تعیین خاستگاه انگاره این‌همانی عیسی و مهدی با تاریخ گذاری روایات
الموضوعات :انسیه السادات اسکاف 1 , نصرت نیل ساز 2 , کاظم قاضی زاده 3 , حسین خندق آبادی 4
1 - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس،تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
3 - استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
4 - استادیار پژوهشی بنیاد دایرة المعارف اسلام.
الکلمات المفتاحية: منجی موعود, روایات این همانی عیسی و مهدی, تاریخ‌گذاری حدیث, حسن بصری.,
ملخص المقالة :
آخرالزمان‌های ادیان مختلف با باور به منجی موعود سرشته شده است. بر اساس منابع اسلامی و برخی مراجع غیر اسلامی پیامبر اسلام(ص) نویدبخش ظهور یک منجی بوده، هرچند در مورد هویت او دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد؛ دیدگاهی مدعی است منجی مورد نظر پیامبر(ص) از میان امت اسلام نبوده بلکه وی بازگشت «عیسی مسیح(ع)» را بشارت داده اما مسلمانان طی یک سیر تحولی مستمر، «عیسی(ع)» را به حاشیه برده و عنوان آشنای «مهدی» را جایگزین آن کردند. یکی از مستندات این دیدگاه روایت «المهدی عیسی‌بن مریم(ع)» است. در مقاله حاضر به منظور بررسی ادعای انتساب این روایت به پیامبر(ص)، با استفاده از شیوه‌های مختلف تاریخ‌گذاری اعم از کاوش در کهن‌ترین منبع و تحلیل سندی- متنی، مشخص شده است که این عقیده اواخر سده اول هجری توسط حسن بصری در بصره مطرح و سپس از طریق زاهدانی اغلب با پیشینه مسیحی و یا آشنا به آن نقل شده است. در سده دوم توسط محمدبن خالد جندی برای اعتبار بیشتر به پیامبر(ص) منسوب شده و در سرزمین¬هایی مانند عراق، مصر، شام و حجاز و فلسطین نشر یافته است.
