تحلیل اثرات زیست محیطی گسترش افقی شهر با تأکید بر شاخص های شهر هوشمند ( مطالعه موردی : شهر دزفول)

محورهای موضوعی : جغرافیا و برنامه ریزی شهری و منطقه ای

ناصر محمودی ¹ (دانش آموخته دکتری رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران)
مجید شمس ² (استاد تمام گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/11/01 تاریخ پذیرش : 1400/03/22 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: TOPSIS, دزفول, رشد هوشمند شهری, گسترش افقی شهر, اثرات زیست محیطی گسترش افقی شهر,

چکیده مقاله :

گسترش افقی یا اسپرال شهری پدیده ای است که در نیم قرن اخیر نه تنها در کشورهای توسعه یافته بلکه در کشورهای در حال توسعه نیز بروز یافته است. این پدیده ( اسپرال شهری ) رشد و گسترش فضایی سریع شهر به سمت نواحی حاشیه ای به صورت توسعه کم تراکم و نامنظم است. شهر دزفول که در شمال استان خوزستان قرار گرفته علیرغم رشد سریع جمعیتی در چند دهه اخیر، رشد و گسترش فضایی افقی سریعی داشته است. برهمین اساس پژوهش حاضر به دنبال تحلیل اثرات زیست محیطی گسترش افقی شهر دزفول با تأکید بر شاخص های رشد هوشمند می باشد. این تحقیق کاربردی و از روش توصیفی – تحلیلی بهره برده است. برای استخراج شاخص‌های مورد استفاده‌ی پژوهش در بخش مبانی نظری، بامطالعه‌ی پژوهش‌های داخلی و خارجی شاخص زیست‌محیطی که یکی از شاخص‌های اصلی رشد هوشمند شهری است انتخاب شد. جامعه‌ی آماری شامل محله‌های 22 گانه شهر دزفول که بر اساس بخش‌های کالبدی است. برای رتبه‌بندی محلات شهر دزفول به لحاظ برخورداری از شاخص‌های زیست محیطی رشد هوشمند از روش آنتروپی و مدل تاپسیس استفاده می‌گردد. در این مطالعه از نرم افزار GIS به منظور ترسیم نقشه ها، نرم افزار SPSS و TOPSIS به منظور محاسبات استفاده می شود. و در نهایت این نتیجه کسب شد که اگرچه نمی‌توان انکار کرد که گسترش مناطق شهری و کاربری‌های مرتبط اثرات مخربی بر زمین‌های کشاورزی دارد اما با توجه به نتایج این پژوهش نمی‌توان تأیید کرد که گسترش افقی شهر در دهه اخیر بر منابع محیطی شهر اثرات زیانباری داشته است.