بررسی و تحلیل عناصر موسیقایی در منظومة «لیلی و مجنون» نظامی با تکیه بر عناصر زیبایی‌شناختی
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
کلید واژه: نظامی‌گنجوی, Nizami Ganjavi, زیبایی‌شناسی شعر, زیبایی موسیقایی, فرایند برجسته‌سازی لیلی و مجنون, The aesthetics of poetry, musical beauty, Highlighting Leili and Majnun,
چکیده مقاله :
در میان انواع رایج ادبی، ادب غنایی با برخورداری از عناصر و مضامین زیبایی‌شناختیوصور خیال بستر مناسبی را جهت تحلیل ساختار بیرونی کلام فراهم می‌آورد زیرا روابط و مناسبات درونی کلام با تکیه بر این فرم و ساختار مطرح می‌گردد، بنابراین اساس آنچه را که در قالب محتوا غرض اصلی گوینده است با رویکرد به فرایند ساختاری و عناصر سبک شناختی عنوان می‌گردد یکی از مهم ترین عناصری که در نقد زیبایی‌شناسی شعر مطرح می‌شود، ساختار زبانی آن است. بنابراین بحث اصلی ما در تحلیل منظومه لیلی و مجنون، آن است که دریابیم نظامی در تحلیل ساختار زبان شعری خود از چه تمهیداتی بهره جسته و تا چه حد توانسته با بهره‌گیری از عناصر و بن‌مایه‌های صورخیال ساختار کلام خویش را با تکیه بر مقوله آشنایی‌زدایی، استحکام بخشد. برای نیل به این منظور در ابتدا مباحث نظری پیرامون فرایند برجسته‌سازی اعم از قاعده‌افزایی و قاعده‌کاهی و انواع آن و سپس مقوله موسیقی شعر و زیبایی موسیقایی با اشاره به انواع موسیقی کلام اعم از موسیقی درونی، بیرونی، کناری، میانی و توازن آوایی، واژگانی و نحوی با محوریت دوجانبه هم نشینی و جانشینی مطرح گردد و سپس با بیان ابیاتی از منظومة نامبرده، به اثبات چگونگی بهره‌گیری نظامی از هر یک از مباحث یاد شده مبنی بر این امر که وی در ساختار زیبایی‌شناسی کلام خود از چه مناسبات و روابط کلامی، زبانی و عناصر موسیقایی بهره برده است. پرداخته شده است.
Among the most common type of literary, aesthetic and lyric literature by having the elements and themesImagery provides a good platform to analyze the structure of the word external and internal relationships because relationships based on the form and structure of speech is considered so by what is in the form of content main purpose of the speaker is the approach to the structure of the stylistic one of the most important elements in the aesthetics of poetry criticism arises, the structure of its language. The main argument we mentioned in system analysis, that the military understand his poetry in structural analysis of what measures benefited and how have his word structure using elements and motifs imagery based on the concept strengthen Defamiliarization. To achievethis purpose it is necessary in the first place was Theoretical discussions about whether Qadhafzayy and Qadhkahyhighlight the process and its variants and aesthetic categories of poetry, musical beauty, referring to a variety of music ranging from music inside and outside, lateral, medial, and the balance of phonetic, lexical and syntactic succession with a focus on bilateral Companion be raised and then analyzing those lines of System Leili and Majnun, Utilizes proven system of any of the arguments to the effect that the aesthetics of his own words whatRelations theological, linguistic and Musical elements benefited. Will be discussed.
منابع و مآخذ
1 ـ احمدی، بابک. ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز، نهم، 1386.
2 ـ اخلاقی، اکبر.تحلیل ساختاری منطقالطیر عطار. اصفهان: نشر فردا، 1376.
3 ـ ارسطو. فن شعر. مولف و مترجم عبدالحسین زرینکوب، تهران: مرکز:مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول، 1357.
4 ـ امامی، نصر اللّه مبانی و روشهای نقد ادبی. تهران: نشر جامی، سوم. 1385.
5 ـ حقشناس، علیمحمد. مقالات ادبی و زبانشناختی، تهران: نیلوفر، اول، 1370.
6 ـ خانلری، پرویز. تاریخ زبان فارسی،. جلد اول، تهران: نشر نو، دوم. 1366.
7 ـ شفیعیکدکنی، محمدرضا. موسیقی شعر. تهران: آگاه، دوم. 1368.
8 ـ ـــــــــــــــ ، ــــــــ . شاعر آینه‌ها،. تهران: آگاه. 1387
9 ـ شمیسا، سیروس. کلیات سبک‌شناسی. تهران: فردوس، سوم. 1374.
10 ـ ــــــــــــــــ . آشنایی با عروض و قافیه. تهران: فردوس، ششم. 1372.
11 ـ ـــــــ ، ــــــــــ . نقد ادبی. تهران:، فردوس، پنجم، 1381.
12 ـ صفوی، کورش. از زبان‌شناسی به ادبیّات. تهران: چشمه، 1373.
13 ـ علوی‌مقدم، مهیار. نظریههای نقد ادبی معاصر (صورتگرایی و ساختارگرایی). تهران: سمت، اول. 1377.
14 ـ غیاثی، محمد. درآمدی بر سبک‌شناختی ساختاری. تهران: جهاددانشگاهی. 1368.
15 ـ فرشیدورد، خسرو. دربارة ادبیّات و نقد‌ادبی. جلد اوّل و دوم، تهران: امیر‌کبیر، سوم، 1378.
16ـ مکاریک، ایرناریما. دانشنامة نظریههای ادبی معاصر. ترجمة محمد نبوی؛ مهران مهاجر، آگه، دوم. 1385.
17ـ نجفی، ابوالحسن. مبانی زبان‌شناسی و کاربرد آن در زبان فارسی. نیلوفر، دهم، 1387.
18 ـ نظامی گنجوی، الیاسبن یوسف. خمسه. به تصحیح محمد وحید دستگردی، تهران: مؤسسه مطبوعاتی علمی، اول. (1313- 1318).
19 ـ ــــــــــــــــ ، ـــــــــــــــــــ . خسرو و شیرین. به تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، به کوشش دکتر سعید حمیدیان، تهران: نشر قطره، اول، 1376
20 ـ وحیدیان کامیار، تقی. «اوزان ایقاعی در شعر فارسی». مجلة دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد: س 17، ش 2، تابستان 1363.
ولک، رنه، آوستن وارن، (۱۳۷۳)، نظریة ادبیات، ترجمة ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران، سخن.
22- هارلند، ریچارد، (1385)، درآمدی تاریخی بر نظریة ادبی- از افلاطون تا بارت، ترجمة علی معصومی؛ شاپور جورکش، تهران، چشمه، دوم.
_||_