.ir/#/articles/ef454989b389feba6f7ae89 29c359 6d3

-قلی شفیعی،مرتضی (1371،)«سیر تحول قواعد حاکم بر تحدید حدود فلات قاره»، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی،https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/50465c4fa02bde1e1 619bb8655fe8b41?sample=1

-رسول پورنالکیاشری، سیمه (1391،)«تحدید حدود مرزهای دریایی کشورهای همسایه ساحلی مقایسه خلیج فارس و دریای مدیترانه»، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور مرکز تهران،https://ganj.irandoc .ac.ir /#/ar tic les /f6 68f2 d48e0 e4a5103d7e2bd2604b812

حیاتی، سوران (1393)، تبیین صلاحیت دیوان بین المللی دادگستری و دادگاه بینالمللی حقوق دریاها در تحدید حدود مناطق دریایی، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز،https://ganj.ira ndoc.ac. ir/#/ article s/aec a2805 67c e38a ce22 6209b2c1e66a6

-صداقت، عزیز (1397)، صلاحیت کشورهای ساحلی در رسیدگی به دعاوی حقوقی در منطقه فلات قاره، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزد واحد گرمی،https://gan j.irandoc.ac .ir/ #/article s/b c77eb6 8e ea82d26f 0de0 781 aade690a 53/ فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی  شمار ه51  تابستان 1401  صص 42-54

-صوفی، فریده (1396)، تحلیل حقوقی بین المللی دریاها با نگاهی بر جایگاه ایران در زمینه بین الملل، نشریه قانون یار، زمستان 1396، سال اول، شماره4،www.noormags.ir/https://

-( فرهاد طلایی،1370بهشتی، شهید دانشگاه ارشد کارشناسی نامه پایان سرزمینی، دریای در دولت حاکمیت ،) https://ganj.irandoc.ac.ir/ #/articles/f961bd1fb2ca42464cae8901e50a6b42

-مدنی، سید ضیاالدین (1392)، پیامدهای رژیم حقوقی تحقیقات علمی دریایی در کنوانسیون1982ملل متحد حقوق دریاها بر علوم دریایی، فصلنامه اقیانوس شناسی، سال چهارم، شماره13، بهار1392،erver/JF/36ileSr/Fd.i://www.sihttps 130861392

-همتیان، زهرا (1396)، بررسی نقش دیوان بین المللی حقوق دریاها در حل و فصل اختلافات بین المللی و توسعه و تدوین شیراز، دانشگاه ارشد کارشناسی نامه پایان اخیر، تحولات بر تأکید با دریاها الملل بین حقوق https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/76a7fda85321f444575fa4a7ae9599f4

-یگانه، یاسمن (1399)، آیا دیپلماسی میتواند مانع بروز درگیری نظامی در شرق مدیترانه شود؟، روزنامه اعتماد،شماره4741، 23شهریور139

Aegean Sea Continental Shelf (1976). Overview of the Case, International Court of Justice, https: //www.icj-cij.org/en/case/62.

Background Note on Aegean Disputes (2021), Ministry of Foreign Affairs of Turkey, https://www.mfa.gov.tr/background-note-on-aegean-disputes.en.mfa

Dulgarian, J. (2020). “Kastellorizo is the key to Turkish & Greek ambitions in the Eastern Mediterranean”, 29 July 2020, https://globalsecurityreview.com/kastellorizo-key-to-turkish- greek-ambitions-eastern-mediterranean./

Daily, S. (2021). “Turkey, Greece launch 1st round of exploratory talks since 2016”, 25/1/2021, https://ww.dailysabah.com/politics/eu-affairs/turkey-greece-launch-1st-round-of-explorato ry- talks-since-2016.

Euronews (2020). “Albania and Greece take maritime dispute to international court in The Hague”, Euronews,21/10/2020,https://www.euronews.com/2020/10/20/albania-and-greece-take- maritime-dispute-to-international-court-in-the-hague

Gingeras, R. (2020). “Blue Homeland: The heated politics behind Turkey’s new maritime strategy”, 02 June 2020, https://warontherocks.com/2020/06/blue-homeland-the-heated-politics-behind- turkeys-new-maritime-strategy/.

Greek City Times (2021). “The Mitsotakis-Erdoğan meeting: What government sources say”, 14 June 2021, https://greekcitytimes.com/2021/06/15/mitsotakis-erdogan-meeting/

Hadoulis, J., & Helene, C. (2020). “Decades-old Aegean Dispute At Heart Of Greece-Turkey Row”, Barron’s, 14 August 2020, https://www.barrons.com/news/decades-old-aegean-dispute-at-heart- of-greece-turkey-row-01597418112

Hammoura, J. (2021). “Turkish-Greek Geopolitical Dispute over the Aegean Sea and its Archipelago”, 23 June 2021, https://armenianweekly.com/2021/06/23/turkish-greek-geopolitical- dispute-over-the-aegean-sea-and-its-archipelago/

ICJ (1976). “Aegean Sea Continental Shelf Case (Greece vs. Turkey)”, Judgment of 11 September 1976, International Court of Justice, https://icj-cij.org/public/files/case-related/62/062-19760911- ORD-01-00-EN.pdf.

ICJ (1978). “Aegean Sea Continental Shelf Case (Greece vs. Turkey)”, Judgment of 19 December 1978, International Court of Justice, https://www.icj-cij.org/public/files/case-related/62/062- 19781219-JUD-01-00-EN.pdf.

Kathemirini (2013). “Turkey responds to Greece’s note verbale to UN by issuing its own”, 13/3/2013, https://www.ekathimerini.com/news/149262/turkey-responds-to-greeces-note- verbale-to-un-by-issuing-its-own/. 54 /

Kathimerini (2016). “Erdogan disputes Treaty of Lausanne, prompting response from Athens”, 29/9/2016, ekathimerini.com/news/212433/erdogan-disputes-treaty-of-lausanne-prompting- response-from-athens/.

Kathimerini (2020a). “Greek deals with Egypt, Italy to be submitted for approval next week”, 18/8/2020, https://www.ekathimerini.com/news/255953/greek-deals-with-egypt-italy-to-be- submitted-for-approval-next-week/.

Kathimerini (2020b). “Greek islands have no continental shelf, Cavusoglu says”, 19/06/2020, https://www.ekathimerini.com/news/253865/greek-islands-have-no-continental-shelf-cavusoglu- says/.

Namini Mianji, J. (2020). “The Blue Homeland Doctrine of Turkey”, Institute for Political and International Studies, November 2020, https://ipis.ir/en/subjectview/619031/The-Blue- Homeland-Doctrine-of-Turkey.

Ortolland, D. (2009). “The Greco-Turkish dispute over the Aegean Sea: a possible solution?”, Diploweb.com, 10 April 2009, https://www.diploweb.com/The-Greco-Turkish-dispute-over- the.html.

Reuters (2019). “Greece proposes World Court if maritime dialogue with Turkey fails”, 29/12/2019, https://www.reuters.com/article/us-greece-turkey-hague-idUSKBN1YX08M.

Reuters (2021), “Turkey, Libya committed to eastern Mediterranean maritime accord”, 12 April 2021,htps://www.reuters.com/world/middle-east/turkey-libya-committed-eastern-mediter ranean-maritime-accord-2021-04-12/.

Sfetas, S. (2015). “The legacy of the Treaty of Lausanne in the light of Greek-Turkish relations in the twentieth century: Greek perceptions of the Treaty of Lausanne”,

Balcanica 2015(46):195- 218, DOI:10.2298/BALC1546195S. United Nations Convention on the Law of the Sea (1982). https:/ /www. un.or g/dept s/los/c onventi on_agreements/texts/unclos/unclos_e.pdf